Hoogovenvervoer

De bulk van de grondstoffen voor de Hoogovens in Velsen wordt per schip vervoerd. Alleen de voor het proces benodigde kalk komt per trein; vroeger uit België, tegenwoordig uit Duitsland. Ook het eindproduct - staal - wordt voor een belangrijk deel per trein vervoerd, bijvoorbeeld naar de autoindustrie in Duitsland. Dagelijks rijden er daarom diverse treinen van en naar Beverwijk, waar het spoornet van de Hoogovens aansluit op het NS-net.

Verder hebben er jarenlang ertstreinen gereden van de Amsterdamse Westhaven naar de hoogovens in het Ruhrgebiet. Daaraan is in 1989 een eind gekomen, toen er in Duitsland mogelijkheden ontstonden om het erts per binnenschip te vervoeren. Hieronder een selectie uit de foto's die ik de afgelopen decennia heb gemaakt van ertstreinen, kalktreinen en ander hoogovenvervoer.

Hilversum, 23 oktober 1968. Een ertstrein met loc 2267 op kop. Deze is op weg van de Amsterdamse Westhaven naar de hoogovens in het Ruhrgebiet. Tweede foto: Hilversum Sportpark, 28 oktober 1968. Loc 1209 met een lege kalktrein richting Utrecht.

Hilversum, 8 september 1969. Driespan 2200 met een ertstrein richting Amsterdam. Deze ertstreinen reden aanvankelijk met drie diesellocs. Om mee te kunnen komen met het intensievere treinverkeer werd er later een vierde loc aan toegevoegd.

Naarden-Bussum, 9 december 1970. Loc 1010 met de dagelijkse trein uit Beverwijk. De lengte van deze trein kon sterk variëren. Op 5 januari 1971 passeert loc 1003 het seinhuis van Hilversum in haar eentje.

Hilversum, 16 december 1970. De lengte van de dagelijkse trein uit Beverwijk kon variëren. Vaste trekkracht was een loc van de serie 1000. Loc 1005 had dit keer een flinke sleep aan de haak.

Hilversum Sportpark, 1 augustus 1971. Om 18:40 uur dendert in de ondergaande zon een lange ertstrein voorbij, op weg naar de hoogovens in het Ruhrgebiet. De trein wordt getrokken door een ronkend vierspan 2200'en. Op de achterste wagen is een groot wiel te zien; het openen van de zijkleppen van deze zelflossers was toen nog handwerk.

Hilversum, 11 juli 1972. Een ertstrein nadert uit Amsterdam, getrokken door locs 2318, 2228, 2333 en 2244. Op de tweede foto een ertstrein richting Amsterdam met locs 2289, 2332, 2291 en 2258.

Hilversum, 12 juli 1972. Loc 1315 met de dagelijkse kalktrein uit de richting Utrecht. Op de tweede foto een ertstrein met voorop loc 2244.

Hilversum, 13 juli 1972. Ertstrein richting Utrecht. De machinist heeft een goed uitzicht, doordat de vier locs zodanig zijn gekoppeld dat hij niet langs de lange neus van een 2200 hoeft te kijken. De trein wordt getrokken door 2318, 2258, 2333 en 2244. Op de tweede foto loc 1304 met de dagelijkse kalktrein op weg naar Beverwijk.

Hilversum, 13 juli 1972. Een ertstrein getrokken door locs 2330, 2289, 2332 en 2291.

Hollandsche Rading, 10 maart 1973 en 24 maart 1973. Ertstreinen getrokken door een vierspan diesellocs serie 2200.

Amsterdam CS, 7 april 1973. Een ertstrein richting Hilversum met locs 2272, 2255, 2327 en 2225. Tweede foto: Watergraafsmeer, 7 april 1973. Men dacht in maart 1973 de vijfduizendste erstwagenlading te vervoeren, maar de teller is blijven steken op 4972.

Hilversum, 29 juli 1973. Op een zondagmiddag dendert loc 2334 met drie bruine soortgenoten voorbij met een lange ertstrein. De lege trein komt uit het Ruhrgebiet en gaat in Amsterdam een nieuwe voorraad ijzererts inslaan.

Amsterdam CS, 29 juli 1973. Met de eerste de beste trein ben ik van Hilversum achter de ertstrein aan gereisd. Dankzij mijn jonge benen lukte het me nog net om deze foto van het viertal bulderende diesels te maken, op weg naar de Amsterdamse Westhaven.

Hilversum NOS, 28 april 1976. Een ertstrein met 2346 en drie collega's op weg naar Amsterdam. Tweede foto: Utrecht Blauwkapel, 26 mei 1976. Loc 1301 met een lege kalktrein afkomstig van de Hoogovens.

Utrecht Blauwkapel, 29 mei 1976. Locs 2288, 2274 en 2247 met een lege ertstrein rijdend richting Lunetten.
In de laatste maanden dat deze treinen met diesel reden, gebeurde dat vaak zoals vroeger met drie in plaats van vier locs. Deze foto, met drie bruine 2200'en, had dus ook tien jaar eerder gemaakt kunnen zijn. Met ingang van de nieuwe dienstregeling, de volgende dag, werden de ertstreinen door e-locs 1300 getrokken.

Naarden, maart 1977. Ertstreinen waar vroeger drie of vier 2200-en voor nodig waren, worden nu door een enkele 1300 getrokken. Zoals door de nog blauwe 1302, op 5 maart 1977, of loc 1315, op 26 maart 1977.

Hollandsche Rading, omstreeks 1980. Loc 1307 met een ertstrein op weg naar de Hoogovens.
Foto Rein Bakker, collectie Martin Zijlstra.

IJsselmonde, in de late herfst van 1985. Loc 1642 met daarachter twee 2200'en. Iedere middag reed trein 48117 van IJsselmonde naar Venlo. De twee diesellocs hielpen bij het op gang brengen van deze zware ertstrein. De machinist rechts is Cor de Rijke, die de e-loc zal bedienen. Cor was in 1989 een van de machinisten van de langste reizigerstrein ter wereld (verslag). Hij was voor deze opdracht gevraagd omdat hij ervaring had met het rijden van zeer zware treinen. Naast Cor staat dieselmachinist John van Vugt. Wanneer de e-loc assistentie van de diesellocs nodig had, kon de machinist van de e-loc een witte lamp laten branden in de achterste cabine van zijn loc. Dit soort gemengde tractie werd ook toegepast bij andere treinen, zoals de dagelijkse Huckepacktrein van Rotterdam via Utrecht naar Emmerich. Deze werd gereden met een 1300 plus twee 2200'en. Tegenwoordig worden dit soort zware diensten gereden door in multiple geschakelde 6400'en.

Naarden-Bussum, 17 april 1989. Dick van Aggelen was van plan om geluidopnamen en foto's te maken van de laatste 2400-en met de VAM-trein. Toen kreeg een, niet volgens de dienstregeling rijdend, driespan met 50 ertswagens (samen 4000 ton) een gebroken koppeling. Kwestie van miscommunicatie tussen de beide machinisten, want de 1600 remde de trein al terwijl de 2200'en nog voor tractie zorgden. De machinisten baalden als een stekker, want zo'n trein krijg je maar niet zo maar weg en ze hadden al eerder pech gehad. De 1600 moest de trein toen een meter of 20 alleen verplaatsen en dat ging met veel geslip, vonken en gebonk gepaard. Volgens machinist Cor de Rijke, die gespecialiseerd was in het rijden met dit soort combinaties, gebeurde het soms dat hier onervaren reservemachinisten op werden gezet. Dat liep dan vaak niet goed af. Links op de eerste foto is de microfoon te zien waarmee het gebeuren in stereo is opgenomen. Foto's Dick van Aggelen.

Emmerich, 8 mei 1987. Links loc 1619 met een ertstrein. Loc 111 120 is binnengelopen met een trein naar Amsterdam en zal worden afgelost door een Nederlandse e-loc.

Hilversum, 18 september 2001. Loc 241 449 met een staaltrein uit Beverwijk.

Hilversum Sportpark, 28 mei 2002. Dezelfde loc met dezelfde trein.

Bilthoven, 11 juni 2002. Normaal wordt deze trein getrokken door een Duitse 241, maar dit keer levert loc 1602 de trekkracht.

Bunnik, 10 november 2006. Loc 1611 met een staaltrein richting Emmerich. De trein bestaat uit verschillende soorten huifkarren, waar de staalrollen van de Hoogovens in worden vervoerd. Opvallend is dat de loc met de voorste stroomafnemer op rijdt. Gebruikelijk is dat tijdens de rit de achterste stroomafnemer op is, maar in speciale gevallen mag de achterste stroomafnemer juist niet op staan. Hier zal het gaan om de brandbare huif van de voorste wagen. De maximum snelheid van de trein is in zo'n geval 100 km/uur. Meer over welke stroomafnemers wel of niet gebruikt mogen of moeten worden, lees je in het thema Bovenleiding.

Bunnik, 16 februari 2007. Loc 1606 met trein 45741 uit Beverwijk. Sinds de nieuwe dienstregeling rijden de staal- en kalktreinen van en naar de Hoogovens gecombineerd. Het voorste deel van de trein bestaat uit wagens waarin staalrollen worden vervoerd. Deze wagens hebben als eindbestemming Hagen-Vorhalle. Het achterste deel van de trein bestaat uit wagens die in Flandersbach (bij Düsseldorf) met kalk worden gevuld. De twee treindelen worden in Emmerich gesplitst. Dat gebeurt omstreeks 12 uur 's middags. Een uur later vertrekt vanuit Emmerich tegentrein 45740 naar Beverwijk. De Hoogovens hebben behalve kalk ook fijnkalk nodig. Dat werd vroeger vervoerd in de bekende bollenwagens, maar dit transport is verhuisd naar de weg. De eerste wagen achter de loc is afgesloten met zeildoek, daarom zou de loc eigenlijk met de voorste stroomafnemer op moeten rijden. Links op de bovenste foto mijn transportfiets.

Tussen Helmond-Brouwhuis en Deurne, 5 oktober 2005. Drie 6400'en met een zware ertstrein (4000 ton) op weg naar Venlo. Let op de koppelwagen achter de locomotieven. Deze wagen is nodig omdat de ertswagens een speciale koppeling hebben. Foto Arnold de Vries.

Deurne, 12 augustus 1977. Een vierspan 2200'en met zelflossers op weg naar Duitsland.
Deurne, 4 juni 2010. Drie 6400'en met zelflossers (ertstrein) op weg naar Duitsland.

Tussen Utrecht Lunetten en Houten, 6 juni 2010. Omgeleide ertstrein op weg van de Maasvlakte naar Venlo.
Bekijk het filmpje.

Amsterdam Bijlmer, 22 maart 2011. Loc 1604, en 6511 in opzending, met een staaltrein.

Amsterdam, 25 maart 2014. Loc 1604 van DB Schenker passeert met een staaltrein uit Beverwijk het metrostation Bullewijk. Filmbeeld.

Bunnik, 17 juli 2020. Hier zie je me bezig met het filmen van een lange trein met kalk- en staalwagens, getrokken door loc 189 079. Normaal rijdt deze trein vanuit Beverwijk via Amsterdam, Utrecht, Geldermalsen en Betuweroute naar Duitsland. Dit keer ging het via Hilversum, Utrecht en Arnhem – en dus door Bunnik.

vorige       start       omhoog