Spoorboekjes buitenland
Tegenwoordig past de buitenlandse dienstregeling in een
handjevol folders, maar in de jaren zestig was het buitenlandse spoorboekje bijna net zo dik als het binnenlandse. Bovendien verschenen
er twee boekjes per jaar: een zomer- en een winterdienstregeling. Niet alleen
de verbindingen vanuit Nederland werden beschreven, met uitvoerige overstapmogelijkheden, maar ook verbindingen binnen
de diverse Europese landen. Je kon dus letterlijk een aardig eind komen met zo'n boekje op zak.
|
|
Spoorboekje HiSpeed 2007-2008
Wie het spoorboekje van NS omdraait, heeft het spoorboekje van NS Hispeed in handen: 72 pagina's met
informatie over de verbindingen met het buitenland. De HSL-Zuid was nog niet gereed en de treinstellen hiervoor
waren nog in de maak bij AnsaldoBreda. Diensten die Hispeed wel bood waren de Thalys naar Parijs, ICE International naar Keulen,
Frankfurt en Basel, de Eurostar van Brussel naar Londen, de TGV vanaf Brussel of Parijs naar diverse
steden in Frankrijk, de InterCity naar Berlijn, de InterCity naar Brussel, en de nachttreinen (CityNightLine,
EuroNight) naar Zürich, München, Wenen, Milaan, Kopenhagen, Praag, Warschau en Moskou.
Spoorboekje HiSpeed 2008-2009
Aan de HSL-Zuid wordt nog steeds gewerkt, maar er is al wel een
dienstregeling voor opgesteld. Zodra de testfase voorbij is, gaat er op werkdagen 17 keer per dag een snelle trein rijden tussen
Amsterdam, Schiphol en Rotterdam. Te zijner tijd volgen dan treinen naar Breda en Antwerpen.
Spoorboekje 2009-2010
Geldig van 13 december 2009 t/m 11 december 2010, oplage 70.000. 934 pagina's, plus 72 pagina's voor het buitenlandse gedeelte, 5,50 euro,
oplage 70.000. Omslagontwerp Sinot Design Assoiates.
Diverse kleinere aanpassingen in de binnenlandse dienstregeling, waaronder tijdwinst voor reizigers
naar Schiphol. Op de HSL-Zuid is de Fyra (getrokken treinen) gaan rijden, en ook de Thalys gaat er gebruik van maken.
Het werd nergens vermeld, maar dit zou het laatste spoorboekje van NS blijken te zijn.
|
|
 
 
|
Wat reed er in 1961?
Een bezoeker van mijn site – redacteur van de Utrechtse Binnenstadskrant – vroeg mij in april 2024 om een overzicht van de
internationale treinen die vroeger op station Utrecht waren te zien. Een beetje willekeurig pakte ik het boekje met de voornaamste
buitenlandse verbindingen uit de zomerdienstregeling 1961. Dat moet zo’n beetje het
hoogtepunt van de internationale treinen zijn geweest. Hierin staan onder andere de volgende treinen:
- Rheingold van Hoek van Holland via Rotterdam en Venlo naar Zwitserland. Vanaf 1962 reed de Rheingold (toen nog geen TEE)
in twee delen: een deel uit Hoek van Holland en een deel uit Amsterdam. Vanaf Utrecht gingen die samen verder.
- TEE Edelweiss van Amsterdam via Roosendaal en Luxemburg naar Zwitserland (gereden met de fraaie TEE-treinstellen van de NS).
- Een paar boottreinen tussen Hoek van Holland Haven en Amsterdam (aansluiting op de boten uit Harwich).
- TEE Rhein Main van Amsterdam via Utrecht en Arnhem naar Frankfurt.
- Italië/Rivièra Expres van Amsterdam via Utrecht en Arnhem naar Zwitserland en Italië.
- TEE Ile de France van Parijs via Rotterdam naar Amsterdam.
- TEE Etoile du Nord van Amsterdam via Rotterdam naar Parijs.
- Er reden dagelijks ook enkele D-treinen van Amsterdam via Rotterdam naar Parijs.
- Holland-Italië Expres van Amsterdam via Utrecht en Arnhem naar Zwitserland en Italië.
- Een D-trein van Amsterdam via Utrecht en Luxemburg naar Basel, Milaan, Pisa.
- Autoslaaptrein van Amsterdam Amstel via Utrecht en Maastricht en Luxemburg naar Avignon (woensdag heen, zondag terug).
- Autoslaaptrein van Amsterdam Amstel via Utrecht en Arnhem en Basel naar Domodossola (vrijdag heen, woensdag terug).
- Loreley Expres van Hoek van Holland via Rotterdam en Venlo naar Duitsland; en ook Loreley Expres van Amsterdam via Utrecht
en Arnhem naar Duitsland. In Köln werden deze twee treinen gecombineerd.
- Nord-West Expres van Hoek van Holland via Rotterdam, Utrecht, Oldenzaal en Duitsland naar Kopenhagen, met doorgaande rijtuigen naar Moskou.
- Holland-Scandinavië Expres van Hoek van Holland via Rotterdam, Utrecht, Oldenzaal en Duitsland naar Kopenhagen,
met doorgaande rijtuigen naar Warschau.
- Austria Expres van Hoek van Holland via Rotterdam en Venlo naar Oostenrijk.
- Jugoslavia Expres van Den Haag SS via Utrecht en Arnhem naar Joegoslavië en Athene.
- Harz Expres (alleen ’s zomers) van Hoek van Holland via Utrecht en Oldenzaal naar Bad Harzburg, met doorgaande rijtuigen naar Warschau.
- Holland-Wien Expres van Amsterdam via Utrecht en Arnhem naar Wenen.
- Hoek-Basel Expres van Hoek van Holland via Rotterdam en Venlo naar Basel en Italië.
- Een D-trein van Amsterdam via Utrecht en Nijmegen en Kleve naar Oostenrijk.
Verder reden er dagelijks diverse gewone treinen van Amsterdam via Utrecht naar Duitsland. Tegenwoordig zijn dat de witte ICE-treinstellen.
|
|
Bradshaw's Continental Guide. August 1914. Herdruk van Bradshaw's Continental Guide, for Travellers
Through Europe. David & Charles Reprints, 1972. ISBN 0715355090.
Dienstregelingen en nuttige tips voor de reiziger anno 1914. Dikke pil van 584 pagina's. De pagina's 585 t/m 712,
onder andere met kaarten, zitten er helaas niet bij. Ook advertenties zijn weggelaten. Die zitten wel in
vergelijkbare heruitgaven van augustus 1887, april 1910 en juli 1938. Deze maandelijkse gidsen van Bradshaw verschenen
van 1847 tot 1939.
|
Naar Parijs in 1914
De heruitgave van Bradshaw's uit 1914 is interessant, omdat je hierin de internationale
reizen kunt opzoeken die tot de Eerste Wereldoorlog mogelijk waren. Daarna waren de reismogelijkheden voor de
welgestelde Britten een stuk beperkter geworden.
Op verzoek heb ik eens uitgezocht hoe een reis
van Amsterdam naar Parijs zou kunnen verlopen. Er waren drie rechtstreekse verbindingen per etmaal:
Amsterdam V 8.40 13.45 20.00* | A 17.39 21.53 11.22*
Brussel Zuid V 13.01 18.15 0.07* | V 12.12 16.38 5.18*
Paris Nord A 17.15 22.40 5.32* | V 8.10 12.35 23.15*
In Brussel Zuid moesten de treinen kopmaken, wat ongeveer een kwartier duurde. De treinen hadden alleen 1e en 2e
klas; die met een * ook 3e klas. In de dagtreinen reden restauratierijtuigen mee, in de nachttreinen slaaprijtuigen.
Reistijd
In 1914 was je zo'n 9 uur onderweg. Vanaf 1927 ging de 'Étoile du Nord' (Poolster) rijden, een
rechtstreekse luxe trein. Die deed er ongeveer 8 uur over. In 1957 werd dat een TEE. Die deed er 5 uur over.
Tegenwoordig reis je met de Thalys in ruim 3 uur van Amsterdam naar Parijs.
Kosten
Een kaartje Brussel-Parijs kostte in 1914 iets meer dan 34 frank (1e klas), 23 frank
(2e klas) of bijna 14 franc (3e klas). Tarieven vanaf Amsterdam weet ik helaas niet, maar Brussel ligt ongeveer in het midden, dus
je zult deze bedragen ongeveer moeten verdubbelen.
De frank was een halve gulden waard. Amsterdam-Parijs in de 1e klas zou dus naar schatting 34 gulden hebben gekost. Omgerekend
naar de waarde in 2014 is dat 366 euro (bron: CBS). Het duurste kaartje voor de Thalys kostte in 2014 zo'n 200 euro.
|
|
|
|
