Zweden

Statens Järnvägar (SJ) = Zweedse staatsspoorwegen. Spoorwegmusea zijn er in Ängelholm, in Gävle en in Grängesberg (hier zijn drie stoomturbinelocomotieven te zien).



Amersfoort, circa 1947. Loc 4002 met een trein richting Zwolle. Links staat een loc van dezelfde serie met een trein richting Apeldoorn. Deze locs zijn tijdens de oorlog in Zweden besteld, net als een serie goederentreinlocs (NS 4700). Meer over deze locs. Foto Theo Wisman, collectie Nico Spilt. Deze foto heeft als voorbeeld gediend voor een door Eric Mochèl gemaakt schilderij.


Trollhättan (Zweden), 6 juli 2008. Loc 1320 bij de fabriek waar dit zusje van ZLSM 1220 is gebouwd. Foto Bert Feenstra.



De ertslijn Narvik - Kiruna - Luleå

In het noorden van Zweden, en een klein stukje in Noorwegen, rijden zware ertstreinen, getrokken door de sterkste elektrische locomotieven ter wereld. De lijn loopt van Narvik (aan de Atlantische Oceaan), via Kiruna naar Luleå (aan de Botnische Golf, het noordelijke deel van de Oostzee).

Het erts wordt gedolven in het Zweedse Kiruna. Omdat de haven van Luleå niet het hele jaar ijsvrij is, heeft men de mijnen verbonden met de haven van Narvik in Noorwegen. Die is, ondanks de ligging bij de Poolcirkel, dankzij de warme Golfstroom wel het hele jaar door met schepen te bereiken.

Voor deze treinen hebben de Zweedse en Noorse spoorwegen gezamenlijk locomotieven laten bouwen. De spoorlijn heet in Noorwegen "Ofotbanen", in Zweden "Malmbanan". Inmiddels is de lijn overgenomen door mijnbouwbedrijf LKAB (Luossavaara-Kiirunavaara Aktiebolag).


Zweedse locomotief type Dm3. Dit waren dubbellocomotieven waar later een nieuw gebouwd derde deel tussen is gezet. De Noorse spoorwegen hadden identieke locomotieven (type El 12), alleen waren die groen. De Noren hebben hun locomotieven ook verlengd tot drie delen, door een dubbellocomotief te combineren met de helft van een andere dubbellocomotief. Na de overname door mijnbouwbedrijf LKAB werden de locs blauw met grijs geschilderd. Foto Ruud Kohlen.


Loc Dm3 1214 van de LKAB met een lege ertstrein bij Kiruna, op 14 april 2004. Foto Bernd Zimmermann.


IORE-loc "Vassijaure" nadert Kiruna met een zware ertstrein, op 19 juni 2004. Deze locs zijn in Kassel (Duitsland) gebouwd. Ze waren te zwaar om via de rails te worden getransporteerd. De draaistellen met de motoren erin zijn daarom apart vervoerd, waarna de locs in Kiruna in elkaar zijn gezet. Foto Bernd Zimmermann.


De automatische koppelingen die voor deze ertstreinen worden gebruikt. In de achtergrond het Torneträsk-meer, dat maar een paar maanden per jaar niet bevroren is. Het barre klimaat, in combinatie met de steile hellingen, stelt speciale eisen aan het materieel op deze spoorlijnen. Foto Bernd Zimmermann.


Model schaal H0 van Editions Atlas van een dubbellocomotief El 12 van de Noorse spoorwegen, gebouwd in de jaren vijftig. Samen met hun Zweedse soortgenoten (de bruine Dm) deden ze dienst op de ertslijn Narvik-Kiruna-Luleå, tot ze in de jaren negentig werden opgevolgd door nog sterkere locomotieven.  Boekje (pdf)


Model schaal N van Editions Atlas van een Zweedse locomotief type Dm3. De afkorting LKAB op de zijkant staat voor Luossavaara-Kiirunavaara Aktiebolag.  Boekje (pdf)


Saab en H-dag in Zweden

Utrecht (Oudwijk), 6 november 1977. Een Saab 96V4 (met Ford-motor) uit de jaren zestig. Saab is van oorsprong een vliegtuigfabrikant. Het verhaal gaat dat de allereerste Saab (kort na de oorlog) geen achteruitversnelling had, omdat de constructeurs die waren vergeten; vliegtuigen kunnen immers ook niet achteruit. In Zweden reed het wegverkeer aanvankelijk links, maar op 3 september 1967 (H-dag) schakelde men over op rechts rijden: Högertrafikomläggningen.


Stockholm (metro), mei 2008. Een billboard dat ook zonder woordenboek nog wel te begrijpen is: "Meer concurrentie? Wij hebben een beter voorstel." Die blauwe Plan V zou weleens afgekeken kunnen zijn van deze site. Foto Ruben Verduin.


Zweedse machinisten in rok

Zweedse machinisten mogen van de directie van Arriva geen korte broeken dragen. Omdat het in de bestuurderscabines van de treinen wel 35 graden kan worden, dragen de mannen nu (juni 2013) rokken. Dat mag wel. www.telegraph.co.uk/...


Karlstad, 2009. Putdeksel in de vorm van een Zweeds muntstuk. Foto Martin van Doornik.


Järnvägens Museum Ängelholm

Sveriges Järnvägsmuseum, Ängelholm, 9 september 2010. Op dit terrein, een vroeger locdepot, is ook een opleidingsinstituut (Järnvägsskolan) gevestigd. Een ander museum is het Sveriges Järnvägsmuseum in Gävle; daar ben ik nog niet geweest. In september 2010 bezocht ik ook het Deense spoorwegmuseum in Odense.


Sveriges Järnvägsmuseum, Ängelholm, 9 september 2010. Inspectievoertuigen van de Zweedse spoorwegen.


Sveriges Järnvägsmuseum, Ängelholm, 9 september 2010. Automontagewagen van de Zweedse Spoorwegen. Deze voertuigen, van het merk International, zijn ook bij de NS in gebruik geweest.


Ängelholm, 9 september 2010. Achter het spoorwegmuseum staat deze sneeuwschuiver weg te roesten.



Zweedse lichtseinen

Zweedse lichtseinen: växlings-dvärgsignal (rangeerdwergsein), huvudsignal (hoofdsein), försignal (voorsein). Het hoofdsein op deze afbeeldingen heeft vijf lampen, waarvan de drie onderste fungeren als voorsein voor het volgende hoofdsein. Er zijn ook hoofdseinen met twee lampen (groen en rood). In dat geval worden aparte ronde voorseinen gebruikt. Snelheidsbeperkingen worden aangegeven met (knipperende) groene of witte lampen.

1. Stopp (stop). 2. Rörelse tillåten (voorbij­rijden toegestaan), 3. Kör (rijden), 4. Vänta stopp (verwacht stop), 5. Vänta kör (verwacht rijden), 6. Vänta kör 40 (verwacht snelheids­beperking tot 40 km/uur), 7. Kör 40, varsamhet (rijden met 40 km/uur, voorzichtig) of Kör 40, kört vag (idem, reken op stop na korte afstand.)


In dit spoorwegmuseum staat een demonstratiebaan waarop het Zweedse lichtseinstelsel wordt gedemonstreerd, maar toen ik er was werkte die niet en de baan was ook vrijwel niet te fotograferen.


Zweedse Rc3. Een loc uit het begin van de jaren 70, die wordt beschouwd als 'moeder van de thyristor-locomotieven'. De ÖBB heeft een aantal soortgelijke locs laten bouwen als Reihe 1043. Motorloos H0-model van Editions Atlas.


Modelljärnvägsmagasinet (Höstnumret 2010)

In het herfstnummer van Modelljärnvägsmagasinet (november 2010) onder andere een artikel over Duits materieel uit de jaren vijftig, zoals de diesel-treinstellen VT 08.5 en de locomotieven Baureihe V200. Foto's uit het grootbedrijf zijn afkomstig van een ook in Zweden niet onbekende Nederlandse website.



Die Eisenbahnen der Erde. Band IV - Skandinavien - Dänemark, Norwegen, Schweden. Dr. Fritz Stöckl. Zeitschriftenverlag Ployer & Co, Wien. (1963)

Meer over deze serie.


Les locomotives NoHAB/AFB locomotieven. Hugo de Bot, Bert van Reems. De Bataafsche Leeuw, 1989. ISBN 9067072230.

Tweetalig boek over de locomotieven die in de jaren vijftig en zestig in licentie werden gebouwd door Nydqvist & Holm AB (NoHAB) in Zweden en Anglo-Franco-Belge (AFB) in België, naar een ontwerp van de Electro-Motive Division, een dochteronderneming van General Motors. Deze Bolle Neuzen hebben in diverse landen dienstgedaan.


Inlandsbanan. Möten och äventyr. Door Las Bergström. Cewe-Förlaget, 1993. ISBN 9163018195.

Boek over de 1296 kilometer lange spoorlijn van Kristinehamn naar het boven de poolcirkel gelegen Gällivare, met vooral veel aandacht voor de omgeving en voor mensen die iets met deze spoorlijn hebben of hadden. Veel foto's, gemaakt door de schrijver van dit Zweedse boek, Las Bergström.


Järnvägens historier. Door Björn Kullander. Uitg. Sveriges Järnvägsmuseum Gävle/Ängelholm, 2006. ISBN 9163194465.

Geschiedenis van de Zweedse spoorwegen, beschreven in opdracht van het Zweedse spoorwegmuseum. Dat heeft twee vestigingen: in Gävle (moet ik nog een keer naartoe) en in Ängelholm.


Arbetsfordon i Holland och Belgien. Geen Zweeds materieel, maar in het Zweeds geschreven, vandaar de vermelding in dit thema.

Oorspronkelijke titel: Zwaar materieel op de sporen van de Lage Landen.



Zie ook:

Websites:





vorige       start       omhoog