Duitse rijtuigen

Rotterdam CS, 14 juli 1973. Rheingold-rijtuigen van de DB achter een blauwe 1200.

Bunnik, 15 april 1977. Loc 1152 is met TEE "Rembrandt" op weg van München naar Amsterdam.

Bamberg, 31 augustus 1972. Loc 280 006 met twee sets Umbauwagen. Hieronder meer informatie over deze rijtuigen.

Krefeld-Uerdingen, 30 april 2004. Loc 212 007 (voorheen V100 2007) van de DGEG met vier oude rijtuigen reed de Koninginnedagrit van de NVBS. Hieronder meer informatie over deze rijtuigen.

Krefeld-Uerdingen, 30 april 2004. Derdeklas tweeasser 85 668 Halle. Raucher of Nichtraucher naar keuze, dankzij de omklapbare bordjes aan de buitenzijde.

Souvenier uit Oostenrijk, in 1973 met toestemming losgeschroefd van een voor sloop bestemde Donderbus. Omdat ik met minimale bagage reisde - ik deed alles per trein en sliep in jeugdherbergen of goedkope hotels - heb ik met dit bord nog behoorlijk lopen slepen. Verder ben ik niet zo'n bordenverzamelaar. In AW Lingen heb ik weleens gevraagd of ze een nummerbord voor me hadden, maar meer dan een buffer konden ze me niet aanbieden.

Amersfoort, 10 september 2005. Rijtuig BCFV 19919 van de NSB, oorspronkelijk een Duitse Donderbus (nummer Ci-30 85 546, bouwjaar 1929/30). Meer over de geschiedenis van dit rijtuig.

Amersfoort, 6 augustus 1970. Loc 664 met twee Duitse Umbauwagen (88058 en 88052).

Het Umbauwagenraadsel opgelost

Bijna een halve eeuw heb ik mij afgevraagd wat dit rijtuigsetje hier uitspookte. Waren het rijtuigen die met een Badehosezug in Nederland zijn gekomen? Niet waarschijnlijk: er zaten weleens vierassige Umbauwagen in deze treinen, maar de drieassers mochten maar 100 km/uur. Of zien we hier rijtuigen die zijn aangekocht door een museumorganisatie? Daar heb ik ook geen sporen van kunnen vinden. Maar nu heb ik dan toch een goed onderbouwd antwoord op mijn vraag gekregen, en wel van Cees Pols, Ctr Museumstoomtram Hoorn-Medemblik. Hij mailde mij in juni 2017:

"Het raadsel is niet zo moeilijk aangezien ik als dienstplichtig cavalerist (Amersfoort en Seedorf 1973-74) verschillende malen met deze rijtuigen (B3yge756) heb gereisd als wij ergens in Duitsland op oefening waren of gingen. Waarschijnlijk hebben deze rijtuigen voor het begeleidend personeel in een militaire trein gezeten die materieel (bv. 101 Tankbat uit Soesterberg) van of naar een oefening moest brengen. Op de losweg tegenover het station in Amersfoort werden deze treinen afgehandeld. Zelf heb ik op nachtelijke ritten in de drieassers in de bagagerekken geslapen en het gebeurde ook wel eens dat er een Schürzenwagen (Auë366) werd gesteld (1e klas)."

Drieassige Umbauwagen

Zo'n 6500 oude Länderbahn-rijtuigen zijn in de jaren vijftig gemoderniseerd. De houten rijtuigbak maakte plaats voor een stalen bak en de open balkons verdwenen. Korte rijtuigen werden verlengd tot 13 meter. Alle rijtuigen hadden of kregen een derde as in het midden. Die as kon verschuiven, zodat die in bogen geen problemen veroorzaakte. Drie­assige Umbauwagen reden altijd in vaste combinaties: twee strak aan elkaar gekoppelde rijtuigen. Er waren 3e-klasrijtuigen, gecombineerde 2e/3e-klasrijtuigen en gecombineerde 3e-klas/bagagerijtuigen. In 1956 werd de 3e klas omgenummerd in 2e klas en de 2e klas in 1e klas.

Vierassige Umbauwagen

Er bestaan ook vierassige Umbauwagen, die volgens dezelfde principes zijn gemoderniseerd. Deze zijn te herkennen aan de diep naar binnen liggende middendeuren.

Krefeld-Uerdingen, 30 april 2004. Een setje drieassige Umbauwagen tijdens een NVBS-excursie: 37 284 (Bauart AB3yge) en 99 845 (Bauart BPw3yge). De derde variant was Bauart B3yg. Deze Umbauwagen reden altijd in vaste combinaties: twee strak aan elkaar gekoppelde rijtuigen.

Krefeld-Uerdingen, 30 april 2004. Restauratierijtuig EB 85 35 van de Model-Eisenbahn-Club (MEC) Essen.

Dit drieassige rijtuig (strikt genomen geen Umbauwagen) is een uit 1921 daterend Beiers rijtuig (Bauart C3i bay 21) dat later dienst heeft gedaan als bijwagen in elektrische treinstellen Baureihe ET 85. In die tijd droeg het het nummer EB 85 35. In 1971 kocht de MEC het rijtuig, dat inmiddels dienst deed in werktreinen, van de DB en voorzag het opnieuw van een interieur, waaronder een bar.

Tübingen, 21 augustus 1973. Loc 038 382 met een trein naar Rottweil. De trein bestaat uit vier drieassige Umbauwagen.

Een P8 met twee Umbauwagen van Märklin en een fraai gedetailleerde "kleine" Stalen D van Artitec. Dit is de D6312 in groene uitvoering. Het Nederlandse rijtuig doet het aardig op mijn verder nogal Duits angehauchte Märklinbaan.

Rheine, datum onbekend. Stuurstandrijtuig; de trein bestaat uit Silberlinge en wordt getrokken/geduwd door een e-loc. Foto collectie Nico Spilt.

Silberling-rijtuigen van Märklin. De bijnaam danken ze aan hun 'zilveren' kleur. Later zijn ze rood geschilderd (zie foto hieronder). De Nederlandse rijtuigen Plan W zijn van dit type afgeleid.

Rheine, 28 mei 2005. Stuurstandrijtuig van een trek-duwtrein naar Münster. De duwende loc is 110 370.

Utrecht, 9 april 2004. Kanzelwagen van de vroegere Henschel-Wegmann-Zug in een trein op weg naar Amsterdam.

Op 27 september 2021 nam ons team een kijkje bij een panoramarijtuig van de firma Railadventure. Dat stond een halve dag op station Baarn, maar bleek alleen toegankelijk voor genodigden. Geen probleem, want hoe zo'n ding er van binnen uitziet weten we wel. Ook dat kun je zien in deze vlog.

Een Mercedes verlaat een Doppelstockwagen für den Gepäck- und Autotransport. Tussen 1956 en 1958 bouwde Wegmann in opdracht van de DB vier van dit soort rijtuigen. Twee types die vrijwel gelijk aan elkaar waren: MDDm 911 en MDDm 912 (DD = dubbeldeks, M = Sonderbauart, m = lengte meer dan 24 meter). In deze rijtuigen was plaats voor maximaal acht personenauto's: vijf boven en drie beneden. Die werden via een draaibare hefbrug naar binnen of naar buiten gereden. Auto's 1 en 2 stonden op het onderdek, auto's 3 t/m 6 op de twee bovendekken, voor auto 7 werd een ophangsysteem gebruikt, auto 8 bleef op de hefbrug staan. Ook waren er twee bagageruimtes en een dienstafdeling. De vier rijtuigen deden voornamelijk dienst in de nachttrein "Komet" tussen Hamburg-Altona en Chiasso. In 1960 zijn nog twee soortgelijke bagagerijtuigen type DDm 913 gebouwd. Foto uit het boek 'Quiz', een tientalig boek met weetjes, omstreeks 1960 uitgegeven door de UIC.

Foto's uit het boek 'Vom Adler zum Komet', uitgegeven door de DB in 1956. De Mercedes-Benz 170V heeft een kenteken met de letters AH. Deze staan voor 'Amerikanische Besatzungszone Hessen'.

De originele rijtuigen zijn allemaal gesloopt, maar in model bestaan ze nog. Zoals deze MDDm 911 van Heris.

Duitse dubbeldekkers

Wernigerode, 1991. Dubbeldeksmaterieel van de vroegere DR. Foto W. Spilt.

Twee rijtuigen van Sachsenmodelle, een merk dat is voortgekomen uit een vroegere DDR-onderneming. Heel erg plastic. Voor acht euro kocht ik in 2021 op Eurospoor deze twee nep-NS-dubbeldekkers. Als je heel voorzichtig rijdt blijven ze zelfs op mijn ruige Märklinbaan nog wel op de been. Eerder had ik al eens vier groene gekocht, die tot een lange trein zijn te koppelen, maar dat blijkt te veel gevraagd van dit vederlichte materieel met kleine wieltjes.

Reisezugwagen. Wagenkunde, Teil II. Eisenbahn-Lehrbücherei der Deutschen Bundesbahn. Ulrich Froböss. Josef Keller Verlag, 1968.

Die Autotransportwagen. EK-Güterwagen-Lexikon DB. Gerd Wolff. EK-Verlag 1991. ISBN 3882556544.

In het eerste boekje worden ook de Doppelstock-Autoverladewagen behandeld.

vorige       start       omhoog