Automaten

Hilversum, 11 juni 1972. Beelden uit de stationshal. Bij de deuren naar het perron staat een van de eerste kaartjesautomaten van de NS. Het bagageloket, met daarnaast de grote goederenweegschaal, is niet meer in gebruik.

De stationshal op 1 juli 2007. Foto's Rienk Nauta.

Vara Gids, 1 maart 1969. Paginagrote sigarettenadvertentie: "Waar je ook kijkt, overal gaan steeds meer jonge mensen over op Roxy 25. Wedden om een pakje Roxy 25 dat zelfs ú de verleiding niet kunt weerstaan? De 25 die steeds meer mensen aansteekt." Aan beide zijden van het loket kon toen nog probleemloos worden gepaft. De lokettiste heeft nu alleen even haar handen vol aan de kaartjesmachine.

In het spoorwegmuseum was op 12 augustus 1988 zo'n kaartjesmachine te zien. De kartonnen Edmondson-kaartjes zijn in 1982 door de NS afgeschaft.

Cité du Train, Mulhouse, 10 juli 2007. Treinkaartenautomaat van AEG. Ook bij NS zijn deze machines op grote schaal in gebruik geweest. Als een treinkaartje werd besteld aan het loket werden de bestemming en de prijs erop gedrukt.

Verkehrsmuseum Nürnberg, 16 augustus 2005. De Triumph Adler (TA) 1069, een uit de jaren zeventig stammende minicomputer voor het afgeven van treinkaartjes. Vanaf eind 1978 is de TA 1069 ook bij NS ingevoerd, als opvolger van de AEG-machines en de kasregisters. Het waren nogal forse apparaten, waar grote kaartjes uitkwamen. De kartonnen Edmondson-kaartjes zijn in 1982 afgeschaft.

Schustermachine, van 1947 tot 1993 door de Belgische spoorwegen gebruikt voor het drukken van vervoerbewijzen op roze karton. Op de rechterfoto twee treinkaartjes uit de collectie van Chris De Naeyer. Hij kreeg deze toen hij zich in Brussel moest melden als dienstplichtig militair. De kaartjes zijn niet gebruikt, omdat hij een lift met de auto kreeg.

Simpelveld, 13 december 2003. Deze "mini-AEG" werd in bussen gebruikt, maar heeft ook geruime tijd dienst­gedaan bij NS-loketten. Lees hier meer over.

Zoetermeerlijn, 11 augustus 1977 en 25 mei 2006.

Soestduinen, 8 mei 1998, enkele weken voordat dit station uit de dienstregeling werd geschrapt. Tickets heetten toen nog gewoon treinkaartjes, en de helft van de stempelautomaten was defect.

Vervoerbewijs of plaatsbewijs?

Als een Nederlandse conducteur jou vraagt naar je plaatsbewijs, dan hoef je daar niet op te reageren. Plaatsbewijzen bestaan hier niet, alleen vervoerbewijzen. Een treinkaartje geeft jou namelijk geen recht op een plaats in de trein; je hebt alleen het recht om te worden vervoerd.

In buitenlandse treinen kun je nog wel een zitplaats reserveren. Voor bepaalde treinen is dat heel verstandig of zelfs verplicht. In Duitsland koop je dan behalve je Fahrkarte (vervoerbewijs) ook een Platzkarte (zitplaatsreservering). Een aardig voorval maakte ik mee tijdens een treinreis via de Vogelfluglinie.

Waarom weet niemand, maar ergens tussen 2000 en 2004 gingen treinkaartjes "tickets" heten. Strippenkaarten kun je ook niet meer in de automaat kopen, sinds ze uit gekraakte automaten werden gestolen. Treintaxibiljetten zijn nog wel in de automaat te koop, alleen zijn er steeds minder plaatsen waar de Treintaxi nog rijdt. Zie ook OV feels good.

Bunnik, 3 maart 2006. Dit station mag dan al eeuwen geen loket meer hebben, dat wil niet zeggen dat ze in Bunnik achterlopen. De reiziger kan hier kiezen uit maar liefst drie verschillende automaten om een "ticket" te kopen. Ondertussen doet NS Internationaal ontzettend zijn best om het kopen van kaartjes aan het loket te ontmoedigen. Die loketten moeten natuurlijk dicht, zodat internationale kaartjes alleen nog kunnen worden gekocht door mensen die handig zijn met automaten of met internet. Dan gaan er weer minder mensen met de internationale trein, enzovoort.

Je weet maar nooit wie je ontmoet in de trein! Stationshal Utrecht, 23 november 2004. De middelste automaat hangt op straat bij station Rotterdam Noord en is ongeschonden. Er is zelfs nog geen grappenmaker geweest die er "kapot" op heeft geschreven.

Deutsches Technikmuseum, 27 augustus 2009. Personenwaage ohne Karten-Ausgabe.

Personenweegschalen
Om tijdens het wachten op de trein wat te doen te hebben, stonden op veel stations personenweegschalen. Vaak kreeg je in ruil voor je muntje een kaartje waarop discreet je gewicht was afgedrukt, maar bij dit exemplaar kon iedereen meekijken. In het midden zit een plaatje waarop je kunt aflezen wat je gewicht zou moeten zijn, afhankelijk van je lengte en geslacht. Hieruit blijkt dat Duitsers behoorlijk klein van stuk waren: de tabel gaat bij de mannen niet verder dan 1,84 meter. Zien we hier een verklaring voor de vervaarlijke Duitse blufpetten? Zie ook kaartjes uitgegeven door personenweegschalen.

vorige       start       omhoog