175 jaar spoorwegen

In dit thema aandacht voor het jubileum in 2014.

Dagretour naar het Spoorwegmuseum. Hiermee konden alle NS'ers met 50% korting het museum bezoeken. Uitgegeven op 8 augustus 2012 ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de NS. In 2014 bestonden de spoorwegen opnieuw 175 jaar.

175 jaar spoorwegen in Nederland

In 2014 bestaan de spoorwegen in Nederland 175 jaar. Op 20 september 1839 begon het allemaal. Vanaf station d’Eenhonderd Roe aan de rand van Amsterdam vertrok die dag een trein met twee stoomlocomotieven: de Snelheid en de Arend. De eerste treinrit in Nederland was een feit.

Activiteiten van het Spoorwegmuseum:

• 21 juli t/m 21 september: tentoonstelling over Willem Frederik Conrad, spoorwegpionier
• 21 juli t/m 21 september: iconen van 175 jaar spoorwegen, stoomlocomotieven uit lang vervlogen tijden
• weekend 20 en 21 september: groot stoom­evenement
• 16 t/m 21 oktober 2014: deelname jubileumweek in Amersfoort

Weekend 20 en 21 september 2014: Stoom! 175 jaar spoorwegen

In 2014 bestaan de spoorwegen in Nederland 175 jaar. Op 20 september 1839 begon het allemaal. Vanaf station d’Eenhonderd Roe aan de rand van Amsterdam vertrok die dag een trein met twee stoomlocomotieven: de Snelheid en de Arend. De eerste treinrit in Nederland was een feit. Om dit te vieren organiseert Het Spoorwegmuseum dit weekend een spectaculair stoomevenement: Stoom! Met gastlocomotieven, waaronder Bello.

Weekend 18 en 19 oktober 2014: SSN SpoorParade Expres

Stoomritten van Rotterdam naar Amersfoort, met bezoek aan de jubileumfestiviteiten. Op zaterdag: Rotterdam - Den Haag - Leiden - Haarlem - Amsterdam - Amersfoort. Op zondag: Dordrecht - Rotterdam - Gouda - Amsterdam Arena - Diemen Zuid - Amersfoort.

125 jaar Amsterdam CS

In 1869 werd opdracht gegeven voor de aanleg van het Centraal Station in Amsterdam op een kunstmatig eiland in het IJ. De aanleg van het stationseiland, stationsgebouw en emplacement duurde 20 jaar. Het stationsgebouw werd ontworpen door de architecten Pierre Cuypers (die ook het Rijksmuseum ontwierp) en Dolf van Gendt. Er werden 9000 palen geheid om de bouwwerken een stevig fundament te geven. Op 15 oktober 1889 werd het station geopend. In het westelijk deel van de stationshal is in oktober een fototentoonstelling over de historie van dit station te zien. Ook worden er rond­leidingen gegeven en is de koninklijke wachtkamer te bezichtigen. Op 15 oktober 2014 maakt de historische trein 'De Blokkendoos' een aantal ritten tussen Amsterdam en Haarlem.

Baarn spoort 140 jaar

Op 10 juni 2014 was het 140 jaar geleden dat Baarn een station kreeg. Dat wordt op 4 oktober 2014 gevierd met het evenement ‘Baarn spoort 140 jaar’. De feestelijkheden duren van 10.00 uur tot 16.00 uur. ‘De Blauwe Engel’ is te bezichtigen op spoor 1. De aankomst van deze trein wordt muzikaal omlijst door een dixielandband van muziek­vereniging Crescendo. Het Theaterhuis zorgt voor een authentiek sfeertje op het perron. Verder is de Koninklijke wachtkamer geopend en organiseert de Historische Kring Baerne in de stationshal en het dorpscentrum een tentoonstelling rondom het thema ‘140 jaar spoor’. In de Laanstraat en de Brinkstraat rijden twee minitreinen; kinderen kunnen hier gratis een ritje mee maken. Tussen het centrum en de Koninklijke wachtkamer pendelen twee koetsen. Er is ook een biologische Puurmarkt op de Brink.

gevleugeld wiel

Donderdag 16 t/m dinsdag 21 oktober 2014: jubileum­week in Amersfoort

Op de unieke locatie van de Wagenwerkplaats in Amersfoort staan treinen in alle formaten, van levensgroot tot miniatuur, van diesel, elektrisch tot stoom. Ontdek de goederentrein ‘Van kalk, naar staal, naar een auto’, de Hondekop 766, een meettrein, de 1200 Märklin-locomotief, de Traxx-loc NS, de UFM07 en de RIT11, Diesel III NS 27, de Kameel, elektrische trein mat ’46 uit 1952, een automontagewagen, elektrische trein Blokkendoos mat ’24 uit 1927, Rading Spoor, dieselloc 2225 én de Stoomtrein Valkenburgse Meer.

TreinParade, dagelijks om 11.00, 13.00 en 15.00 uur. De ruime overdekte tribune maakt het mogelijk dit spektakel zittend te volgen. Bijna een half uur lang presenteert een heuse spreekstalmeester de prachtige locomotieven, van oud tot nieuw, van elektrisch en diesel tot stoom: de Bello, de Sik 122, de stoomloc USA 4389, de Kikker loc 657, de Blauwe Engel, de diesellocomotief WD 33, de DE 451, de DE 2205 en de Blokkendoos.

Alarm op het spoor, dagelijks om 10.30, 12.30 en 14.30 uur. Voorafgaand aan de TreinParade is er een spraakmakende demonstratie van de Ongevallen Bestrijdingsdienst die bezoekers inzicht geven in hun belangrijke werk in het geval van calamiteiten op en rond op het spoor.

Rijden als machinist. Bestuur een Märklin-locomotief vanuit een virtuele machinistencabine. Welke handelingen moet je als machinist verrichten om te rijden met een stoom-, diesel- of elektrische locomotief? Dat kun je dagelijks vanaf 11:30, 13:30 en 15:30 uur (dus na de TreinParade) gedurende één uur onder begeleiding ervaren op de Märklin-stand in de Kleine Loods. Via een virtuele machinistencabine bestuur je een Märklin stoom-, diesel- of elektrische locomotief.

Op zaterdag 18 en zondag 19 oktober rijdt er drie keer per dag de Plan U Diesel om 11.00 – 13.00 – 15.00 uur. Beleef de sfeer van vroeger! De rit gaat van Amersfoort langs de PON-fabriek en het SpoorParade-terrein weer terug naar Amersfoort (uitstappen onderweg is niet mogelijk). Je kunt vlak voor de ingang instappen. De rit duurt 45 minuten. Er is geen aparte kaartverkoop, entree is op vertoon van je entreekaart van SpoorParade Amersfoort.

Stoomtrein Smalspoor, een gezellig treinritje op smalspoor voor jong en oud. Het stoomtreintje brengt je van de entree helemaal tot aan het restaurant van La Place.

Rondrit: heb je altijd al eens willen ervaren hoe het voelt om in zo’n prachtige historische stoomtrein te reizen? Dat kan tijdens deze rit: je waant je een kilometer lang terug in de tijd.

Workshops, voor de creatievelingen onder ons. Wie kent niet de oude stations die voorzien zijn van prachtige glas-in-loodramen? Je kunt hier meer leren over dit klassieke ambacht in een speciale workshop. Ook is er een atelier waar jij je favoriete modeltrein kunt beschilderen. Meld je aan bij de Infobalie. Kortom voor elk wat wils!

Op zaterdag en zondag stoomritten georganiseerd door de SSN van Rotterdam naar Amersfoort.

NVBS Centraal is op alle dagen geopend.

Tentoon­stelling van 20 uitvergrote foto's uit het boek Langs het Spoor. Het fotografisch oog van Kees van de Meene. Het fotoboek is te koop in de SpoorParadeShop en bij NVBS Centraal.

Driebergen en Utrecht, 16 juli 2014. Loc 6441 met een trein op weg naar het Spoorwegmuseum. Onder het dekzeil bevindt zich de Adler van het Verkehrsmuseum Nürnberg, die de komende tijd in Utrecht te zien zal zijn. Foto's Jordy Kronenburg en Marc Kessen.

Spoorwegmuseum, 24 juli 2014. In het kader van het 175-jarig bestaan van de spoorwegen in Nederland, zijn enkele buitenlandse gasten in het museum te zien. Conservator Jos Zijlstra, die mij even aansprak, was duidelijk trots op deze tentoonstelling. Helaas was het niet gelukt om de Rocket uit York te laten overkomen. De meeste gastlocomotieven zijn replica's uit de fluitketelperiode. Ze kunnen of konden ook echt rijden, zoals de Franse loc van Marc Seguin (die in 1989 deelnam aan de stoomparades in Utrecht). Mijn persoonlijke favoriet is een wat modernere loc: de Crampton uit de jaren 50 van de negentiende eeuw. In het museum is ook een kleine tentoonstelling ingericht over een Nederlandse spoorwegpionier: Conrad. Met soms iets te melige grapjes, bijvoorbeeld over een kinderwagen waar Conrad niet in gelegen heeft. Maar er blijft genoeg interessants te zien, bijvoorbeeld de wand met grote foto's van Kees van de Meene.

Amsterdam Centraal, 17 september 2014. Werk van uw webmaster in het personeelsverblijf van NSR, tentoongesteld in het kader van het jubileum. Foto Cor Weppner.

Amsterdam, 19 september 2014. In het kader van het 175-jarig jubileum speelde De Arend een gastrol in een toneelstuk. Dit werd op zaterdag 20 september opgevoerd voor het centraal station. Foto Rienk Nauta. Bekijk het filmpje van het Spoorwegmuseum.

Amsterdam Sloterdijk, 20 september 2014. De 'Groene Trein' in een betonnen landschap. Omdat de treinen van NS op zogeheten groene stroom gaan rijden, heeft men in het kader van het jubileumjaar een VIRM van groene bestickering voorzien. Lees meer hierover. Foto Fons van der Jagt.

Haarlem, 20 september 2014. In het kader van het 175-jarig jubileum opende NedTrain de deuren van haar werkplaats. Treinen over rails laten rijden is zó 1839. Vandaar dat men nu aan het experimenteren is met treinen op luchtkussens. Motorrijtuig C9002 "Jaap" is daartoe gemonteerd op een proefopstelling. Foto Henk Koster.

Utrecht, 21 september 2014. In het kader van het 175-jarig jubileum organiseerde het Spoorwegmuseum een stoomweekend. Als stoomliefhebber pur sang vinden wij alles wat op kolen en water loopt mooi, en we willen ook niet zeuren, maar in het verleden werd er toch wel wat steviger uitgepakt bij dit soort manifestaties. Dit keer slechts twee locomotieven onder stoom: loc 23 076 van de VSM en loc 7742 "Bello" van de SHM. Verder een handvol stoomwagens en twee kleine stoomlocs.

Baarn, 4 oktober 2014. Op 10 juni 2014 was het 140 jaar geleden dat Baarn een station kreeg. Genoeg reden voor een feestje, dachten ze bij de Historische Kring Baerne. Vandaar het evenement ‘Baarn spoort 140 jaar’. Foto Rienk Nauta.

Madurodam, 15 oktober 2014. Ook hier werd aandacht besteed aan het jubileum. Zo reed dit treinstel mat.'46 tijdelijk weer rondjes door het park. Meer over 175 jaar spoor in Madurodam

Twee jubileumselfies. Utrecht, 6 augustus 1989. Amersfoort, 17 oktober 2014.

Amersfoort, 17 oktober 2014. Ik ging vandaag naar de spoorparade. Daar werd deze polaroidfoto van mij gemaakt. Ja, die techniek bestaat ook nog steeds. De foto op de poster is gemaakt in 1961. De vrouwen zijn drie verpleegsters in opleiding die in de zogenoemde Feeëntrein zitten. Dit is een trein die dames vroeger naar het Assaut in Den Helder bracht, een gala voor adelborsten: jonge mariniers in opleiding. De drie vrouwen zijn Ireen Kees, Joks van Veen en Hannie Vooragen. In DWDD van 10 oktober 2014 waren ze te zien toen deze foto opnieuw werd gemaakt.

Postzegels uitgegeven ter gelegenheid van 175 jaar spoorwegen in Nederland.

Het Grote Spoorboek. Johan de Bruin, Jos Zijlstra, Guus Veenendaal. Uitgeverij WBOOKS, 2014. ISBN 9789462580336.

Het Grote Spoorboek is het officiële jubileumboek ter gelegenheid van 175 jaar spoorwegen in Nederland. In 2014 bestonden de spoorwegen in Nederland 175 jaar. In deze lange periode veranderde niet alleen het land, maar ook het spoorbedrijf ingrijpend. Het nieuwe vervoermiddel zorgde ervoor dat mensen ‘vlug, veilig en voordeelig’ van A naar B konden reizen. De komst van de spoorwegen bracht ook de bouw van spoordijken, bruggen en monumentale stations met zich mee. En niet onbelangrijk: onder invloed van het spoor ontstond een uniforme tijd, die overal in Nederland gelijk was.

Het Grote Spoorboek geeft aan de hand van ruim 400 foto’s een overzicht van de periode 1839 tot heden. In dit boek gaat het niet zozeer om de trein, maar om de trein in zijn maatschappelijke context. De foto’s zijn voor het grootste deel afkomstig uit de collectie van het Spoorwegmuseum in Utrecht. De samenstellers hebben de foto’s ondergebracht in thema’s zoals personeel, reizigersvervoer, goederenvervoer en veiligheid.

De samenstellers van deze visuele geschiedenis van 175 jaar spoorwegen in Nederland zijn Guus Veenendaal en Jos Zijlstra. Veenendaal schreef als bedrijfshistoricus van de Nederlandse Spoorwegen diverse publicaties over de spoorwegen. Zijlstra is conservator van het Spoorwegmuseum. Hij beheert de omvangrijke fotocollectie van het museum.

175 jaar Spoor. Van den Burg Beeldproducties in samenwerking met het Spoor­wegmuseum en NostalgieNet. Uitgebracht in 2014 bij het 175-jarig bestaan van de spoorwegen in Nederland.

DVD 1
• Geschiedenis van de Eerste spoorlijn Amsterdam via Haarlem naar Rotterdam: Toen en Nu! (oude en nieuwe opnamen, onder andere uit het archief van Nico Spilt).
• Concurrentie op het spoor: De groei van het aantal maatschappijen, de ingrepen van de staat om de ontwikkeling bij te sturen en de opkomst van nieuwe vervoerders op het spoor, na 75 jaar NS-monopolie, zoals Lovers, Shortlines, ACTS en de Thalys.

DVD 2
• De historische facetten van het spoor: overwegwachters, seinhuizen, straatspoor, draaibruggen, de transformatie van station Amersfoort, de ontwikkeling van het tractiematerieel en verdwenen vervoer zoals de post-, kolen- en bietentreinen.
• Nostalgie op het spoor: Valkenburg (L), Nederlands oudste station, afscheid van materieel uit de wederopbouw, de inspanningen van vrijwilligers en professionals tot behoud van historisch materieel en de inzet daarvan op de hoofdbaan.

DVD 3 Bonus
Treinen door de Tijd: Verslag van het 150 jarig jubileum dat de NS in 1989 vierde. Terwijl “De Arend” rondjes draaide op het Jaarbeursplein in Utrecht, paradeerde de 3737 en vele andere stoomlocomotieven uit binnen- en buitenland voor het publiek of trokken speciaal ingelaste treinen door het land.

DVD 4 Bonus
Stoom ‘91: De Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS) vierde in 1991 haar 60-jarig bestaan met een groot stoomfeest in Amsterdam. Nu was ook de snelste bedrijfsvaardige stoom­locomotief present, die eerder bij het NS-jubileum verstek moest laten gaan wegens pech.

box met 4 dvd's, € 24,95

meer dvd's en video's

Ontwerpen aan het spoor. Diverse auteurs. Uitgegeven door nai010 uitgevers en Bureau Spoorbouwmeester in 2014 ter gelegenheid van het jubileum "175 jaar spoor", in samenwerking met Spoorwegmuseum en Utrechts Archief. ISBN 9789462081635.

Fraai boek over stations, spoorlijnen, treinen, huisstijl en kunst. Ik kreeg het boek op 15 november 2018 cadeau van Rutger Hamelynck (NS) bij een presentatie over de huisstijl van NS in het Spoorwegmuseum.

Meer boeken over design en curiosa.

Feest in de trein. Gouden Boekje. Tekst Peter Smit, illustraties Jan Cleijne. Uitgever Rubinstein, 2014. ISBN 9789047617785.

Het is zondag, maar Bas en Jolijn zijn al vroeg op. Vandaag zijn opa en oma jarig. Dat is een mooi verhaal. Toen opa twaalf werd, nam zijn moeder hem mee naar de ijssalon. Daar zag hij oma voor het eerst. Die was ook jarig! Vandaag worden opa en oma samen 175 jaar. Ze doen altijd iets leuks als ze jarig zijn. Wat ze dit keer doen? Bas en Jolijn vinden het heel spannend!

Een speciale uitgave ter gelegenheid van 175 jaar spoor.

Iconen van het spoor. Frederik Willem Conrad, spoorweg­pionier. Tentoonstellingsmagazine uit 2014, uitgegeven door het Spoorwegmuseum ter gelegenheid van 175 jaar spoor.

Conrad wordt gezien als de grondlegger van de Nederlandse spoorwegen. In dit magazine wordt dit door conservator Jos Zijlstra goed beschreven. In het museum zelf was het aan Conrad gewijde gedeelte helaas wat kinderachtig opgezet. Gelukkig waren in het museum ook een aantal prachtige iconen te zien, bestaande uit diverse buitenlandse stoomlocs uit de begintijd van de spoorwegen.

De drie grote spoorwegjubilea. Van 100 naar 175 jaar spoorwegen in Nederland.

Dit jaar bestaan de spoorwegen in Nederland 175 jaar. De eerste trein, getrokken door de Arend en de Snelheid, reed in september 1839 tussen Amsterdam en Haarlem. Dit feit wordt in 2014 bescheiden gevierd vergeleken met eerdere spoorwegjubilea. In 1939, 1964 en 1989 waren er grote publieksmanifestaties. Van deze jubilea zijn niet alleen grafische getuigen bewaard zoals affiches en jubileumpostzegels, maar ook kunstwerken op stations.

Lees het hele verhaal op retours.eu (Arjan den Boer, mei 2014)

vorige       start       omhoog