Nederlandse royalty

♛ Van onze royalty-redactie

Over koninklijke wachtkamers, koninklijke treinen en koninklijke bezoeken. En natuurlijk over de familie Oranje en verwanten.

Klik hier voor buitenlandse royalty.

Koninklijke wachtkamers

Nederland had ooit vijf koninklijke wachtkamers: Den Haag HS, Den Haag SS (nu te zien in het Spoorweg­museum), Amsterdam CS, Baarn (oorspronkelijk zat deze wachtkamer in station Soestduinen) en in Apeldoorn. Verder was er nog een koninklijke wachtgelegenheid in Vlissingen. Paleis Het Loo (bij Apeldoorn) heeft zelfs een eigen spoorlijntje gekend voor de koninklijke familie.

Amsterdam

Amsterdam, 21 juli 2004. De ingang van de koninklijke wachtkamer op het eerste perron. Aan de andere kant, het stationsplein, is een uitbouw waar de koninklijke koets doorheen kon rijden. Op onleesbare hoogte zijn twee onleesbare verzen aangebracht:

Bezoekt fortuin somtijds
ook hem die stille zit
De veerkracht van den geest
drijft ons naar vreemde landen
Zoo sluiten volk met volk
hun vruchtbre broederbanden
Rust roest geen spreekwoord
gaat zoo zeker door als dit

Daar vonkt een dierbre gloed
in eigen huis en haard
Neemt men vandaar zijn vlucht
met sterk gespierde vleuglen
De Wijze weet zijn kracht
te vieren en te teuglen
Hij kent de weelde hem
ín 't welkom thuis bewaard.

Deze twee verzen zijn van J.A. Alberdingk Thijm, schoonvader van de architect van het station, P.J.H. Cuypers. De cartouche (versierde omlijsting) is gemaakt door Eduard Roskam.

Baarn, 17 april 2004. Onder het overdekte terras, links op de eerste foto, bevindt zich de koninklijke wachtkamer. Baarn heeft deze wachtkamer te danken aan de nabijheid van Paleis Soestdijk. Er is weliswaar een stationnetje dat Soestdijk heet, maar dat heeft het nooit verder geschopt dan een wachtkamer tweede klas.

Baarn, 14 juni 2008. Tijdens het "grootste staatsbezoek aller tijden" brachten een stuk of zestig koninklijke hoogheden een bezoek aan het Spoorweg­museum, aan Baarn en aan Soestdijk. De genodigden met hun gevolg arriveerden per Blokkendoostrein. Ik had mijn grootste fototoestel omgehangen en kon daarmee ongestoord het persvak op het perron bereiken. Ik wilde daarna achter de stoet aanlopen om de koninklijke wachtkamer even te kunnen bekijken, maar dat is helaas niet gelukt, zelfs niet toen ik zei dat ik namens een zeer belangrijke website foto's wilde maken. Maar als royalty-aanhanger pur sang was ik al lang blij met de foto's die ik op het perron heb kunnen maken. Het topstuk was Elizabeth I, die mij met haar blik dwong haar te portretteren. Een gevaarlijke vrouw, met rood haar en een bleke huid. Hoe erotisch had u het gehad willen hebben?

Baarn, 27 september 2021. Ons team op audiëntie, wachtend tot de deuren van de koninklijke wachtkamer opengaan.

Uitgang van de koninklijke wachtkamer in Baarn. Beatrix is in 1969 met de trein teruggekeerd van skivakantie. Foto links door Fabian Vendrig, 8 juni 2024. Dit is een toevalstreffer, dus niet geposeerd. Er moet haast wel een geheime band bestaan tussen Beatrix en mij.

Baarn, 6 maart 2010. Treinstel 114 van het Spoorwegmuseum tijdens een rondrit met een gezelschap. Uw royalty-verslaggever is meegeweest met deze rit langs de koninklijke wachtkamers in Baarn, Amsterdam en Den Haag HS. De rit begon en eindigde in het Spoorwegmuseum. Ik heb ook foto's kunnen maken, maar ik heb moeten beloven die niet te publiceren. Overigens zijn er op internet genoeg foto's en films te vinden. https://www.youtube.com/watch?v=QunUqzt7Llg

Den Haag HS, 28 december 2007. De koninklijke wachtkamer langs het eerste perron. Den Haag SS had ook een koninklijke wachtkamer, maar die is bij de vervanging door het CS verdwenen. Deze wachtkamer is tegenwoordig te zien in het Spoorweg­museum in Utrecht. Zie ook het thema over de brand in 1989.

Spoorweg­museum, 14 oktober 2004. Rondleiding door het museum dat een grote verbouwing onderging. Met wat passen en meten lukte het de voormalige koninklijke wachtkamer van Den Haag SS te installeren. Compleet met koninklijk toilet: daarvoor moet je dan het middelste van de drie damestoiletten bezoeken.

Spoorweg­museum, 29 mei 2005. Dankzij een speciale ontheffing kreeg ik toegang tot een plek waar ik me niet zo vaak laat zien: het damestoilet. Het was mij begonnen om het gemak dat vroeger behoorde tot de koninklijke wachtkamer van Den Haag SS. Ik moet zeggen dat ik de pot er nogal gewoontjes vind uitzien. De attributen van het schoonmaakbedrijf lijken mij ook niet tot de originele entourage te behoren. Bij wijze van contrast ook nog een foto gemaakt van de (niet-koninklijke) urinoirs. Direct na het maken van deze foto stapte een mevrouw binnen die een nieuwe handdoekrol kwam plaatsen. Zij keek mij zeer vreemd aan... Maar ja, dit onderwerp interesseert mij nu eenmaal, dus dat moet ik er maar voor over hebben.

Apeldoorn, 13 mei 2009. In het CODA-museum bezochten we een tentoonstelling van voorwerpen die afkomstig zijn uit de in 1976 gesloopte koninklijke wachtkamer. Onder andere de wc-bril die is omgebouwd tot spiegel. Op het bordje staat de koddige tekst I have seen the billen of the queen (het Engelse woord voor billen is buttocks).

De Koning op het spoor. Van Koningslijn tot Koninklijke wachtkamer in station Apeldoorn. Uitgave van de Stichting Apeldoornse Monumenten, door Bert Kompanje, Peter de Vries, Frederik Erens. 2009. ISBN 9789081249935.

In 1876 werd Apeldoorn door de Oosterspoorweg verbonden met het westen van het land. Bij de totstandkoming van deze spoorlijn had koning Willem III een belangrijke rol gespeeld. Hij werd daarvoor beloond met een aftakking naar paleis Het Loo (later doorgetrokken tot Zwolle). Later kwam er een koninklijke wachtkamer in het station. Die wachtkamer werd in 1976 gesloopt, en later dreigde zelf het hele stationsgebouw aan de slopershamer ten prooi te vallen. Onder andere dankzij de inspanningen van de Stichting Apeldoornse Monumenten (SAM) is het gebouw gered en kon het uiterlijk in oude glorie worden hersteld. In de voormalige koninklijke wachtkamer is nu 'nieuwe kunst' ondergebracht.

Koninklijke treinen

Veel koninklijke treinen verloren gegaan

(Artikel uit het Reformatorisch Dagblad van 20 maart 2009, door W.G. Hulsman)

Over een jaar is Nederland een koninklijk rijtuig rijker. Het Utrechtse Spoorweg­museum laat momenteel een historisch koninklijk rijtuig nabouwen in de aanloop naar een grote tentoonstelling over treinen voor vorsten in 2010. Het Spoorweg­museum had al langer de wens om een grote tentoonstelling over koninklijke treinen te organiseren. Een wens die niet zomaar in vervulling ging, omdat deze wagons tot de topstukken van veel spoor­weg­musea behoren.

"Het is een grote operatie. Musea zijn zuinig op deze rijtuigen en houden ze liever thuis. Bovendien is het transport duur. Ook verzekeringtechnisch vraagt deze tentoonstelling erg veel”, zegt Evert-Jan de Rooij van het Utrechtse Spoorweg­museum. April 2010 zal het er toch van komen. "Er moeten nog handtekeningen worden gezet, maar we hebben een aantal interessante toezeggingen: uit Engeland, Scandinavië en uit Portugal.” Sommige eigenaren zien het niet zitten om een compleet rijtuig te sturen, maar zijn wel bereid onderdelen uit te lenen. "Zo krijgen we van een rijtuig van de Russische tsaren uit 1880 interieur­stukken, meubilair.” De tentoonstelling, met de titel Royal Class, zal van april tot september 2010 te zien zijn.

Het Spoorweg­museum had graag meer Nederlandse koninklijke rijtuigen willen tonen, maar dat gaat niet. Het museum beschikt slechts over één koninklijk treinstel: de rijtuigen van koningin Juliana en prins Bernhard uit de jaren 50. De rest is er niet meer. „Het vervelende voor ons is dat er tijdens en na de Tweede Wereld­oorlog veel verloren is gegaan. Tijdens de oorlog hebben de Duitsers veel in beslag genomen en vernield. Na de oorlog hadden de spoorwegen een directeur (Den Hollander -red.) die erg van opruimen hield. Hij wilde alles moderniseren. Dat had met die tijd te maken: vooruit­gang, wederopbouw. Als hij ergens een oude trein zag staan, liet hij die direct naar de sloper brengen. Helaas”, vertelt de voorlichter van het Spoorweg­museum. "Het kan ook met de volksaard te maken hebben gehad. Na de oorlog was veel materiaal nodig, misschien dat dat ook een reden voor de sloop is geweest.”

Volgend jaar komt er weer een koninklijk rijtuig bij. Voor de tentoonstelling laat het Spoorweg­museum een replica van het salonrijtuig 1, oftewel de Sr1, bouwen. Het gaat om een koninklijk rijtuig uit 1864. „In de 19e eeuw bestonden er verschillende spoorweg­maatschappijen; concurrenten van elkaar. Die hadden allemaal hun eigen koninklijke rijtuigen. De keuze is gevallen op de Sr1. Het is niet het meest bijzondere koninklijke rijtuig, maar wel het exemplaar waarvan de meeste tekeningen en gegevens bewaard zijn gebleven.”

De Sr1 is in 1864 gebouwd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, de HSM of HIJSM, voor koningin-moeder Anna Paulowna, de echtgenote van koning Willem II. De koningin reisde graag per spoor. "Zelf heeft ze er echter niet meer in gereden. Ze is kort na de oplevering overleden. De trein is in de decennia erna wel door andere leden van de koninklijke familie gebruikt”, weet De Rooij. Tot in de jaren 80 van de negentiende eeuw reisde prins Frederik, een broer van koning Willem II, regelmatig met de Sr1. Het rijtuig -als eerste uitgerust met houten wielen- is een paar keer aangepast. "De Sr1 is later in de 19e eeuw omgebouwd voor gebruik op smalspoor, toen alle spoorlijnen in die zin werden aangepast.” Het historische rijtuig wordt nagebouwd door de firma Kloosterboer uit Purmerend. Het bedrijf is gespecialiseerd in het maken van museuminrichtingen en decors.

De Nederlandse koninklijke familie heeft decennialang veel gebruikgemaakt van de trein. Al in 1839 reisden de eerste Oranjes per spoor. Sinds die tijd zijn verschillende rijtuigen voor de Oranjes gebouwd. De Sr1 deed tot 1903 dienst. In dat jaar kreeg koningin Wilhelmina een nieuwe trein, bestaande uit twee salonrijtuigen, een bagage­wagen en een keukenwagen.

Koningin Beatrix beschikt sinds 1995 over een royaal aangeklede wagon, een omgebouwd intercityrijtuig. Zij gebruikt de trein echter zelden; alleen bij speciale gelegenheden, zoals in 1998 bij een feest voor buitenlandse vorsten ter gelegenheid van haar verjaardag en soms op Koninginnedag. De drukke dienstregeling van NS maakt het inzetten van de koninklijke trein lastig.

Reformatorisch Dagblad, 20 maart 2009, W.G. Hulsman.

Replica Sr 1

Dankzij een bijdrage van de BankGiroLoterij (€ 400.000) kon het Spoorweg­museum in 2009 een uniek project uitvoeren: de bouw van een replica van Salonrijtuig 1, een koninklijk rijtuig uit 1864. Het werk is uitgevoerd door de firma Kloosterboer. De keuze viel op de Sr 1 omdat van dit rijtuig de meeste tekeningen en gegevens bewaard zijn gebleven.

De oorspronkelijke Sr werd in 1864 gebouwd door de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij (HIJSM) voor koningin-moeder Anna Paulowna. Het tragische was dat zij kort na de oplevering van het rijtuig overleed. Het rijtuig was in het voorjaar van 2010 voor het eerst in het Spoorweg­museum te zien tijdens de grote internationale tentoonstelling Royal Class. Treinen van vrijwel alle Europese vorstenhuizen waren tijdens deze tentoonstelling in het museum te bewonderen.

Rijtuig van Willem III

In 1874 werd een rijtuig gebouwd voor koning Willem III. Tot 1903 deed dit dienst als koninklijk rijtuig. Daarna werd het ondere andere als inspectierijtuig gebruikt. In 1923 werd het overgedragen aan de Spoorweg-Onthouders-Vereeniging (SOV), die het een aantal jaren gebruikte als voorlichtingsrijtuig.

Boeken

Majesteit, uw trein staat gereed! De geschiedenis van het koninklijk spoorwegmaterieel in Nederland. Door G.F. van Reeuwijk. Uitg. Kluwer, Deventer 1980. ISBN 9020112996.

Royal Class. Koninklijk reizen per trein. Door Ben Speet. Uitgeverij Waanders, in samenwerking met het Spoorweg­museum. ISBN 9789040076749.

Verhalen van reizende koningen, vluchtende keizers, op de trein wachtende prinsen en prinsessen en hun kostbare koninklijke treinen. Koningen en keizers maakten vanaf het prille begin veel en graag gebruik van de spoorwegen. Uiterst luxe treinen vervoerden hen naar alle uithoeken van hun land. De kleine prinses Wilhelmina werd bijvoorbeeld door haar moeder koningin Emma overal mee naar toe genomen, om haar aan het volk te tonen. Maar de trein werd ook gebruikt om privé of in het staatsbelang bevriende koninklijke families te bezoeken.

Dit boek werd uitgegeven ter gelegenheid van de tentoon­stelling Royal Class in 2010.

Spoorwegmuseum Utrecht, april 1954. Het voormalige NCS-rijtuig van koningin-moeder Emma. Voor dit luxe rijtuig, in dienst gesteld in 1900, was een loods gebouwd bij station De Bilt. Na de Tweede Wereldoorlog werd het rijtuig ingezet als werkwagen. Daarna is het aangeboden aan het Spoorweg­museum, maar daar had men geen geld voor restauratie. In 1964 is het alsnog door Koek naar de eeuwige rangeervelden gestuurd. Opvallend is dat het rijtuig enige tijd bij het Spoorweg­museum heeft gestaan. Een halve eeuw later bleek er wel geld beschikbaar te zijn om een replica van een ander koninklijk rijtuig te bouwen. Foto collectie Eelco Storm.

Spoorwegmuseum Utrecht, 22 april 2010. Replica van Salonrijtuig 1, in 1864 gebouwd door de HSM voor koningin-moeder Anna Paulowna. Het tragische was dat zij kort na de oplevering van het rijtuig overleed; ze heeft er zelf nooit in gereden.

Ontsporing koninklijke trein in 1917

Op 7 juni 1917 ontspoorde aan het eind van de middag bij Houten een trein. Aan deze trein waren twee koninklijke rijtuigen gekoppeld, waarin Koningin Wilhelmina zich bevond. Aan haar kalme optreden zou het te danken zijn dat er na de ontsporing geen paniek uitbrak. Voor een verslag van deze gebeurtenissen zie spoorwegongeluk.oudhouten.nl.

Spoorweg­museum Utrecht, 24 februari 2016. Koninklijke rijtuigen Sr8 en Sr9. Beide rijtuigen werden gebouwd in de jaren 30. In de jaren 50 werden ze verbouwd tot salonrijtuig, om dienst te doen in de koninklijke trein. In 1993 gingen ze uit dienst en werden ze overgedragen aan het museum.

In het zogeheten RIC-raster staat aangegeven tot welke landen een rijtuig is toegelaten. Soms is dat een uitbundige hoeveelheid: hierboven zie je het RIC-raster van koninklijk rijtuig 61848930002-9 (nu in het Spoorweg­museum). B = België, D = Duitsland, CH = Zwitserland, PL = Polen, DK = Denemarken, N = Noorwegen, J = Joegoslavië, R = Roemenië*, TC = Turkije, L = Luxemburg, F = Frankrijk, It = Italië, A = Oostenrijk, H = Hongarije, S = Zweden, GR = Griekenland, BG = Bulgarije. Op dit rijtuig ontbreken CS = Tsjechoslowakije en NS = Nederland (!). Op rijtuigen die zijn toegelaten op veerdiensten staat een anker, met een aanduiding van de betreffende veerdiensten. Ook wordt aangegeven voor welke stroomsoorten het rijtuig geschikt is (in verband met de elektrische verwarming) en de maximum snelheid van het rijtuig. * Het Nederlandse koningshuis onderhield warme banden met de Ceauşescu´tjes. Of ze altijd met de trein naar Roemenië gingen weet ik niet.

Baarn, 31 maart 1981. Loc 1202 met de koninklijke trein (rijtuigen Sr8 en Sr9 en een AB-rijtuig Plan K). Beatrix, een klein jaar koningin, ging op staatsbezoek in België en Luxemburg. Foto Fons van der Jagt.

Bij Rotterdam-Stadion, 30 april 1986. Loc 1644 met de koninklijke trein op weg naar het zuiden. Op de achtergrond de oude Varkenoordsebrug. De rijtuigen zijn glimmend gepoetst, want het is Koninginnedag. De majesteit brengt deze dag een bezoek aan Deurne en Meijel. Foto links Rob van der Rest.

Interieur koninklijke trein. Werkruimte van koningin Wilhelmina, later van koningin Juliana. Met ingebouwde Philips-radio. Meer foto's.

De koninklijke trein bestaat in Nederland uit één rijtuig, dat slechts weinig dienstdoet. Hier tijdens een conditierit bij Vleuten, op 2 februari 2005.

Interieur van koninklijk rijtuig Sr10. De nieuwe Koninklijke trein werd in 1993 opgeleverd. De basis voor het ontwerp was de intercity die de NS op dat moment gebruikte. Het Koninklijke rijtuig heeft een salon met daarin een vergadertafel en zes stoelen. Ook zijn er twee slaapkamers en een keukentje. Foto RVD.

Utrecht, 30 mei 2005. Loc 1752 rijdt een proefit met koninklijk rijtuig 61848970003-8 (Sr10).

Utrecht Centraal, 30 mei 2005. Het koninklijk rijtuig wordt erg weinig gebruikt. Af en toe wordt er daarom een proefrit mee gereden, zonder koningin erin. Het rijtuig stond een poosje stil langs het perron, zodat ik het goed kon bekijken. Er liepen ook wat mensen omheen, waaronder een paar dames (hofdames?) en een meneer (ritmeester?) die mij buitengewoon argwanend aankeek. Hoezo zou ik niet mogen kijken? Die trein is toch van mijn belastinggeld gebouwd?. Rechtsonder: Spoorweg­museum, 29 mei 2005. Van de oude koninklijke trein is een rijtuig opgesteld in het museum. Het interieur is van een zeer hoog doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeg-gehalte...

Bunnik, 28 mei 2013. Loc 1757 reed een proefritje met de koninklijke trein. Behalve het koninklijk rijtuig (Sr 10), in het midden van de trein, behoren hier nu ook twee aangepaste A-rijtuigen toe (Sr 11 en 12).

Bunnik, 19 april 2017. De koninklijke trein tijdens een conditierit. De trein reed vijf minuten te vroeg, waardoor het met het filmen maar net goed ging. Gelukkig trok de sprinter snel op. Uit kringen rond het hof vernamen wij dat het koninklijke gezin zich op Koningsdag per trein naar Tilburg zou begeven, om zich daar met het volk te vermaken.

Bunnik, 19 april 2017. Conditierit met de koninklijke trein. De trein bestaat uit drie rijtuigen, met aan weerszijden een locomotief. Vroeger waren dat twee 1700'en, tegenwoordig gebruikt men Traxx'en. We zien hier loc 186 117 "Máxima".

Op een modelbeurs in Houten kocht ik op 1 mei 2010 het Märklin-model van koninklijk rijtuig Sr10. Doet het goed achter mijn klassieke 1101, al hebben die twee elkaar in het echt nooit op deze manier ontmoet. Als begeleidingsrijtuig dient een DSB-model van Lima, dat ik net als de locomotief al sinds omstreeks 1965 bezit.

Eindhoven, 16 oktober 2010. Twee koninklijke voertuigen in het DAF-museum. De koninklijke bus (AA 81) is van het type Alliance. Deze is gebouwd door DAF (chassis) en Den Oudsten (carrosserie). Het voertuig werd in november 1991 door de toenmalige directie van DAF N.V. aangeboden aan de koningin en deed gedurende ruim 15 jaar dienst als de koninklijke familie zich verplaatste bij belangrijke gebeurtenissen. Zo was de bus jaarlijks te zien op Koninginnedag en bij bezoeken van buitenlandse staatshoofden. De bus had 77.000 kilometer op de teller staan toen ze in februari 2007 werd overgedragen aan het DAF-museum. Hier staat ook de rieten DAF Kini, een futuristische open auto met rieten stoelen (AA 98), waarin de koninklijke familie tijdens vakanties in Porte Ercole in Italië rondreed. In 2006 is een nieuwe koninklijke bus in gebruik genomen, gebouwd door VDL/Kusters, die eveneens het kenteken AA81 draagt. Dit is niet de open bus die in 2009 in Apeldoorn werd gebruikt.

De koninklijke bus, 26 april 2014. Fotobewerking Henk Koster.

Advertentie uit Officieele reisgids der Nederlandsche Spoorwegen, 3 juni 1918.
Collectie Nederlands Spoorweg­museum.

In de advertentie van de "Algemeene" staat een portret van Johan de Witt, grondlegger der levensverzekeringswetenschap in Nederland. Johan is in 1672 samen met zijn broer Cornelis door het Haagse gepeupel vermoord, een opzetje waar Willem III achter zat. Eerder in dezelfde eeuw, in 1619, was op last van Maurits van Oranje na een schijnproces Johan van Oldenbarnevelt onthoofd.
Er wordt vanuit de Gouden Koets altijd vrolijk naar ons gezwaaid, maar vanuit historisch perspectief zijn deze handen niet van smetten vrij.

Doorn, 9 augustus 2011. Bij de kassa: "U wilt mee met een rondleiding?" "Dat hoeft niet hoor, wij kijken zelf wel rond." "Dat kan niet: u kunt alleen met een rondleiding mee."

Huis Doorn is van 1920 tot 1941 bewoond geweest door de Duitse keizer Wilhelm II. Die moest in 1918 zijn land verlaten na de door Duitsland verloren Eerste Wereld­oorlog. Na een kort verblijf in België kwam hij asiel vragen in Nederland. Zijn trein moest anderhalve dag wachten in Eijsden, totdat koningin Wilhelmina hem toestemming gaf Nederland binnen te komen. Die wilde verder niets met hem te maken hebben, want als staatshoofd ontvlucht je je land niet. Wilhelmina wist toen natuurlijk nog niet dat ze dat twintig jaar later zelf ook zou doen.

De keizer hield zich in Doorn voornamelijk bezig met het omzagen van bomen en het maken van plannen om terug te keren naar Duitsland. Dat is er niet van gekomen; in 1941 stierf hij en werd hij bijgezet in een klein mausoleum op het terrein van Huis Doorn. Dat huis, en de grote tuinen eromheen, zijn voor het publiek toegankelijk. Het is geen museum; het huis is bewaard gebleven zoals het er in 1941 uitzag. Van de nok tot de kelder is het volgestouwd met kunst en kitsch, die de keizer met trein­ladingen vol had laten overkomen uit zijn paleizen.

Hoewel Wilhelmina niets met Wilhelm te maken wilde hebben, had ze hem wel een cadeau bezorgd: een schemerlamp op een grote Delfts blauwe vaas. Na de oorlog heeft ze nog geprobeerd of ze die vaas terug kon krijgen, want de familie is erg op de penning, maar het ding staat nog steeds in de slaapkamer van Wilhelm. Lees ook het verhaal over het koninklijk tapijt.

Regierungszüge. Salonwagen, Kaiserbahnhöfe und Staatsfahrten in Deutschland 1889-1989. Peter Bock, Alfred Gottwaldt. GeraMond Verlag, 2006. ISBN 3765470707. Op het omslag keizer Wilhelm II in praaluniform en bonds­kanselier Adenauer die in de trein Die Zeit leest.

Hoek van Holland, 26 maart 2017. In de terminal van Stena Line hangt deze plaquette: "Op 13 mei 1940 vertrokken vanaf deze plaats Koningin Wilhelmina en Haar ministers naar Londen om daar de strijd tegen de Duitse overheersers voort te zetten". Het woord "Haar" met een hoofdletter, de onderdanigheid druipt er vanaf. Maar dit terzijde. Hoe zit het eigenlijk met deze vlucht van Wilhelmina, die officieel geen vlucht mag heten? Daar zijn de meningen over verdeeld. Lees bijvoorbeeld dit betoog op www.prorepublica.org/....

In deze waardetransportauto van De Nederlandsche Bank zijn in mei 1940 prinses Juliana, prins Bernhard en de prinsesjes Beatrix en Irene naar IJmuiden gebracht. Hier vandaan vluchtten zij met de boot naar Engeland. Korte tijd later zou ook koningin Wilhelmina haar landgenoten verlaten. De auto, een gepantserde Morris Commercial met Noord-Hollands kenteken, is in 1962 overgedragen aan het Nederlands Oorlogs- en Verzetsmuseum in Overloon. Meer informatie over deze auto.

Huwelijk H.K.H. Prinses Juliana, Z.D.H. Prins Bernhard, 7 januari 1937. (H.K.H. = Hare Koninklijke Hoogheid, Z.D.H. = Zijne Doorluchtige Hoogheid.) Spoorboekje met de speciale dienstregeling op 7 januari 1937, onder andere met de extra treinen die naar Den Haag werden ingelegd. Dit vanwege de feestelijkheden rond het huwelijk van de kroonprinses. Bij het huwelijk werd op bevel van koningin Wilhelmina het Horst Wessellied gespeeld, waarbij de Duitse gasten de Hitlergroet brachten.

In 1964, toen de NS 125 jaar bestond, maakte Koningin Juliana een rit met de modernste trein die er toen was: Treinstel Toekomst, ofwel treinstel 501. Dit zijn twee stills uit het Polygoonjournaal. Klik hier voor meer Polygoonjournaals met spoorwegen als onderwerp.

Prins Bernhard bracht in 1950 een bezoek aan de Nederlandse Machinefabriek 'Alkmaar' N.V. Foto uit het bedrijfsarchief van Vialis NMA.

Demonstratie van een Amerikaanse AHOB op het terrein van de Machinefabriek Alkmaar in 1950. Prins Bernhard (derde van links) kijkt aandachtig toe. Archief Vialis NMA. Zie het thema Overwegen voor meer.

Plaquettes op de in 1938 in gebruik genomen Prinses Beatrixtunnel in Hilversum. De tunnel is genoemd naar het op 31 januari van dat jaar geboren prinsesje. Zie het artikel Hilversum in vroeger tijden.

Drakensteyn, 27 juni 2004. Hier is nooit een station geweest, maar er liggen wel rails. Oranje ballen voelen zich uitstekend thuis in dit kasteel! Midgetgolfbaan Lage Vuursche.

Op 26 mei 1992 bezocht koningin Beatrix in gezelschap van het groothertogelijk paar het RIVM in Bilthoven. Op het station werden zij ontvangen door de Commissaris van de koningin, jhr. drs. P.A.C. Beelaaerts van Blokland en de burgemeester van De Bilt, mr. A. Tchernoff. Een film van Fred Meijer.

In 1952 werd prinses Beatrix benoemd tot burgemeester van Madurodam. Als koningin Beatrix opende zij in 1996 het vernieuwde Madurodam.

... seinstoring bij Oudewater ...

... Koninginnedag 2005 ...

Bunnik, 19 april 2010. In verband met de aanstaande abdicatie van koningin Beatrix, heeft de koninklijke trein een in stijl beschilderde locomotief gekregen (1741 + Sr10). De majesteit zwaait naar de fotograaf!

Utrecht Centraal, 17 oktober 2005. Uw royaltyfotograaf staat in het persvak te wachten op prinses Máxima, die met de "Zilverrail" zal reizen. Dit was een ter gelegenheid van het zilveren regeringsjubileum van koningin Beatrix in het zilver gespoten trein, die in oktober 2005 door het land reed. Foto Martin Verwoert.

Utrecht Centraal, 17 oktober 2005. Prinses Máxima mocht mee met de eerste rit van Zilverrail. Toen ze mij tussen de persfotografen zag staan riep ze: doe de groeten aan de bezoekers van je site! Links in beeld NS-directeur Bert Meerstadt.

Eindhoven, 17 oktober 2005. Hier is Máxima uitgestapt. Loc 1742 met de negen Zilverrail-rijtuigen. Aan de andere kant van de trein hangt loc 1750, zodat de trein snel van richting kan wisselen. Foto Rob Quaedvlieg.

Enschede, 26 oktober 2005. Zilverrail met loc 1742 in spiegelbeeld. Foto Hugo Richter.

Royal Class in het Spoorweg­museum (april-september 2010)

Het Spoorweg­museum is in 2005 na een grondige verbouwing heropend en vierde dit eerste lustrum in 2010 met Royal Class, vorstelijk reizen. Voor het eerst in de geschiedenis waren koninklijke rijtuigen uit heel Europa in één tentoonstelling te zien. Na een vorstelijke ontvangst in de koninklijke wachtkamer van het museum werden de bezoekers over een rode loper langs de tentoonstelling geleid. Acteurs namen de bezoekers mee langs de geschiedenis van vorstelijke dynastieën en vertelden de verhalen van hun vele treinreizen.

Van het Nederlands koningshuis waren aanwezig de koninklijke salonrijtuigen van koningin Juliana en prins Bernhard (Sr8 en Sr9) en het huidige rijtuig van koningin Beatrix (Sr10).

Musea uit heel Europa hadden hun topstukken uitgeleend aan Het Spoorweg­museum. Bezoekers konden de rijtuigen zien van de Engelse koningin Adelaide (1842), de Portugese koningin Maria Pia (uit 1858, de complete trein), een paneel van de hoftrein van keizerin Elizabeth (beter bekend als Sissi, 1858), de meubels van de koninklijke trein van de Beierse koning Ludwig II (rond 1860), het interieur van het tsarenrijtuig van tsaren Alexander II (1870), de rijtuigen van koning Christiaan IX van Denemarken (1871), de Engelse koning Edward VII (1902), aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije (1910), koning Albert I van België (1912), de Zweedse koning Carl Gustav (1930) en koning Boris van Bulgarije (1938).

Spoorwegmuseum Utrecht, 4 juli 2010, 12:37:41 uur. Nog niet zo lang geleden, in 1970, kostte een toegangskaartje voor het museum een gulden. Tegenwoordig maar liefst dertig gulden (13,50 euro). Maar als lid van de Vereniging Vrienden van Het Spoorwegmuseum mag ik het museum zo vaak bezoeken als ik maar wil. Dat doe ik regelmatig, op de fiets (!) vanuit Bunnik. Van deze vereniging ben ik al heel lang lid. Het lidmaatschap kost 30 euro per jaar. (Inmiddels is het veel duurder geworden en is het voordeliger om een Museumjaarkaart te gebruiken.)

Interviews met Jos Zijlstra (conservator) en Paul van Vlijmen (directeur Spoorweg­museum), uitgezonden op 9 maart en 16 april 2010. Ook zien we het koninklijk rijtuig door Bunnik rijden (opname Nico Spilt, 19 april 2010).

Spoorweg­museum, 15 april 2010. Koninklijk rijtuig Sr10. Met unieke interieuropnamen. Muziek: "Mijn Nederland" (waar de blanke top der duinen).

Op 14 april 2010 reed de koninklijke trein van Den Haag HS naar het Spoorweg­museum. Aan boord konining Beatrix, die de tentoonstelling Royal Class zou openen. Hierna liet zij koninklijk rijtuig Sr10 achter, dat de komende tijd in het Spoorweg­museum te bewonderen is. De koninklijke trein reed vanaf Den Haag via Utrecht naar het museum, en moest onderweg kopmaken in Maarsbergen. De majesteit is dus twee keer langs Blokpost Bunnik gekomen. Of ze gezwaaid heeft weet ik niet, want ik was helaas niet thuis. Wel heb ik die middag op Amsterdam Zuid een van de vaste conducteurs van de koninklijke trein ontmoet. Hij vertelde me dat dit keer een collega van hem dienst had; zelf deed hij die dag het gewone volk. Op 15 april werd het rijtuig weer uit het museum gehaald. Koningin Beatrix had het namelijk nodig om naar Denemarken te gaan. Op 19 april keerde het weer terug.

Bunnik, 19 april 2010. Na een kort uitstapje naar Denemarken is het koninklijk rijtuig Sr10 weer teruggekeerd in het Spoorweg­museum. Achter loc 1741 werden de laatste kilometers afgelegd. (Dank voor het toetertje bij de Blokpost.)

Amsterdam Bijlmer, 19 april 2012. Vandaag maakte de majesteit weer eens gebruik van haar koninklijke rijtuig. Met haar gasten, de Turkse president Gül en zijn vrouw, bezocht ze de Floriade in Venlo. Hoe ze weer terug is gegaan weet ik niet, in elk geval niet met de trein. Op deze foto's het ledige materieel op de terugweg naar de Watergraafsmeer. Let op de beschadigde raamlijsten van het voorste begeleidingsrijtuig en het snufje graffiti op de achterste loc.
Voor de number crunchers: loc 1744, ICRm A 50841077311-5, SR 10 61848970003-8, ICRm A 40841077336-2, loc 1747.

Op 22 november 2012 kreeg de Slowaakse president Gašparovič een rit aangeboden met de koninklijke trein. Vroeger werden dit soort ritten zo veel mogelijk geheim gehouden, maar tegenwoordig staan ze gewoon in de reisplanner. Als intercity, dus iedereen met een kaartje mocht mee!

We zien hier de trein in Utrecht, op weg van Amsterdam naar Helmond. Het koninklijke rijtuig in het midden, aan weerszijden twee kort daarvoor blauw geschilderde begeleidingsrijtuigen. Wie goed kijkt ziet Beatrix wuiven!

Zwolle, 6 december 2012. De koninklijke trein, nadat de majesteit de Hanzelijn officieel had geopend. Foto Tom Luttekes.

Daar zwaai je dan. De trein die je wist dat voor jou zou gaan rijden is hier.

Tweeramer HTM 2 uit 1904 verzorgde op de Kroningsdag 30 april 2013 prachtig versierd een aantal ritten tussen Scheveningen Noorderstrand en de Grote Kerk over de voormalige route van lijn 8 (momenteel lijn 1). De tram had de uitstraling gekregen zoals bij het 10-jarig jubileum van Koningin Wilhelmina in 1908. Foto TS.

Koninklijk bezoek aan de RTM

De Tramkoerier, 31e jaargang nummer 2
Ik ben al jaren donateur van de stichting RTM. Elk kwartaal ontvang ik de Tramkoerier, met artikelen over de oude en de nieuwe RTM. De oude RTM waar ik jeugdherinneringen aan heb, en de nieuwe RTM die ik graag steun.

In het zomernummer van 2013 uitgebreid aandacht aan het bezoek van het koninklijk paar op 21 juni 2013. Dat reisde een eindje mee in rijtuig AB 417, dat sindsdien als koninklijk rijtuig te boek staat bij de RTM.

Gouden putdeksels

Over de relatie tussen koningshuis en riolering.

Enkhuizen, 19 augustus 2014. Putdeksel uit 2013 met gouden kroon en portretten van het koningspaar. Het goud is er al weer flink afgesleten.

Hilversum, 26 maart 2017. Op de Groest, tegenover het marktplein, ligt dit gouden putdeksel. Foto Rienk Nauta.

Treinstel 9520 in oranje kleurstelling. Foto's beschikbaar gesteld door NS.

Bunnik, 9 mei 2013. Van Beatrix naar Alexander. Koningstrein 9520 is op weg van Nijmegen naar Schiphol.

Amsterdam RAI, 18 januari 2014. Werk van Hugo Kaagman in zijn atelier op het perron. Foto Rienk Nauta.

Rotterdam, 13 maart 2014. Opening van het nieuwe station door koning Willem-Alexander. Meer foto's.

Koninklijk staatsbezoek aan Utrecht Centraal (2016)

De gemeente Utrecht, NS, ProRail en de Belgische bouwgroep BESIX zijn zeer vereerd met het bezoek van Hare Majesteit Koningin Mathilde van België en Hare Majesteit Koningin Máximá aan station Utrecht Centraal, op woensdag 30 november in het kader van het Belgische staatsbezoek aan Nederland. De koninginnen komen aan per trein, waarna zij de nieuwe stationshal en het Stadskantoor van de gemeente Utrecht bezoeken. Het bezoek van beide koninginnen is een feestelijke aanloop naar de officiële opening van Utrecht Centraal op 7 december. (persbericht ProRail, 16-11-2016)

Máxima & Mathilde bezoeken Utrecht Centraal, 30 november 2016. De twee koninginnen arriveren per koninklijke trein uit Amsterdam en lopen een rondje door de stationshal. De bedoeling was dat Mathilde later op de dag per trein naar Eindhoven zou gaan, maar dat deed ze met de auto. De koninklijke trein heeft deze dag dus maar een half uur dienstgedaan.

Bunnik, 19 april 2017. De koninklijke trein tijdens een conditierit. De trein reed vijf minuten te vroeg, waardoor het met het filmen maar net goed ging. Gelukkig trok de sprinter snel op. Uit kringen rond het hof vernamen wij dat het koninklijke gezin zich op Koningsdag per trein naar Tilburg zou begeven, om zich daar met het volk te vermaken.

Blokpost Bunnik en Utrecht, 12 juli 2024. Overdracht van het koninklijk rijtuig aan het Spoorwegmuseum. Tussen de bobo's van NS en het koninklijk huis was ook het team van Langs de rails aan het werk.

Bekijk het filmverslag van de officiële overdracht.

Troonrede

"Er is een integrale aanpak nodig die rekening houdt met alle relevante factoren." Een glasheldere boodschap uit de troonrede van 2015.

Getweet op 19 september 2015. Meer tweets >>

Vorstelijk Reizen

In het Spoorwegmuseum is begin oktober 2017 de vaste tentoonstelling "Vorstelijk Reizen" geopend. Bekijk de uitzending van RTV Utrecht.

Zie ook:

• Koninginnedagrit door het Ruhrgebiet (2004)
• Koninginnedagrit met ACTS 5812 (2005)
• Koninginnedagrit met Russenschreck (2006)
• Opening Rotterdam Centraal (2014)

Internet:

• www.koninklijkhuis.nl
• koninklijkewachtkamers.ns.nl

vorige       start       omhoog