Utrecht Centraal vernieuwd

Eind 2016 is het nieuwe station Utrecht Centraal in gebruik genomen. Althans: voor zover je van een station kunt spreken. Sinds 1974 heeft Utrecht geen echt stationsgebouw meer, alleen een stationshal boven de perronsporen. Deze hal is een paar keer vergroot en van een nieuw dak voorzien. Ook het sporenplan is ingrijpend gewijzigd: Utrecht is een "doorstroomstation" geworden.

Hieronder ook aandacht voor het oude station van Sybold van Ravesteyn en voor de beelden die op het dak stonden. Ook een vlog over de officiële opening van het nieuwe station door twee koninginnen.



Doorstroomstation Utrecht

Op 7 december 2016 is het nieuwe station Utrecht Centraal officieel in gebruik genomen. Ten opzichte van vroeger - toen elk perronspoor vanuit elke richting bereikbaar was - zijn veel wissels verdwenen. Lees meer over het doorstroomstation Utrecht.


De minister had haast

Utrecht, 24 januari 2011. De start van de grote verbouwing van het station. Minister Schultz van Haegen wacht het moment suprême niet af.


Madurodam, 15 oktober 2014. Het nieuwe station was in Madurodam eerder klaar dan in Utrecht zelf.


Tentoonstelling over station Utrecht

Spoorwegmuseum, 11 november 2016. Ons team bezocht de expositie over station Utrecht in motorpost 3031. Deze trein heeft in december 2016 ook een week op spoor 4 van Utrecht Centraal gestaan. De tentoonstelling was tot en met 5 februari 2017 te zien in het Spoorwegmuseum.


Een uitzonderlijke spoorwegarchitect

Tussen 1930 en 1960 was de eigenzinnige architect Sybold van Ravesteyn beeldbepalend voor de spoorweg­architectuur in de zuidelijke helft van Nederland. Hij ontwierp strakke functionalistische seinhuizen en neobarokke stations met krullen, ornamenten en beeldencolonnades. Er wordt wel gezegd dat Van Ravesteyn enkele van de mooiste én lelijkste gebouwen van het land heeft ontworpen.

Ondanks recente herwaardering voor de flamboyante facetten van zijn werk bleven maar enkele van zijn spoorweg­gebouwen bewaard. Zo werd zijn magnum opus, het centraal station van Rotterdam, in 2008 gesloopt. Van Ravesteyns laatste, kleinste en misschien meest exentrieke stationsgebouwtje (Rotterdam Bergweg) is in 2016 gerestaureerd. Lees het artikel op retours.eu door Arjan den Boer.


Sigarenblik, uitgebracht ter gelegenheid van het spoorwegjubileum in 1939. Op het deksel het nieuwe centraal station van Utrecht, een ontwerp van Sybold van Ravesteyn. Inmiddels al weer lang geleden gesloopt, zoals zoveel van deze architect. Er staat geen merknaam op het blik, alleen een accijnsnummer: 2742. Dat was het nummer van de Tornado Sigarenfabrieken (Van der Torre uit Groningen). Collectie Nico Spilt.


Utrecht CS van Sybold van Ravesteyn

Utrecht CS, 2 december 1973, enkele weken voor het begin van de sloop. Links de Katreinetoren in aanbouw. Op het dak van het oude station staan twee beelden van Mari Andriessen; deze zijn tegenwoordig te zien in de tuin van het Spoorwegmuseum. Tussen deze twee beelden staat Phoenix, als verwijzing naar de grote brand uit 1938. Meer over deze beelden hieronder.

In 1974 werd het stationsgebouw van Van Ravesteyn gesloopt. Historicus Maarten van Rossem kijkt terug op de historie van het Utrechtse CS, waarvan er ooit twee waren. Bekijk de uitzending van RTV Utrecht, waarin de presentator bijna een historische kaart uit zijn handen laat waaien.


Sybold pyromaan?

Spoorwegmuseum, 16 november 2016. Beeld van de Phoenix dat van 1940 tot de sloop in 1974 op het dak van Utrecht CS heeft gestaan. (Op het beeld staat Foenix, een andere spelling is Feniks.) Dit symbool verwijst naar de mythische vogel die bij een brand betrokken raakte, maar vervolgens weer uit zijn as herrees.

In 1937 kreeg architect Sybold van Ravesteyn opdracht om het stations­gebouw van Utrecht gedeeltelijk te modern­iseren. Hij zou graag een heel nieuw station bouwen, maar er was alleen geld voor de benedenverdieping. Die verbouwing was nauwelijks gereed, of er brak een enorme brand uit. Niet tot ongenoegen van Van Ravesteyn, gaf hij openlijk toe*). Aanhangers van complottheorieën zullen er in die tijd ook zijn geweest, maar bewijs zoiets maar eens. Hoe dan ook: Van Ravesteyn kon alsnog een nieuw station ontwerpen. Op het dak kwam dit beeld te staan, totdat het station in 1974 werd gesloopt. Kennelijk hadden de Asselberghsjes geen belangstelling voor het gedrocht, want het kwam terecht bij de Delftsche Studenten Societeit “Phoenix”. Ter gelegenheid van de tentoonstelling over Utrecht Centraal was het tijdelijk alsnog in het Spoorwegmuseum te zien.

*) De hal was een succes, maar het totaalbeeld niet. De oude gevel stak boven de nieuwe voorbouw uit. Van Ravesteyn blikte er later op terug: “Het geheel met de neoklassieke bovenverdieping was enigermate potsierlijk, maar de NS had nu eenmaal geen geld. Gelukkig brandde op Kerstavond 1938 de bovenverdieping finaal af.” Door deze brand kon Van Ravesteyn in 1939 het oude gedeelte alsnog vervangen. - Arjan den Boer in De Utrecht Internet Courant, www.duic.nl, september 2016.


 

Spoorwegmuseum, 11 november 2016. In de tuin van het museum staan twee beelden van Mari Andriessen. Deze hebben van 1939 tot de sloop in 1974 op het dak van Utrecht CS gestaan. In 1990 zijn ze naar het Spoorwegmuseum overgebracht. Het gaat om vrouwenfiguren waarvan de een met een springend hert het begrip "Snelheid" symboliseert en de ander met een stilstaand hert het begrip "Veiligheid" uitbeeldt. Wat herten met het spoor te maken hebben weet ik niet, alleen dat ze op de Veluwe weleens onder de trein terechtkomen. Ik zie trouwens ook geen verschil tussen de twee herten: welke springt en welke staat stil? Maar ik geef direct toe dat ik geen verstand heb van beeldende kunst.


Het nooit gebouwde spoorwegmuseum bij Utrecht CS

Een weinig bekend verhaal is dat Sybold van Ravesteyn, architect van Utrecht CS, in 1941 ook een nieuw spoorweg­museum heeft ontworpen, tussen het station en de Leidseveertunnel in. Lees hier meer over in het thema over het begin van het spoorwegmuseum.


Máxima & Mathilde in Utrecht (vlog)

Máxima & Mathilde bezoeken Utrecht Centraal, 30 november 2016. De twee koninginnen arriveren per koninklijke trein uit Amsterdam en lopen een rondje door de stationshal. De bedoeling was dat Mathilde later op de dag per trein naar Eindhoven zou gaan, maar dat deed ze met de auto. De koninklijke trein heeft deze dag dus maar een half uur dienst­gedaan.


Op de roltrap

Gefilmd op station Utrecht Centraal, 22 oktober 2022. Je moet toch wat, als je een slechte aansluiting hebt.


In de stationshal



Utrecht Centraal, 4 december 2023.


Boeken

Stadsgezichten. Utrecht in transitie.

WBooks in samenwerking met de Stichting Stedelijke Fotografie Utrecht (SFU), 2016. ISBN 9789462581470. Project­coördinator Mireille de Putter.

Fotoboek met het werk van tien fotografen. Het thema is de stad Utrecht en haar bewoners. Een elfde fotograaf leverde een luchtfoto van het nieuwe station: Nico Spilt.

Van 17 juni t/m 2 oktober 2016 was er een foto­tentoonstelling in het Utrechts Archief.

Utrecht Centraal

Jos Zijlstra en Victor Lansink. WBooks, 2016. ISBN 9789462581593.

Dit boek is samengesteld door het Utrechts Archief en het Spoorwegmuseum in Utrecht. Beide instellingen hebben een uitgebreide verzameling historisch beeld­materieel van het station. Het boek behandelt de geschiedenis vanaf de eerste stations tot aan het huidige Utrecht Centraal.

Jos Zijlstra is conservator in het Spoorwegmuseum. Victor Lansink beheert bij het Utrechts Archief de spoor­historische fotocollectie. Het voorwoord is geschreven door Maarten van Rossem.


Verjongd stadshart. Een nieuw Utrecht Centraal. Door Ton Burgers e.a. Uitgeverij Matrijs, in samenwerking met de gemeente Utrecht, 2016. ISBN 9789053455098.

"Een nieuw Utrecht Centraal neemt je mee achter de schermen van een spectaculair bouwproject in wisselwerking met de stad. Zoals bij elke grote verbouwing zijn er dilemma’s, onverwachte wendingen, zijn er meevallers en tegenvallers, maar heerst er vooral positieve energie en optimisme over het eindresultaat. De uitbreiding van het stationsgebied in Utrecht gaat gepaard met een nieuw muziekgebouw, een stadskantoor, een metamorfose van Hoog Catharijne, de terugkeer van de het water in de singel en de bouw van de grootste fiets­parkeergarage ter wereld. Station Utrecht Centraal vormt het hart van het stationsgebied en biedt een vloeiende verbinding tussen beide zijden van het spoor."


Zie ook:




vorige       start       omhoog