Schiphol

Schiphol, 1 mei 1983. De treinstellen 672, 275 en 658 komen uit de noordelijke uitrit van de Schipholtunnel. Dit was geen NVBS-excursie ter gelegenheid van het afscheid van mat.’46, maar een trein vol Feyenoord-supporters op weg van Rotterdam naar de wedstrijd Ajax-Feyenoord. Deze werd gespeeld in het Olympisch Stadion; de eindbestemming van de trein was Amsterdam Zuid. Foto Fons van der Jagt.

Schiphol, 10 januari 1987. Het is bijna gebeurd met de Beneluxstellen en de oude trek-duwtreinen. De nieuwe Beneluxtreinen nemen het roer over. Deze trein is op weg naar Brussel.

Amsterdam Lelylaan en Schiphol, 10 januari 1987. Een Japanse trein in Nederland? Nee, het is de in Martinair-kleuren geschilderde Koploper 4012. Zijn broertje 4011 was in die tijd in KLM-kleuren getooid.

Schiphol, 21 februari 2011. Graffiti op Fyra. Foto Geert Kistemaker.

Schiphol, 2 mei 2015. Loc RRF 23 (ex-DR 110 454, ex-DB 202 454) in de Schipholtunnel. Verboden terrein voor dieseltreinen, behalve in bijzondere omstandigheden zoals werkzaamheden. Foto Marco Smit.

Madurodam, 26 september 2015. Een Thalys is zojuist uit Schiphol vertrokken. In de achtergrond een VIRM. Via het beeldscherm kun je 'meerijden' met de machinist van de Thalys, behalve als de zon op het scherm schijnt.

Almelo, 3 december 2007. Treinaanwijzer van slag: IC 140 naar Schiphol stopt onderweg in Hardenberg, Gramsbergen en Rødby. Foto Maurits Wever.

File op de A4 bij Schiphol, 1 oktober 2010. De vrachtwagens van de firma Spilt uit Huizen (www.spilt.nl) zijn een niet onbekende verschijning op de weg. Het zal in de verte ongetwijfeld familie zijn, maar ik ben van de Hilversumse tak; we komen niet bij elkaar op visite. Foto Aad de Meij.

Loc NS 1602 'Schiphol', moddel van Editions Atlas.

Trein en vliegtuig op spoorwegaffiches

In de loop van de 20e eeuw werden trein en vliegtuig concurrenten, maar ze vulden elkaar ook aan. Europese spoorweg- en luchtvaartmaatschappijen promootten samen de trein als ideaal vervoermiddel naar het vliegveld. Ze gaven gecombineerde tickets uit, maar in de praktijk was vaak nog een busverbinding nodig tussen station en luchthaven. Op affiches en in reclames werden beelden gebruikt van spoorbanen als startbaan, vliegende treinen en nauw samen­werkend spoor- en vliegpersoneel. Deze gingen vergezeld van gevleugelde slogans als Air-Fer, Train to Plane, Rail & Fly en Zug zum Flug. Eind 20e eeuw werd het ideaalbeeld van geïntegreerd vervoer grotendeels werkelijkheid.

Lees het hele verhaal in retours (Arjan den Boer, december 2018).

Eerstedag-envelop, 1 juni 1981. Opening Schipholspoorlijn.

Ondergrondse spoorweg in Nederland? Gegevens geleverd door Ir. A. Plomp, Hoofd­ingenieur N.S. Stichting IVIO. AO-reeks nummer 38, 25 januari 1946.

"Het plan voor een gedeeltelijk ondergrondse spoorweg, dat enige tijd geleden in de bladen werd aangekondigd, heeft (..) heel wat stof doen opwaaien." Aldus een onbekende auteur in de inleiding van dit boekje.

Over dat plan blijft het boekje echter vaag; ik begrijp er alleen uit dat het om een lijn van Den Haag naar Amsterdam zou gaan. En 'de bladen' waarin dat plan heeft gestaan worden ook niet genoemd. Het boekje gaat voornamelijk over de bodemgesteldheid van Nederland en over de uitdagingen die het aanleggen van tunnels met zich meebrengt. Ook wordt iets gemeld over de onder­grondse lijnen in Londen, Parijs, Berlijn en Moskou.

Het boekje besluit: "De krantenberichten zijn schaars geweest en op het ogenblik hoort men er zelfs niet meer van." Tja, in 1946 had Nederland wel wat anders aan zijn hoofd. Een deel van die ondergrondse spoorweg is er later wel gekomen: de Schipholtunnel. En ook nog een zinloze HSL-tunnel onder het Groene Hart.

In oktober 2022 kreeg ik naar aanleiding van het bovenstaande een mail van Jan Heemstra. Hij schrijft: "Ik heb bij het vroegere Laboratorium voor Grondmechanica in Delft gewerkt en heb me, voordat dit onder de toenmalige naam GeoDelft onderdeel werd van onderzoeksinstituut Deltares, een tijdlang bezig gehouden met het archief. We zijn eind 2013 uit het gebouw aan de Stieltjesweg in Delft vertrokken en er moest heel veel weg, maar we hebben geprobeerd het een en ander te redden of toegankelijk te maken.

Dit plan is mij welbekend, het is heel fascinerend. Je vindt meer op hetutrechtsarchief.nl/... Wij hadden er in Delft een heel dossier van en hebben er vlak na de oorlog ook grondonderzoek voor uitgevoerd. De naam Plomp ben ik wel vaker tegengekomen: hij was een figuur van betekenis bij de NS. Het was een mooi en visionair plan maar er was ongetwijfeld geen geld voor."

Spoor naar '75. Plan voor de toekomst van NS in de Nederlandse samenleving in de jaren 1970-1975. Rapport van de Nederlandse Spoorwegen, januari 1969.

Tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw was de NS een winstgevende onderneming, maar geleidelijk raakte het bedrijf in de versukkeling. De groei van het reizigersverkeer stagneerde, de omvang van het goederenvervoer daalde, en het rijk moest financieel bijspringen. In 1969 werd het plan Spoor naar '75 gelanceerd. In dat plan werd aangegeven wat de NS op korte termijn, met de bestaande middelen, zelf tot stand kon brengen. Dit was de operatie Spoorslag '70, waarbij naast de bestaande stop- en sneltreinen een derde treintype werd geïntroduceerd: de Intercity, die de 40 grootste plaatsen van het land ging bedienen. Om de NS een frissere uitstraling te geven, werd tevens besloten om de treinen geel te schilderen. Voor de langere termijn waren echter meer maatregelen nodig, waarbij steun nodig was de regionale en landelijke overheid. Deze maatregelen werden in dit rapport uitgewerkt. Onder andere betrof dit de aanleg van de Zoetermeerlijn en de Schiphollijn, het verhogen van de baanvaksnelheid en het verbeteren van de beveiliging.

Overwegstoring

"Vandaag minder treinen tussen Utrecht en Schiphol door overwegstoringen. Logisch. Tussen Utrecht en Schiphol liggen helemaal geen overwegen." (Mijn tweet van 18 juli 2012)

vorige       start       omhoog