Van Gend & Loos en ATO

Tegenwoordig gaat alles met bestelbusjes en vrachtwagens, maar ooit speelde de trein een belangrijke rol in het stukgoedvervoer. Dat vond plaats met goederenwagens van Van Gend & Loos (VGL), de zogeheten "geelbanders". Deze stukgoedwagens werden beladen in een loods van VGL en werden dan naar een andere loods gereden. Vandaar werden de goederen met een auto van VGL naar hun bestemming gebracht.

Zo'n zending tussen twee VGL-loodsen vormde een groep en de wagens werden groepswagens genoemd. Er vonden ook zendingen plaats naar stations zonder VGL-loods. Het verdere transport per auto vond dan plaats door een plaatselijke vervoerder. Die bracht ook weer retourvracht terug naar het station. De VGL-wagens werden in dit geval stortwagens genoemd, omdat er vracht voor verschillende bestemmingen in werd 'gestort'. Bij terugkeer in de VGL-loods werden deze wagens leeggehaald en werd de vracht gesorteerd over de diverse groepswagens.

De ATO (Algemeene Transport Onderneming), een dochteronderneming van de Nederlandse Spoorwegen, was actief in het streekvervoer per autobus. Zie ook de boekbespreking onderin dit scherm.

Hilversum, 1944. Foto gemaakt bij de stallen van ATO Van Gend & Loos aan de Liebergerweg. Stalbaas Theo Otten vierde zijn 25-jarig jubileum. Hij zit in uniform met pet op achter de bloemen. Rechts zit zijn vrouw Gerarda Otten-van Ewijk. Daartussen staan hun kinderen Any, Gerard en Cobi. Hun oudste zoon Anton was in Duitsland tewerkgesteld als dwangarbeider. De paarden, belangrijke werknemers in die tijd, mochten ook op de foto. Het gezin Otten woonde aan de Liebergerweg bij de stallen en de garages voor de koetsen en wagens. Hun moestuin zat ingeklemd tussen de spoorlijnen naar Amersfoort en Utrecht. De stallen zijn halverwege de jaren 50 opgeheven. Theo Otten werd toen als stalbaas overgeplaatst naar Leeuwarden, waar hij nog zijn 40-jarig jubileum heeft gevierd. Informatie van kleinzoon Theo Reijn. Foto collectie E. van Barneveld.

Hilversum, 5 december 1968. Drieassige goederenwagen 4263 met conducteursruimte; blijkens een opschrift is deze wagen ooit gebruikt voor rijwielvervoer. Op de wagen staat een wit kruis, wat betekent dat ze voor de sloop bestemd is. Maar op 15 april 1972 stond de wagen nog steeds voor de loods van Van Gend & Loos.

Hilversum, 5 december 1968. Van Gend & Loos-wagen, type Gls, nummer 208413301150. Deze wagens waren op afstand herkenbaar aan de gele banden op de hoeken. Ze werden dan ook "geelbanders" genoemd. Deze reden als groepswagens of stortwagens tussen VGL-loodsen en andere stations.

Arnhem, 30 maart 2010. Een vroegere goederenwagen, type Gls, op het terrein van de Zeeverkenners aan de Nieuwe Havenweg. Foto Lennart Visser.

Rotterdam, Westzeedijk. circa 1980. Als gevolg van een foute wisselstand bij het rangeren is er iets misgegaan met deze "geelbander" in een Van Gend & Loos-loods. Foto Piet van Drunen, toegezonden door zijn collega Wim van der Klein.

Hilversum, 13 juli 1972. Loc 1010 is in het laatste avondlicht onderweg met een Van Gend & Loos-trein van Amersfoort naar Amsterdam.

Hilversum, 15 april 1972 en 16 februari 1974. Het terrein van Van Gend & Loos. De bestelauto's zijn Commers: Engelse auto's met het stuur aan de rechterkant, zodat de chauffeur makkelijk uit kon stappen om pakjes te bezorgen.
Er bestaat in Nederland een Commerclub: www.commerclub.nl.

In 1990 werd het station van Hilversum gesloopt. De loods van Van Gend & Loos mocht nog even blijven staan, maar is later ook verdwenen. Eerste foto Theo van Woerkom. De tweede foto is gemaakt op 13 september 1990.

Spoorwegmuseum, 14 juli 2005. Een Chevrolet uitgevoerd als vrachtwagen van Van Gend & Loos en ATO. Met dit soort auto's, maar ook met paard en wagen, werden goederen vanaf het station thuisbezorgd. Deze vrachtauto is gekocht in de Verenigde Staten en is door het museum aangepast. Er moet nog een huif op komen. Het kenteken is van de provincie Utrecht. Tot 1951 werd de afgifte en registratie van de voertuigdocumenten verzorgd door Gedeputeerde Staten van de provincies. De nummerbewijzen waren persoonsgebonden en werden voor het leven verstrekt. Elke provincie had een of twee vaste letters, gevolgd door maximaal vijf cijfers: A = Groningen, G of GZ = Noord-Holland, B = Friesland, H of HZ = Zuid-Holland, D = Drenthe, E = Overijssel, K = Zeeland, M = Gelderland, N = Noord-Brabant, L = Utrecht, P = Limburg, R = Departementen. (bron www.rdw.nl)

Eindhoven, 3 mei 2019. In het DAF-museum staat deze 'DAF-losser' van Van Gend & Loos met een laadkist van NS. Lees ook de bespreking van het boek Van huis tot huis per spoor.

Laadkisten op het terrein van Van Gend & Loos in Hilversum. Foto gemaakt op 20 oktober 2007 op de baan van de Modelbouw Vereniging Hilversum.

Arnhem, 18 juni 2016. De Van Gend & Loos-loods uit Tiel en Sik 285 in het Openluchtmuseum.

Advertentie in Spits, 26 mei 2005. Van Gend & Loos is inmiddels opgegaan in DHL, een dochter van Deutsche Post. Het bedrijf verloochent zijn afkomst niet: "Als u de naam DHL hoort, denkt u vast meteen aan wereldwijd verzenden. Dat is niet zo gek, want DHL is 's werelds grootste dienstverlener op het gebied van expresvervoer en logistiek. Maar wist u dat DHL alleen al binnen Nederland zo'n 150.000 zendingen per dag verzorgt? Voor 20.000 klanten?
U ziet dat DHL niet alleen de weg kent in het buitenland, maar ook in ons eigen land. Mede dankzij de ruim twee eeuwen ervaring van Van Gend & Loos dat inmiddels onderdeel is van DHL. Wilt u profiteren van die ervaring en professionaliteit, dan belt u met 0800-0552 of kijkt u op www.dhl.nl".

Per ATO en spoor. 20 jaar omstreden autobushistorie. Door Jan Erik Grunveld. Uitg. Matrijs, Utrecht 1987. ISBN 9070482533. Dit boek gaat in op de ontwikkeling van het streekvervoer in de jaren 1927-1948. De spoorwegen ondervonden in die jaren heftige concurrentie van de honderden meestal kleine busondernemingen. Het antwoord van de NS was het oprichten - in 1927 - van een eigen busdochter: de Algemeene Transport Onderneming, die tot taak kreeg zoveel mogelijke particuliere vervoersondernemingen op te kopen.

vorige       start       omhoog