Spoorwegmuseum Brussel

Sinds 1 januari 2007 is het kleine spoorwegmuseum in station Brussel Noord gesloten, in afwachting van de opening van een nieuw en groter museum. Er zijn plannen geweest om het museum te vestigen in het voormalige goederenstation Brussel Thurn & Taxis, maar later viel de keus op Schaarbeek. Het door de NMBS bewaarde historische materieel was jarenlang niet of slecht te bezichtigen.

In 2006, kort voor de sluiting, bracht ik een bezoek aan het museum in Brussel Noord. Het nieuwe museum Train World in Schaarbeek (Brussel) is op 25 september 2015 geopend.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. Het spoorwegmuseum van de NMBS. Een klein museum zoals ooit het Nederlandse Spoorwegmuseum is begonnen: in een paar kamers van een van de hoofdgebouwen in Utrecht. Bij veel objecten hangt geen bordje en er is ook geen catalogus, dus je moest maar raden wat je precies ziet. In de zalen is overigens slechts 10% van de totale collectie ondergebracht, de rest bevindt zich in depot.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. Gedenkplaten bij de ingang van het spoorwegmuseum. In België viert men op 11 november Wapenstilstand, een nationale feestdag waarop het eind van de Eerste Wereldoorlog wordt herdacht. Nederland bleef in deze oorlog buiten schot. Op veel plaatsen in België en Frankrijk zie je dit soort gedenktekens.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. In het museum mocht je alleen fotograferen na toestemming van het personeel. Je mocht je foto's echter niet publiceren. Nu het museum is opgeheven trek ik me daar wat minder van aan...

Brussel Noord, 11 oktober 2006. Schustermachine, van 1947 tot 1993 door de Belgische spoorwegen gebruikt voor het drukken van vervoerbewijzen op roze karton. Op de rechterfoto twee treinkaartjes uit de collectie van Chris De Naeyer. Hij kreeg deze toen hij zich in Brussel moest melden als dienstplichtig militair. De kaartjes zijn niet gebruikt, omdat hij een lift met de auto kreeg.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. Belgische mechanische seinen. De NMBS kende zowel armseinen met twee standen (rond uiteinde) als met drie standen (seinstelsel 1919). De voorseinen waren geel. Voor rangeerbewegingen werden paarse seinarmen gebruikt (niet op de foto's). De ronde borden zijn waarschuwingsvoorseinen; in de veilige stand lag het bord horizontaal. Het vierkante rode bord is een vereenvoudigd stopsein, dat gebruikt werd bij rangeersporen en als uitijsein bij spooraansluitingen. Zie ook Beveiliging bij de NMBS.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. De oudst bewaard gebleven Belgische stoom­locomotief: "Land van Waas" ("Pays de Waes") uit 1845. Vergelijk ook de Ierse loc GSWR 36.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. Autorail Brossel type 551 uit 1939 (Brossel was de fabrikant van de motor). De modellen op deze foto's zijn gebouwd door leerjongens van de Centrale Werkplaats in Leuven.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. Model van dieseltreinstel 654.02 van de NMBS, een trein daterend uit de tijd van de Fliegende Hamburger en de vooroorlogse Nederlandse DE3. In 1936 zijn drie van deze driedelige dieselelektrische treinstellen ("autorails") gebouwd. Eén koprijtuig van reeks 654 is bewaard gebleven.

Kessel-Lo (Leuven), 7 juli 2006. Het ABD-gedeelte van treinstel 654.02, een van de drie in 1936 gebouwde dieselelektrische treinstellen van dit type. Van deze driedelige treinstellen is dit het enig bewaard gebleven rijtuig. De NMBS heeft twee museumbewaarplaatsen: bij Leuven en bij Haine St. Pierre. Deze zijn normaal niet toegankelijk voor het publiek. Er zijn plannen om tot een Belgisch spoorwegmuseum te komen. De bakken van deze treinstellen rustten op jacobsdraaistellen. Het stoot- en trekwerk op deze foto's is er later op aangebracht. Foto's Marc Petit.

Leuven, 7 augustus 2004. NMBS-treinstel 220.902, het enig overgebleven exemplaar van de Beneluxtreinstellen. Foto Han Groen.

In 2013 maakte de Stichting Mat'54 Hondekop-Vier bekend dat ze dit treinstel naar Nederland wil halen.

Brussel Noord, 11 oktober 2006. Tegeltableau "Aangeboden aan het Belgisch spoorwegmuseum bij gelegenheid van het 25-jarig bestaan der Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen als herinnering aan vijfentwintig jaren van goede samenwerking. N.V. Nederlandsche Spoorwegen, 22 October 1951."

Schaarbeek, 28 juli 2016. Het museum is ondergebracht in het vroegere stationsgebouw Schaarbeek in Brussel. Eenvoudig te bereiken per trein, ook uit Nederland (overstappen in Brussel-Noord).

Schaarbeek, 28 juli 2016. Ons team bracht een bezoek aan het spoorwegmuseum Train World.

Schaarbeek, 28 juli 2016. NMBS-loc 12.004.

Train World, Schaarbeek, 28 juli 2016. NMBS-loc 1503 in een opstelling met een TEE-rijtuig. Rechts loc 211.006 (reeks 64) met een binnenlands rijtuig.

Dordrecht, 26 mei 1974. NMBS-loc 1501 met TEE "Ile de France" Amsterdam-Parijs. De trein bestaat uit roestvrijstalen (Inox) rijtuigen, waaronder een rijtuig voor de energievoorziening.

Eenentwintig jaar TEE

Meerderjarige TEE op nieuwe sporen (pdf). Artikel in Het Spoor 06/78, maandblad van de NMBS. Ook een artikel over de TEE-diesels in Canada, uit Het Spoor 01/79.

Het Spoor. Maandblad van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen. Het blad verscheen van 15 maart 1939 tot 15 april 1940. Ik bezit de veertien tijdschriften. Er was natuurlijk ook een Waalse versie: Le Rail. Bulletin mensuel de la Société Nationale des Chemins de fer belges. Een jaarabonnement kostte 10 frank, naar het buitenland 3 belga (1 belga was 5 frank).

B.S.M. (Belgische Spoorweg Maatschappij)

Het mysterie van het NMBS-logo
Het “B”-logo van NMBS is zeer goed gekend, de ontstaansgeschiedenis is dat heel wat minder. En met reden: er is lang aangenomen dat de bekende architect Henry Van de Velde het logo zou getekend hebben. In de jaren dertig was die artistiek adviseur van de spoorwegen. Maar uit diepgravend historisch onderzoek is gebleken dat het hier om een mythe gaat.

Hoe is het werkelijk gegaan? In juli 1934 besliste de raad van bestuur op zoek te gaan naar een embleem voor de spoorwegen. Ze richtte hiervoor een wedstrijd in die gewonnen werd door een tekenaar van NMBS, een zekere Jean de Roy. Van de Velde was wel degene die de directie van NMBS de raad had gegeven een embleem te laten ontwerpen, ter vervanging van de letters CFB – BSM (Chemins de Fer Belges – Belgische SpoorwegMaatschappij).

De tekenaar zou zijn inspiratie gehaald hebben bij Bentley, er was zelfs sprake van plagiaat. Maar ook dat blijkt historisch een kwakkel. Wel blijven een aantal zaken onopgehelderd. Na de wedstrijd werd immers niet het winnende ontwerp ingevoerd, maar een “B” in twee concentrische cirkels. In 1936 dook dan toch de bekende “B” in het ovaal op. Vermoedelijk zou Van de Velde de directie aangezet hebben toch dit laatste ontwerp te kiezen. Maar over wat er tussen 1934 en 1936 juist gebeurd is, zijn tot op heden geen schriftelijke bronnen gevonden. Het mysterie blijft.

Bron: publicatie van de NMBS (pagina 34)

Stations van weleer. Door P. Pastiels. Uitgegeven door de Handelsdirektie van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen in 1978.

25ste verjaardag van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen. Jubileumnummer uitgegeven met de medewerking van de Persdienst der N.M.B.S., oktober 1951.

Train World. Speciale uitgave van Openbaar Kunstbezit Vlaanderen (OKV), 2016. Over de geschiedenis van de Belgische spoorwegen en over het nieuwe spoorwegmuseum in Schaarbeek.

Over mensen en machines. Op ontdekking in de wereld van de trein. Catalogus van de collectie van museum Train World. ISBN 9789030371359. Gepubliceerd in 2015.

Hergé, Kuifje en de treinen. Uitgegeven door Casterman in 2016. ISBN 9789030371267.

Dit stripboek verscheen naar aanleiding van de Kuifje-tentoonstelling van 6 december 2016 t/m 16 april 2017 en behandelt diverse Kuifje-verhalen waarin de trein een rol speelt.

Meer spoorgerelateerde stripverhalen.

Zie ook:

• Brussel
• Atomium en Mini-Europe
• In welke musea ben ik geweest?
• Vlaams Tram- en Autobusmuseum

Internet:

• www.trainworld.be

vorige       start       omhoog