Hollandsche Rading, Zwaluwenberg

Waar komt het woord rading vandaan? En waar lag "Zanderij Zwavelberg"?

Hollandsche Rading ligt tussen Hilversum en Maartens­dijk, op de grens van Noord-Holland en Utrecht. Ik heb ook foto's gemaakt bij post 34A (tussen Hilversum en Hollandsche Rading) en bij Zwaluwenberg. Dat is een landgoed dat hoort tot de gemeente Hilversum maar dat tegen Hollandsche Rading aanligt. Over de spoorlijn ligt hier een voetgangersbrug.

Spoorkaart van Nederland, uitgegeven door de NS. Situatie in februari 1991, met toegevoegd de vroegere haltes in Maartensdijk en Groenekan.
   

Zwaluwenberg, voorjaar 1958. Mijn vader fotografeerde hier enkele treinen. Mijn broer Leo en ik hielden ons bezig met het plat laten rijden van centen. Op de eerste foto nadert een treinstel mat.'36 uit Hilversum. Op de tweede foto een treinstel mat. '46, dat zojuist is vertrokken uit Hollandsche Rading; deze halte ligt iets voorbij de bocht in het spoor. Ruim vijfenveertig jaar later, op 11 augustus 2003, kwam ik weer eens op deze plek: een voetgangersbrug midden in de bossen. Merk op dat de extra stroomkabels aan de buitenzijde van de portalen zijn vervallen. Waarschijnlijk waren deze niet meer nodig toen er bij Maartensdijk een extra onderstation in gebruik werd genomen.

De voetgangersbrug over het spoorwegravijn door de Zwaluwenberg, circa 1939. De DE3 heeft zojuist de halte achter zich gelaten en is op weg naar Hilversum. Prentbriefkaart.

Ik kom binnenkort! DE3-stel bij Zwaluwenberg op weg naar Hilversum. Prentbriefkaart.

Hollandsche Rading, een halte op de provinciegrens tussen Utrecht en Noord-Holland. De foto is gemaakt vanaf het uiteinde van het perron voor de treinen naar Utrecht. Het andere perron is later verplaatst in de richting Hilversum. Prentbriefkaart.

Voetgangersbrug Zwaluwenberg, jaren 50. Op de onderste foto een treinstel mat.'46 op weg van Utrecht naar Hilversum, een halve minuut na het passeren van halte Hollandsche Rading. Foto's collectie Nico Spilt.
 

Hollandsche Rading, 1952/1953. Foto's gemaakt door de vader van Jan Visser. We zien een treinstel mat.'36 op weg naar Hilversum, en het uitrijsein richting Utrecht. De machinist begroette de fotograaf door de lampen van zijn trein te ontsteken.

Hollandsche Rading, kort na de oorlog. De man met hoed is Wout Slob. Hij stapte daar op de trein, terug naar Den Haag, na een dagje uit met zijn collega's. Uit het familiealbum van zijn kleinzoon, Wout Verspuij.
 

Hollandsche Rading, 3 maart 1969. Loc serie 1300 op weg naar Hilversum. Rechts woning 37A, inmiddels verdwenen.
 

Post 34A, tussen Hilversum en Hollandsche Rading, 9 april 1969. Een treinstel mat. 46 op weg naar Utrecht. De tweede foto is op dezelfde plaats gemaakt op 8 september 1973.

Hollandsche Rading en de voetgangersbrug bij de Zwaluwenberg, 10 maart 1973. Treinstel 455 uit Hilversum.

Hollandsche Rading (Zwaluwenberg), 10 maart 1973. De machinist van treinstel 482, op weg naar Utrecht, lijkt nogal verdiept in zijn krant te zijn.

Voormalig conducteur Henk van Driel mailde in februari 2014 dat hier niets bijzonders aan de hand is.
 

Hollandsche Rading, 10 maart 1973. Een blik op de nieuwe snelweg A27. Vroeger bestond de enige verbinding tussen Hilversum en Utrecht uit de tweebaansweg die door Hollandsche Rading, Maartensdijk en Groenekan loopt.
 

Hollandsche Rading, 10 maart 1973. Treinstel 454, als stoptrein van Utrecht naar Hilversum, passeert de grens tussen de provincies Utrecht en Noord-Holland.

Hollandsche Rading, 21 augustus 1967. De brug bij Zwaluwenberg, met daaronder een 1100 met zelflossers op weg naar Utrecht. Foto Adriaan Pothuizen.
 

Hollandsche Rading, 10 maart 1973 en 24 maart 1973. Ertstreinen getrokken door een vierspan diesellocs serie 2200. Vanaf mei 1976 werden deze treinen elektrisch gereden.

Hollandsche Rading, omstreeks 1980. Loc 1307 met een ertstrein op weg naar de Hoogovens.
Foto Rein Bakker, collectie Martin Zijlstra.
 

Nabij post 34A, 8 september 1973. Treinstel plan V en loc 1312 naar Utrecht. Klik hier voor meer foto's tussen de rails.

Zwaluwenberg, 16 september 1967. Treinstel ElD4 604 als trein 3734 Utrecht-Amsterdam. Foto Adriaan Pothuizen.

Door trein platgereden munt, ik vermoed 2 eurocent. Mijn eerste stuiver liet ik in 1958 platrijden bij Hollandsche Rading. Munten pletten is een leuk tijdverdrijf als er alleen maar saaie treinen voorbij komen. Je kunt het 't beste bij een overweg doen, want dan heb je de meeste kans dat je de munt terugvindt. Let ook eens op de afdruk die de munt achterlaat in de bovenkant van de spoorstaaf. Zouden ze daar wat van terugzien, in die ultrasoontreinen?.
   

Zwaluwenberg, 11 augustus 2003. De oude voetgangersbrug over het spoor, en in het verlengde daarvan de begin jaren 70 aangelegde voetgangersbrug over de A27.
 

Hollandsche Rading, 11 augustus 2003. Het stationsgebouwtje, omgebouwd tot bankkantoor. In 2010 werd het gebouwtje in gebruik genomen door de uitbater van een lunchroom.

Zwaluwenberg, 20 juni 1999. NMBS-loc 2554 met een stam rijtuigen van Lovers Rail tijdens een proefrit in de stromende regen. Lovers had onder andere toestemming gekregen om te gaan rijden tussen Hilversum en Utrecht. Hiervoor waren zelfs dienstregelingspaden vrijgemaakt, tot ongemak van de NS. Verder dan proefritten is men echter niet gekomen. Alleen tussen Amsterdam en Haarlem/IJmuiden is sprake geweest van een geregelde dienstregeling. De Franse financier van Lovers is inmiddels weer in Nederland actief onder de naam Veolia... Foto Johan Nieuwenhuis.

De betekenis van het woord "rading"

Het woord rading in Hollandsche Rading betekent lijn, grens, grensafscheiding. Volgens de 12e druk van de Van Dale (1992) is rading hypercorrect voor raaiing. En raaiing is afgeleid van het werkwoord raaien, wat betekent lijnen uitzetten, peilingen doen in een rivier. Aan de oostkant van De Bilt ligt een weg die Biltse Rading heet. En wellicht wordt het woord nog in meer namen gebruikt.

In tegenwoordige drukken van Van Dale is het woord rading niet meer opgenomen. Ik heb de redactie van dit woorden­boek om uitleg gevraagd. Ik kreeg als antwoord dat dit woord niet meer voldoet aan de opnamecriteria, omdat het uitsluitend nog voor­komt in eigennamen als Hollandsche Rading. Het woord zal nog wel in etymologische woorden­boeken te vinden zijn.

Ik heb laten weten dat ik dit een zwak argument vind. Het woord wordt nog steeds vaak gebruikt, bijvoorbeeld door mensen die met de trein naar Hollandsche Rading gaan om er lekker te wandelen. Tijdens het wandelen vraag je je af waar dat rading vandaan komt. Thuis opzoeken in de dikke en dure Van Dale. Staat het niet in! En een etymologisch woorden­boek moet je ook maar net in huis hebben.

Zwaluwenberg (of Zwavelberg?)

Vlakbij Hollandsche Rading ligt het landgoed Zwaluwenberg. Via een voetbrug kun je hier naar de andere kant van het spoor komen. Deze voetbrug ligt op loopafstand van de halte Holland­sche Rading. Je kunt hier wandelen als je wilt, of gewoon naar de treinen kijken.

Ter hoogte van Zwaluwenberg lag van 1889 tot 1894 een spoor­aansluiting die werd gebruikt voor de afvoer van zand. In de officiële stukken van de HSM uit die tijd wordt met grote hard­nekkigheid gesproken over "Zanderij Zwavelberg".


Zie ook:

Website:


vorige       start       omhoog