Zelflossers

Facs, Fcs, Falns, Faals, Falrrs, Tds en nog zo wat.

Bochum-Dahlhausen, 19 april 2008. Een zelflosser uit de jaren 30, met Scharfenbergkoppelingen.
Type OOt (dat zou nu Fal zijn geweest), maximum snelheid 65 km/uur.

Bunnik, 29 maart 2008. Zelflosser type Fcs. Er bestaat ook een langere versie, type Facs. Kenmerk van deze types is dat ze gedoseerd gelost kunnen worden. Andere types lopen in één keer helemaal leeg als de kleppen worden geopend.

Zijlosser type Tds (met beweegbaar dak), nummer 21845730222-0. Revisiedatum 17-9-63, schilderdatum november 1964. Vanaf oktober 1964 werd op goederenmaterieel van NS de UIC-codering aangebracht. Fabrieksfoto Werkspoor.

Houten, 31 maart 2012. Deze zelflosser is het spoor een beetje kwijtgeraakt. Aan het nummer te zien (SUN 024) is het een wagen van de Sneltram Utrecht-Nieuwegein. Ook SUN 023 stond hier naast de rails. De foto is gemaakt bij de Fortweg, waar gewerkt wordt aan de viersporigheid tussen Utrecht en Houten. De SUN had vroeger twee andere ballastwagens, nummers 013 en 014. Die zijn naar de SGB gegaan.

Hilversum, 16 december 1970. De lengte van de dagelijkse trein uit Beverwijk kon variëren. Vaste trekkracht was een loc van de serie 1000. Loc 1005 had dit keer een flinke sleep zelflossers (verschillende types) aan de haak.

Hilversum Sportpark, 1 augustus 1971. Om 18:40 uur dendert in de ondergaande zon een lange ertstrein voorbij, op weg naar de hoogovens in het Ruhrgebiet. De trein wordt getrokken door een ronkend vierspan 2200'en. De wagens zijn van het type Falns. Op de achterste wagen is een groot wiel te zien; het openen van de zijkleppen was toen nog handwerk.

Utrecht Blauwkapel, 29 mei 1976. Locs 2288, 2274 en 2247 met een lege ertstrein rijdend richting Lunetten.
In de laatste maanden dat deze treinen met diesel reden, gebeurde dat vaak zoals vroeger met drie in plaats van vier locs. Deze foto, met drie bruine 2200'en, had dus ook tien jaar eerder gemaakt kunnen zijn. Met ingang van de nieuwe dienstregeling, de volgende dag, werden de ertstreinen door e-locs 1300 getrokken.

Ehrang, 15 augustus 1973. Loc 044 143 loopt binnen met een rij zelflossers uit de richting Koblenz.

Bunnik, 16 februari 2007. Loc 1606 met trein 45741 uit Beverwijk. Het voorste deel van de trein bestaat uit wagens waarin staalrollen worden vervoerd. Deze wagens hebben als eindbestemming Hagen-Vorhalle. Het achterste deel van de trein bestaat uit wagens die in Flandersbach (bij Düsseldorf) met kalk worden gevuld. De Hoogovens hebben behalve kalk ook fijnkalk nodig. Dat werd vroeger vervoerd in de bekende bollenwagens, maar dit transport is verhuisd naar de weg. De eerste wagen achter de loc is afgesloten met zeildoek, daarom zou de loc eigenlijk met de voorste stroomafnemer op moeten rijden. Links op de bovenste foto mijn transportfiets.

Woerden, 31 maart 2009. Een zelflosser waarop nog heel vaag het oude DB-logo is te zien. Van dit model zijn meer dan tienduizend exemplaren gebouwd, in verschillende uitvoeringen. Het modernste type (op het moment van fotograferen) is de Falns 121, gebouwd vanaf 1992. De maximum snelheid is 120 km/uur, maar zo snel wordt in de praktijk nooit gereden. In het Duits noemen ze dit een Sattelwagen; de lading ligt op een zadelvormige vloer. Wanneer de zijkleppen worden geopend, wordt de lading in één keer gelost.

Betekenis van de grote letters op de zijkant: H = hydraulisch te openen kleppen, M = elektromagnetische bediening van de kleppen, O = asdruk 23,5 ton, _● = versterkt trekwerk (inzet in 4000-tonstreinen mogelijk). Wij vinden het thuis grappig om die woorden hardop uit te spreken als er zo'n lange trein door de tuin rijdt.

Helmond 't Hout, 4 juni 2010. Lege ertstrein op weg naar Rotterdam, getrokken door een driespan 6400'en. De zelflossers zijn van het type Falrrs 152 of 153: twee permanent gekoppelde zesassige wagens (losse wagens van dit type hebben de aanduiding Faals 151). Twee weken na het maken van deze foto werden de 6400'en afgelost door Duitse e-locs met automatische koppelingen. De koppelwagens tussen de locs en de eigenlijke trein waren toen niet meer nodig. Ook zouden de treinen steeds vaker over de Betuweroute gaan rijden, in plaats van via Venlo. Filmpje!

Zesassers en vierassers

Ertstreinen lijken van een afstandje op kolentreinen, maar de verschillen zijn duidelijk te zien. Zo zijn de gebruikte zelflossers lager en langer. Ze hebben zes in plaats van vier assen. En ze zijn wat lager doordat de opstaande rand ontbreekt dat je bij de vierassers ziet. Verder hebben de wagens en locomotieven automatische klauwkoppelingen (zie foto hierboven). Die zijn sterker dan de gebruikelijke schroefkoppelingen. Omdat automatische koppelingen duur zijn, zijn steeds twee wagens vast met elkaar verbonden door middel van een stang. Vierassige zelflossers hebben de typeaanduiding Falns. In Falns worden kolen of kalk vervoerd, maar ze worden ook wel gebruikt voor erts. Omdat erts veel zwaarder is, mogen de wagens niet tot de rand worden gevuld. Ook moet men opletten dat de erts gelijkmatig over de wagen wordt verdeeld, omdat die anders in een bocht om kan vallen. Dat is gebeurd bij een ontsporing op de Kijfhoek op 16 juni 2015.

Woerden, 2 april 2009. Een kolentrein, op weg van de Maasvlakte naar Duitsland, is stilgezet om een paar intercity's voorrang te geven. Huiswerk: bereken de hoeveelheid energie die nodig is om deze zware trein weer op gang te brengen. Twee van de drie locs hebben Engelse bijnamen gekregen: 6493 "Joke" (grapje) en 6481 "Lies" (leugens).

Bunnik, 4 augustus 2009. Loc DE 63 van HGK met een lege kolentrein, bestaande uit tamelijk nieuwe zelflossers type Falns. Kennelijk valt er aan het verslepen van kolen van de Amsterdamse havens naar het Duitse achterland wat geld te verdienen, want behalve Railion (DB Schenker) laat ook Veolia (VCN) zich regelmatig op dit traject zien. En dat levert toch weer een beetje afwisseling op voor de spotters.

Utrecht, 3 april 2012. Loc 189 024 van DB Schenker laat goed zien hoe haar eigenaar vroeger (tot 2009) heette. Ze is met trein 47750 op weg van het kalkwingebied bij Rohdenhaus/Flandersbach via Arnhem naar Beverwijk. De trein rijdt dagelijks want de hoogovens hebben veel kalk nodig. 's Ochtends rijdt een lege trein (47751) de andere kant op. In de achtergrond Hgb III.

Utrecht, 17 september 2012. Loc MRCE 513-10 met een lege kolentrein (HGK 47710) op weg van Duitsland (Möllen) naar Amsterdam (Awhv). Een van de weinige regelmatige goederentreinen die nog gebruik maken van de spoorlijn langs Bunnik. Dankzij de Betuweroute is het weer een stukje saaier geworden op het spoor. De volle tegentrein (HGK 47709) komt midden in de nacht voorbij denderen. Ook Captrain rijdt kolentreinen op deze route, meestal in dubbeltractie: e-loc met dieselloc.

Zie ook:

vorige start omhoog