Keten langs het spoor

Blokpost Bunnik, 13 maart 2010.

Lage Zwaluwe, 11 december 2011. Foto's Daniël de Prenter.

Utrecht Lunetten, 28 december 2008. De uitbater van het snackstation bij Utrecht Lunetten deed volgens mijn periodieke waarnemingen goede zaken.

Utrecht, 7 februari 2008. Werkkeet van BAM Rail, een van de spooraannemers die de buit onderling hebben verdeeld toen de marktwerking op het spooronderhoud werd ingevoerd. De twee andere grote spooraannemers zijn VolkerRail en Strukton. Strukton is voortgekomen uit onder andere de vroegere NS-bedrijven Spoorwegbouwbedrijf en Elektrorail.

Summerau, 23 augustus 1973. Loc 52.7358 op het Putzgleis bij Das Summerauer Gleisdreieck. Bij het hutje rechts wachten enkele spoorwegmannen op hun volgende klus.

Hilversum. Post T aan het eind van het tweede perron. Model 1:87 op de baan van de Modelbouw Vereniging Hilversum.

Mijn Amerikaanse trein van Märklin. Achteraan rijdt een conducteurswagen. Amerikanen noemen dit een caboose, een woord dat verwant is met het Nederlandse kombuis.

Utrecht, 9 januari 2020. Ons team nam een kijkje bij de nieuwste aanwinst van het Spoorwegmuseum: een betonnen schuilhut. Deze stond eerder langs het spoor tussen Baarn en Hilversum.

In 2018 is langs het spoor tussen Hilversum en Baarn een betonnen constructie gevonden. Die is opgebouwd uit elementen waar ook splitbakken van werden gemaakt, maar dan horizontaal. De archeoloog van ProRail, Jerry Huisman, meldde ons dat er drie van deze schuilplaatsen gevonden tussen Hilversum en Amersfoort. Tussen Hilversum en het Naardermeer staat er nog een, en ook is er een gevonden nabij de Spiekerweg bij Soest, aan de spoorlijn tussen Den Dolder en Amersfoort. Verder twee langs de IJzeren Rijn en een soortgelijke constructie bij Venlo. Waarschijnlijk zijn er meer geweest. De gevonden hutjes stonden allemaal ongeveer een kilometer van de dichtstbijzijnde overweg.

De constructie tussen Hilversum en Baarn is overgedragen aan het Spoorwegmuseum. Daar staat ook een bord met de vraag wie er meer over kan vertellen. Dat het schuilplaatsen uit de oorlog zouden zijn is zeer onwaarschijnlijk. Je gaat bij een luchtaanval niet een kilometer langs de spoorlijn rennen op zoek naar zo’n hutje. Volgens explosieven­deskundigen zou het materiaal waarvan ze zijn gemaakt ook geen enkele bescherming bieden bij een grond- of luchtaanval. In het standaardwerk Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd van Huurman komen ze ook niet voor. Het vermoeden is dat ze tussen 1946 en 1975 zijn geplaatst als opbergplaats voor gereedschap en/of schuilhut voor baanpersoneel. Uit­eindelijk zijn ze in onbruik geraakt.

Utrecht, 10 december 2019. Het Spoorwegmuseum heeft inmiddels een bescheiden collectie betonnen schuilhutten opgebouwd. Het exemplaar op deze foto dateert uit de Tweede Wereldoorlog. De gedachte was dat locomotiefpersoneel zich in veiligheid kon brengen door zich te verschuilen in een op de tender geplaatst bunkertje. Of dat ooit is gebeurd is de vraag. Waarschijnlijk was het verstandiger om bij een beschieting van de loc te springen en hard weg te rennen.

Amsterdam Westhaven, 5 maart 2006. Gedenkteken in de tuin van het dienstgebouw. Dit monument stond vroeger voor het administratiegebouw in de Rietlanden. De sokkel is een schuilbunker die tijdens de oorlog op een locomotief was gemonteerd. Foto Victor Lansink.

Bochum-Dahlhausen, 19 april 2008. Einmannbunker of Splitterschutzzelle. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn in Duitsland duizenden van dit soort bunkertjes gebouwd. Meestal bestemd voor één persoon, soms voor twee of meer personen. Ze moesten bescherming bieden bij bomaanvallen. Ze waren dik genoeg om bomscherven tegen te houden, maar bij een voltreffer was je er geweest. Er zaten smalle kijkgaten in. De bunkertjes stonden op allerlei strategische plaatsen, zoals bij spoorweginstallaties. Na de oorlog moesten ze in opdracht van de geallieerden worden opgeruimd, maar het waren er zoveel dat diverse bewaard zijn gebleven. Zie ook Wikipedia.

vorige       start       omhoog