De spoorlijn Hilversum-Utrecht

In 1874 begon de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschapij met de aanleg van het baanvak Hilversum-Utrecht Maliebaan, als zijtak van de Oosterspoorlijn Amsterdam-Amersfoort-Zutphen. In 1938 werden er betonnen bovenleiding­portalen ontworpen door ingenieur J.L.A. Cuperus. Deze werden vanaf 1941 gemonteerd en zorgen nu nog steeds voor de elektriciteit op het baanvak, vanaf de spoorwegovergang aan de Oude Amersfoortseweg in Hilversum tot aan Utrecht bij het zwembad Blauwkapel.

Er werd destijds gekozen voor beton vanwege metaalschaarste. Op het baanvak komen open en gesloten bovenleiding­portalen voor. De open portalen bevorderen het zicht op de seinen. De gesloten portalen zorgen voor de bevestiging van extra spankabels. De "gotische bogen" zijn beeldbepalend voor de spoorlijn van Hilversum naar Utrecht. Ze zijn bestempeld tot Rijksmonument. Toen enkele portalen bij station Hilversum Sportpark werden vernield bij een overweg­botsing, werden nieuwe portalen gemaakt met behulp van mallen die bewaard waren gebleven.

Hieronder enkele foto's uit mijn collectie, in volgorde van de locatie waar ze zijn gemaakt, te beginnen in Hilversum.

Spoorkaart van Nederland, uitgegeven door de NS. Situatie in februari 1991, met toegevoegd de vroegere haltes in Maartensdijk en Groenekan.

De halte bij Hilversum heette tot 1919 Amersfoortsche straatweg, daarna Soestdijkerstraatweg. In 1965 werd het Hilversum Sportpark, omdat het nog weleens gebeurde dat er reizigers uitstapten die eigenlijk in Soestdijk wilden zijn.

Hilversum, jaren dertig. Vertrek van een stoptrein naar Utrecht, getrokken door een tenderloc uit de serie 6000.

Hilversum, 5 april 1969. Treinstellen 343 en 227 op weg naar Utrecht. Ze passeren daarbij het onderstation waar op dat moment gelijkrichterwagen 30849741601 dienst doet. Honderd meter verderop beginnen de betonnen bovenleidingportalen.

Hilversum Sportpark, 28 mei 2002. Loc 241 449 nadert de eerste betonnen portalen met een trein van Beverwijk naar Duitsland. Tweede foto: zelfde station, 5 april 1969. Treinstel 720 op weg naar Hilversum.

Hilversum Sportpark, 28 oktober 1968. Treinstel 402 en loc 1209 met een kalktrein richting Utrecht.

Hilversum Sportpark, 28 oktober 1968. Loc 1209 met een lege kalktrein richting Utrecht. Ingekleurde foto.

Hilversum Sportpark, 24 februari 1974. De strakke zakelijkheid van de Expohal in gesprek met de gothische bogen van de Gooilijn. Meer over dit bouwwerk in deel 10 van "Hilversum in vroeger tijden".

Hilversum, 1938 of iets eerder. Stopplaats Soestdijkerstraatweg. Woning 33A stond bij de opgang van het perron richting Hilversum. De spoorman op klompen is in de weer met een oliekan. De aanduiding 'stopplaats' is met de zomer­dienstregeling van 1938 vervallen. Veel stopplaatsen, waar alleen op verzoek bepaalde treinen stopten, werden toen opgeheven. De resterende stopplaatsen, waaronder Hilversum Soestdijkerstraatweg, werden opgewaardeerd tot halte. In 1942 verschenen hier betonnen bovenleidingportalen. Sinds 1965 luidt de naam Hilversum Sportpark. Foto Jacques Stevens, Streekarchief Gooi en Vechtstreek. Kleurenfoto gemaakt op de baan van Modelbouw Vereniging Hilversum door Rienk Nauta, 12 oktober 2013.

Hilversum Sportpark, 22 maart 1969. Treinstel 301 en 346 zijn als stoptrein op weg van Utrecht naar Amsterdam.

Hilversum Sportpark, 7 december 2007. Vanwege werkzaamheden konden er een week lang geen treinen rijden tussen Hilversum Sportpark en het hoofdstation. Tussen Utrecht en Sportpark pendelde twee keer per uur een trein. Omdat er tussen Sportpark en Blauwkapel geen overloopwissels liggen, moesten de treinen naar Utrecht over een flinke afstand linkerspoor rijden. Het baanvak was daardoor een half uur lang voor slechts één trein toegankelijk. Verder is dit geen probleem, omdat dit baanvak voorzien is van dubbel-enkelspoorbeveiliging. Alleen moest er op Sportpark een voorziening komen om treinen te kunnen laten kopmaken.

Men heeft gekozen voor een nogal kostbare oplossing, namelijk het plaatsen van een nieuw lichtsein. Met behulp van een sleutelkastje kan dat sein door het treinpersoneel op veilig worden gezet. Het sein draagt het nummer A701. Bij de seinnummering wordt gestreefd naar een logische ordening van nummers. Als later een sein wordt toegevoegd waarvoor in de reeks geen nummer meer beschikbaar is, dan gebruikt men een nummer met een A ervoor. (Er zijn ook seinen geweest waarbij een A achter het nummer stond. Dat betekende dat het een automatisch sein was dat geen P-sein was. Dit komt niet meer voor.)

Het sein A701 is later weer verwijderd, maar ik weet niet wanneer dat is gebeurd.

Hilversum Sportpark, 13 september 1969. Loc 1304 met een gemengde goederentrein uit Utrecht.

Hilversum Sportpark, 28 oktober 1968. Een ertstrein met drie 2200-en rijdt door de volkstuintjes langs het spoor.

Post 34A, 9 april 1969. Een treinstel mat. 46 op weg naar Utrecht. Tweede foto: zelfde plaats, 8 september 1973. Treinstel plan V op weg naar Utrecht, gefotografeerd met een tussen de rails geplaatste camera.

Treinstellen materieel '36 en materieel '46 nabij Hollandsche Rading (Zwaluwenberg), voorjaar 1958. Foto's W. Spilt.

Hollandsche Rading, 10 maart 1973. Treinstel 454, als stoptrein van Utrecht naar Hilversum, passeert de grens tussen de provincies Utrecht en Noord-Holland. En een ertstrein, getrokken door een vierspan diesellocs serie 2200.

Maartensdijk, 30 mei 1998. Loc 65 018 van de SSN is op weg naar de Nationale Stoommanifestatie in het Spoorwegmuseum. In Maartensdijk was vroeger een halte. Ik sta op de plek waar vroeger een perron moet hebben gelegen. Het weinige wat nog aan het verleden herinnert is het huisje op de tweede foto (12 maart 2004).

Maartensdijk, 12 maart 2004. Op initiatief van een aantal enthousiastelingen is treinstel 419 teruggebracht in de oorspronkelijke kleuren. Een paar weken lang, totdat de revisietermijn is verstreken, wordt het stel gebruikt voor wegleerritten. Hier is het treinstel op weg naar Hilversum.

Groenekan, 14 augustus 2002. Loc 241 697 op weg van de Hoogovens naar Duitsland. Ook hier is ooit een halte geweest: Groenekan-West. Een kwartier flink doorstappen verderop lag de halte Groenekansedijk, aan de spoorlijn tussen Bilthoven en Utrecht.

Utrecht Blauwkapel, 23 juli 1989. Deze plan V heeft de laatste betonnen portalen achter zich gelaten. De foto is gemaakt vanuit het toen nog in gebruik zijnde seinhuis.

vorige       start       omhoog