Locomotieven van de heer Neve

De heer K.A. (Kees) Neve is geen onbekende in kringen van stoomliefhebbers. Dankzij hem zijn verschillende smalspoorlocs bewaard gebleven, maar hij zal vooral bekend zijn van de drie door hem gebouwde modelstoomlocs. In 1970 bracht ik met mijn vader een bezoek aan Vreeswijk, zijn toenmalige woonplaats. Later is hij met zijn collectie verhuisd naar het plaatsje Zeeland in Noord-Brabant.

Ook aandacht voor het Goffertpark in Nijmegen, waar onder andere een locomotief van Neve heeft gereden.

Helemaal onderaan vind je een materieeloverzicht en een overzicht van de huidige verblijfplaatsen. Aanvullingen en correcties hierop zijn altijd welkom.

Lees ook het artikel in NVBS Actueel uit februari 2019.

Op bezoek in Vreeswijk

 

Vreeswijk, 5 september 1970. Het emplacement van de heer Neve op de Veerweg (Lekdijk).

Loc 11 (O&K 11591)

 

Vreeswijk, 5 september 1970. Loc O&K 11591 uit 1928. Van deze loc ontbreekt de ketel, je ziet alleen de ketelbeplating. Deze loc is in 1972 als monument terechtgekomen bij aannemersbedrijf Broekhoven in Zeist, voorzien van de fabrieksplaat van O&K 12789. Tegenwoordig bevindt de loc zich bij de Stoomtrein Katwijk Leiden, nummer 11.

Stoomwals

Vreeswijk, 5 september 1970. Stoomwals Aveling & Porter Ltd., Rochester, Kent (fabrieksnummer 11296). De heer Neve was machinist op zandtreinlocjes, later werd hij stoomwalsmachinist. Na zijn pensioen begon hij aan de bouw van "Pluto".

Loc "Pluto"

Vreeswijk, 5 september 1970. Loc "Pluto", gebouwd door de heer Neve tussen 1948 en 1958 (in 1964 kreeg de loc een nieuwe ketel). De loc is losjes geïnspireerd op de NS-serie 3900. De loc is gekocht door de NVBS-leden Waldorp en Esser. De man met de pet is de heer Neve, de andere man is mijn vader W. Spilt, die ook enige foto's heeft gemaakt.

Loc 50

Vreeswijk, 23 oktober 1971. De heer Neve hield zich ook bezig met het opknappen van grotere locomotieven, zoals de nummers 50 en 62 afkomstig van de firma Broekhoven. Loc 50 (O&K 12788) bevindt zich tegenwoordig bij de Stoomtrein Katwijk Leiden. Foto's Rienk Mebius.

Loc 62

Vreeswijk, 23 oktober 1971. De ster op loc 62 is het logo van Broekhoven. Loc 62 (O&K 12789) is gesloopt, de ketel is naar de RTM gegaan (RTM-loc 50) en de fabrieksplaat is door de heer Neve gemonteerd op loc 11 die als monument bij Broekhoven in Zeist heeft gestaan. De kleine loc is "Hercules" (lees meer bij de volgende foto). Foto Rienk Mebius.

Pluto en Hercules

Vreeswijk, 23 oktober 1971. Loc "Pluto", aangevuld met een tender met zitplaats. Deze loc bevindt zich tegenwoordig bij de Stoomgroep West Zuiderpark. De andere kleine loc, op de vorige foto, is "Hercules". Tegenwoordig bevindt deze loc zich bij Molenmuseum De Wachter in Zuidlaren. Beide locs hebben dienstgedaan bij de Linneaushof, todat ze werden opgevolgd door de "Rollecate" (zie verderop). Foto Rienk Mebius.

Op bezoek bij de heer Neve (1960)

Op bezoek bij de heer Neve in Vreeswijk. Nieuw Spoor, november 1960.

Uit het plakboek van Ton Pruissen (ca. 1962)

Vreeswijk, circa 1962. Ton Pruissen (ongeveer 15 jaar) was vanuit Hilversum naar Lekwijk 36 in Vreeswijk gefietst. Hij zit hier op loc N.E.S.P. 2002, die later de naam Pluto zou krijgen. (N.E.S.P. = Neve-spoor).

Kees Neve vermaakt de Vreeswijkse jeugd met zijn stoomloc. Deze foto's komen hoogstwaarschijnlijk uit het tijdschrift De Spiegel, een familieblad van christelijke signatuur dat tot 1969 heeft bestaan. Het lag in de Hilversumse kapperszaak van de vader van Ton Pruissen. De begeleidende teksten zijn helaas niet in het plakboek van Ton terechtgekomen.

Ton Pruissen is nog een tijd eigenaar geweest van de oorspronkelijke ketel van loc Pluto. Die gaf te weinig stoom, vandaar dat de heer Neve in 1964 een nieuwe ketel bouwde. Ton heeft de oude ketel later geschonken aan de Stoomgroep West Zuiderpark in Den Haag, de tegenwoordige eigenaar van Pluto. Lees ook het portret van Ton Pruissen in NVBS Actueel, april 2016.

Hercules in actie

Loc "Hercules", omstreeks 1990. De zoon van de heer Neve, Remon, toerde met deze loc, vijf wagens, 200 meter rails en een klein stationnetje door het land. Dit deed hij onder de naam NESP: Neve Spoor, vanuit het plaatsje Zeeland in Noord-Brabant waarheen de familie was verhuisd. Remon Neve is later verhuisd naar Valthermond. Foto collectie Bob van Beek.

Rotterdam Feijenoord, 6 april 1996. Loc "Hercules" in actie tijdens een open dag van NS in Rotterdam. Begin januari 2019 is de loc, die vele jaren stil heeft gestaan, in bruikleen overgegaan naar Molenmuseum De Wachter in Zuidlaren. De loc verkeert in redelijke staat en zal na herstel en stoomkeuring dienst gaan doen bij het museum. Foto Nico Spilt.

Loc 3 (Rollecate)

Na Pluto en Hercules bouwde Kees Neve een derde, veel grotere loc. Deze was bestemd voor spoorwijdte 45 cm en was uiterlijk geïnspireerd op ‘Bello’ die hij in zijn jeugd in Bergen had meegemaakt. Ook deze loc verhuisde later naar de Linnaeushof. Daar had men een Westerndorp gebouwd waar een stoomtrein bij hoorde. Dat moest natuurlijk wel een ‘Amerikaanse’ stoomtrein zijn, vandaar dat de loc nogal van uiterlijk veranderde. Ze werd mooi groen geschilderd, ze kreeg een wijd uitlopende schoorsteen, een grote rode lamp, een koeienvanger en een grote bel. En natuurlijk ook een losse tender, want een stoomloc heeft nu eenmaal altijd een tender. Verder kreeg de loc een Amerikaans klinkende naam: Rollecate.

Loc 3 na de ombouw tot 'Amerikaanse' loc tijdens een NVBS-excursie op 8 mei 1976. Foto Frits van Buren.

NVBS-excursie op 8 mei 1976

Op 8 mei 1976 organiseerde de NVBS een excursie met een DE3 naar de lijn Boxtel–Udel, gevolgd door een bezoek per bus aan het terrein van Kees Neve in het plaatsje Zeeland. Hieronder een deel van het excursieverslag dat in Op de Rails werd gepubliceerd:

(...) begunstigd door prachtig voorjaarsweer reed de trein via Schijndel en Veghel over de brug van de Zuid-Willemsvaart naar Uden, alwaar het station nog uiterlijk geheel intakt was. Wel viel het op dat de naam inmiddels was veranderd in 'Turk Oase' en dat een deel van het perron in een turks groentetuintje was herschapen, dat helaas door de meeste NVBS-ers niet als zodanig werd herkend; een wanhopige turk zag zijn droge aanplant onder rappe voeten vernield worden.

Met een touringcar van de firma van Dongen (airconditioned en met aangepast entertainment van de chauffeur) werd het gezelschap in twee ploegen naar het Stoomcentrum Zeeland vervoerd, het domein van de heer K.A. Neve. Voor nadere bijzonderheden over dit unieke bedrijf, verwijs ik u naar het maartnummer van 1973 van OdR.

Vermeldenswaard is dat een viertal spoorwijdten naast elkaar liggen met op elk een stoomloc in bedrijf. Achtereen­volgens zijn dit 21 cm-spoor met loc PLUTO, eigendom van de heer H. Waldorp; genoemde machine kampte helaas met pech: slechts met handkracht kon de loc worden voortbewogen; 45 cm-spoor met de Amerikaans aandoende machine die luistert (?) naar de naam van ROLLECATE, hierachter was een groot open rijtuig geplaatst met louter staanplaatsen, waarmee iedereen zich kon laten vervoeren; voorts het 90 cm-spoor met de dikke Bt-machine van de firma Orenstein & Koppel en ten slotte het 70 cm-spoor met de Bt-machine van Spoorijzer uit Delft. Deze laatste machine werd met zeer veel gefluit en stoomgesis gereden door de bekende 'Baas Beer'; meerijders op de voetplaat waren van harte welkom!

In het duister van de grote loods huist verder nog de RTM-loc Nr. 50 die voor de TS-groep Hellevoetsluis zal worden hersteld. De hele familie Neve was ingeschakeld om de locomotieven te rijden, respectievelijk de excursiegangers van ijs en limonade te voorzien. De bus bracht het gezelschap terug in Uden en de trein naar Boxtel. Een genoege­lijke middag was hiermee ten einde gekomen.

Uit een excursieverslag in Op de Rails, augustus 1976, blz. 206, door Max Ockeloen

Linneaushof (Bennebroek), www.linnaeushof.nl. Hier hebben verschillende stoomlocs van de heer Neve dienstgedaan. Op deze foto is een imitatiestoomloc te zien die geïnspireerd lijkt op de "Rollecate".

Loc "Rollecate" in dienst bij Nils Holgersson’s World in Zweden. Foto gemaakt in of kort na 2012. Deze loc was op verzoek van de Linneaushof door de heer Neve voorzien van een Amerikaans uiterlijk, met koeievanger, bel en tender. Later heeft de loc dienstgedaan in het Goffertpark in Nijmegen, totdat ze naar Zweden werd verkocht. In 2017 is een actie gestart om de inmiddels defect geraakte loc met haar wagens weer terug te halen naar Nederland. Dit is in februari 2019 gelukt. De loc gaat vanaf 2020 weer dienstdoen in het Goffertpark.

Goffertpark

De voorganger van Rollecate

Rollecate heeft van 1985 tot 2012 in het Goffertpark gereden. Maar voor die tijd lag er een andere lijn in dat park, waarover van 1971 tot 1984 een dieseltreintje reed. Lees meer in het weblog Bij het verdwijnen van een spoorlijntje door Hylke Roodenburg, maart 2013. (Mocht dit weblog verdwenen zijn, want zo gaan die dingen soms, klik dan hier.)

De Goffert-Expresse op een ansichtkaart van uitgeverij JosPé uit Arnhem, gefotografeerd tussen 1971 en 1984. Let op de onjuiste schrijfwijze expresse. De rijtuigen zijn geschilderd in de kleuren van de CVD (Centrale Vervoer Dienst), destijds de busmaatschappij in Nijmegen. Vier rijtuigen en een Deutz-locomotief (een andere dan op deze foto) zijn bewaard gebleven bij de Gelderse Smalspoor Stichting in Heteren, www.smalspoor.nl.

De Goffert-boerderij vanaf 1985

Rond de hertenkamp van de Goffert-boerderij in Nijmegen rijdt sinds 12 mei 1985 op zondagen een stoomtreintje, bestaande uit een C-locomotief met losse tender en twee open rijtuigjes, elk met 18 zitplaatsen. De ringlijn is ca. 700 meter lang en heeft een spoorwijdte van 45 cm. De locomotief (nr. 3 "Rollecate") werd in de periode 1962-1967 gebouwd door de heer K. A. Neve (zie OdR 1973 pag. 48) en deed vervolgens enige jaren dienst in het Recreatiepark Linnaeushof te Bennebroek bij Haarlem. Na de stopzetting van het railvervoer in de Linnaeushof, stond het treintje geruime tijd ongebruikt. Maar nu is het dan weer nieuw leven ingeblazen. Voor een gulden kunnen jong en oud een aardig ritje maken. — Op de Rails, oktober 1985, blz. 283.

Loc 6 en 61

Zeeland (Noord-Brabant), 1976. Loc 6 (ex-Broekhoven 50, O&K 12788 uit 1936) bevindt zich nu bij de Stoomtrein Katwijk Leiden. Foto collectie Bob van Beek (staand op de loc).

Stoomtrein Valkenburgse Meer (nu: Stoomtrein Katwijk Leiden), 18 november 2006. Een andere loc die door Kees Neve is opgeknapt: loc 61 van Spoorijzer Delft (O&K 12437 uit 1933). Foto Nico Spilt.

Filmpje

Beelden op het terrein van Kees Neve in Zeeland (NB). Deze film, uit de collectie van de Stichting NVBS Railverzamelingen (SNR), is gemaakt door Han Esser. De heren Esser en Waldorp waren formeel eigenaar van Pluto. Ze hadden deze loc gekocht om de heer Neve financieel te steunen. In de film zijn Pluto, Hercules en diverse andere stoomlocs te zien.

Materieeloverzicht

Tabel uit Op de Rails, maart 1973. Loc 4 was in werkelijkheid O&K 11591 uit 1928, met de fabrieksplaat van loc 12789. Loc 5 was de Spoorijzer 61. Loc 9 had fabrieksnummer 12870, bouwjaar 1937.

Huidige verblijfplaatsen

"Pluto" bevindt zich tegenwoordig bij de Stoomgroep West Zuiderpark, www.stoomgroepwest.nl. De spoorwijdte is teruggebracht van 21 cm naar 7¼ inch (18,4 cm). (Status in 2019: de loc is niet dienstvaardig. Men is bezig met een nieuwe ketel en waarschijnlijk in 2020 gaat het frame in revisie.)

Loc "Hercules" is eigendom van Remon Neve in Valthermond. Begin januari 2019 is de loc, met toebehoren zoals rails en wissels, in bruikleen overgegaan naar Molenmuseum De Wachter in Zuidlaren. Dit museum bezit ook diverse werkende stoommachines. www.dewachter.nl

Loc "Rollecate" heeft eerst dienstgedaan in de Linneushof in Heemstede, net als "Pluto" en "Hercules". Op verzoek van de Linneushof had de Rollecate een Amerikaans uiterlijk gekregen, met tender, koeievanger en enorme schoorsteen. In 1985 werd de Rollecate verkocht aan de Goffertboerderij in Nijmegen. Ze deed dienst op de baan in het Goffertpark. In 2012 werd ze verkocht aan Nils Holgersson’s World in Zweden. In 2017 is een actie gestart om de inmiddels defect geraakte loc met haar wagens weer terug te halen naar Nijmegen. Dit is in februari 2019 gelukt. www.stoomgroepdegoffert.nl

In 1978 kwam op de Efteling loc "Neefje" in dienst, de derde loc na "Aagje" en "Moortje". "Neefje" is vernoemd naar Kees Neve, die de oorspronkelijk vuurloze loc ombouwde tot een 'echte' stoomlocomotief. Ze staat nu als monument in De Efteling. Zie ook Op de Rails, februari 1983, blz. 35-38.

Enkele locs die door de handen van de heer Neve zijn gegaan, bevinden zich tegenwoordig bij de Stoomtrein Katwijk Leiden. Dat zijn Henschel 21147 uit 1928, O&K 11591 uit 1928, O&K 12788 uit 1936, O&K 12437 uit 1933, O&K 12870 uit 1937.

Loc 3 "Maaike" van het Rijssens Leemspoor is ook in bezit geweest van de heer Neve, evenals de ketel van RTM-loc 50.

Literatuur

  • Nederlandse industrielocomotieven. Overzicht van in Nederland door aannemers, verhuurders en de industrie gebruikte smalsporige stoomlocomotieven. Door Hans de Herder. Uitg. Uquilair, 2001. ISBN 9071513416. Deel 36 in de boekenreeks van de NVBS. (Referenties: 192, 302, 630, 679, 837, 851, 895, 890, 896 en 898.)

Laatste aanpassing van dit overzicht: 25 maart 2019. Aanvullingen en correcties zijn van harte welkom.

Zie ook:


vorige       start       omhoog