Duitse rangeerlocomotieven (diesel)

Dieselrangeerlocs: V36, V60 (West en Oost), V65, V90, Köf en Kö. Zie ook de elektrische rangeerlocs E60 en E63.

V36

Aalen, 28 augustus 1972. Rangeerloc 236 261 (V36) naast e-loc 110 296. Van deze oorspronkelijk voor de Wehrmacht gebouwde diesellocs zijn er twee bewaard gebleven, waaronder één met een uitgebouwde cabine op het dak.

Emden Hbf, 17 augustus 1974. Rangeerloc 236 252.

Loc 263 102, Märklin-versie van de Baureihe V36.

V60 (West-Duits)

Trier, 21 juli 1969. Rangeerloc 260 433.

Emden Hbf, 17 augustus 1974. Rangeerloc 260 580.

Koblenz, 13 augustus 1970. Rangeerloc 260 296 met Silberling-rijtuig.

Märklin-model van rangeerloc 260 417.

Brussel Zuid, 25 juli 1969. NMBS-loc 260.062 (vanaf 1971 reeks 80), de Belgische versie van de V60.

Salzbergen, 28 februari 2001. Rangeerloc 364 421 (V60) met automatische koppeling. In de achtergrond is stoomloc 043 196 te zien, die als monument bij het station staat opgesteld.

Emmerich, 6 februari 2006. Rangeerloc V664 van de MWB (Mittelweserbahn), voorheen DB 360 608 (Baureihe V60). Foto Onno Swart.

"Diese Aufnahme fotografierte ein Mitarbeiter der AAE (Ahaus-Alstätter-Eisenbahn) im August 1991. Ich fuhr damals als einziger diesen Prototype der Diesellok V3360. Die Lok basierte auf den verlängerten Rahmen der V260 und hatte einen 10 Zylinder-Wankelmotor mit Kolbenbodenkühlung. Da aber kurz nach der Probephase die Diesellok Baureihe V290 in Betrieb genommen wurde, ging diese Lok nie in die Serienproduktion." - Hubert Lütke Wissing

V90

Wasserbillig (Luxemburg), 14 juli 1969. Loc 290 134. Tweede foto: Aachen West, 4 augustus 1970. Loc 290 029. Deze locs werden aanvankelijk aangeduid als V90. Het betreft een van de V100 afgeleide rangeerlocomotief.

Aachen Hbf, 15 juli 1997. Rangeerlocs 365 668 en 290 165.

V65

Bw Hamburg-Altona, 14 juli 1971. Loc 265 013 was een van de 15 locs van dit type (V65) dat de DB vanaf 1956 in dienst stelde. Het waren locaalspoorlocomotieven met vier assen, die via een blinde as en stangen werden aangedreven. Bij de DB moesten de locs ook mee kunnen komen op hoofdspoorwegen, maar daarvoor was hun vermogen te gering. Ze kwamen dan ook snel in de rangeerdienst terecht. De laatste loc werd in 1980 afgevoerd.

Loc V65 001 is bewaard gebleven (zie foto hieronder). De Museumspoorlijn STAR bezit ook twee locs van dit type.

Coevorden, 24 juli 2004. Bernard van Laar bezocht het havenfeest Coevorden. Daar fotografeerde hij loc V65 001 met een historische personentrein van de Osnabrücker Dampflokfreunde.

Stadskanaal, 23 oktober 2011. Loc 12, een V65 uit 1955. Rechts een aantal klassieke tractoren. Publiciteitsfoto STAR.

V60 (Oost-Duits)

Amsterdam Bijlmer Arena, 9 mei 2011. Loc 6005 werd 's ochtends door loc 1251 overgebracht van de Watergraafsmeer naar Rotterdam Hillegersberg. Bij de RET-loods verrichtte de 6005 enige rangeerwerkzaamheden, waarna ze 's middags door loc 1251 weer werd teruggesleept naar de Watergraafsmeer. Stills uit een HD-filmpje.

Rotterdam Kijfhoek, 13 april 2003. ACTS-loc 6003, daarachter loc 1208 (plukloc van de ACTS, overgedragen aan Stichting KLOK). ACTS heeft aan het begin van deze eeuw vier Oost-Duitse rangeerlocs type V60 (Baureihe 106) aangeschaft, genummerd 6001, 6003, 6004 en 6005. De 6001 staat met schade terzijde, de drie andere zijn verkocht aan EETC.

Baarn, 6 augustus 2003. ShortLines 1001 (een DR V60) is op sleeptouw genomen door PB02. Shortlines is na een faillissement opgegaan in Rail4chem (later Veolia, tegenwoordig CapTrain). Shortlines had twee V60's: 1001 en 1002. Die zijn in 2004 verkocht aan Volker Stevin Rail.

Botlek, 12 maart 2006. Ex-ShortLines 1001 als VSRT 106-1 "Knabbel". De naam van het tweede locje laat zich raden. Foto Rob van der Rest.

's-Hertogenbosch, 5 oktober 2016. Locje 505 als herinnering aan het autotreinenavontuur van EETC. Iets verderop staat ook nog een autotransportwagen (vergeten weg te halen of defect?). Loc 505 is een van de zes Oost-Duitse V60'ers die ooit naar Nederland zijn gehaald. Bij ACTS droeg ze het nummer 6002. Later ging ze naar Volker Rail als onderdeel van het duo Knabbel en Babbel (106-1 en -2). EETC heeft drie van dit soort locjes gehad.

Kleine rangeerlocomotieven (Kö, Köf)

Lingen, 19 april 1971. Rangeerloc 323 181 (Köf II). Op het perron mijn tas met cassetterecordertje.

De Duitse Sik

Köf is niet het Duitse woord voor Sik. De K staat voor Kleinlokomotive, de ö voor Öl (dieselmotor), de f voor Flüssigkeitsgetriebe (hydraulische aandrijving). Daarachter wordt met een Romeins cijfer aangegeven tot welke Leistungsgruppe (vermogensgroep) het locje behoort: I = tot 50 pk, II = 51-150 pk, III = meer dan 150 pk.

Het ontwerp dateert uit 1932. Na de oorlog zijn er zowel in West- als Oost-Duitsland nog veel gebouwd. Ook zijn veel oudere locs aangepast, zodat er nogal wat verschillende subtypen hebben bestaan. Een Kö is een diesellocje met mechanische overbrenging, Köf met hydraulische overbrenging, Köe met elektrische overbrenging.

Ze reden meestal op dieselolie, maar er zijn ook locjes gebouwd met benzinemotor (tweede letter een b, bijvoorbeeld Kbe) en locjes die op accu's reden (tweede letter de s van Speicher, vanaf 1950 de a van Akkumulator).

Bij de Lübeck-Büchener Eisenbahn is zelfs een exemplaar geweest met een stoommotor, de Kd 4994 (met de d van Dampf). Dit locje is later omgebouwd op diesel en is in Oostenrijk terecht gekomen.

Voor de Deense spoorwegen bouwde Frichs in de jaren 60 een verbeterde versie, de Køf.

Bochum-Dahlhausen, 19 april 2008. Rangeerlocje (Köf) en rangeerder met remslof.

Eutingen, 14 september 1971. Loc 311 263 (type Kö I). Dit type werd via een versnellingsbak aangedreven, dus niet hydraulisch, vandaar de typeaanduiding Kö (zonder f). Het type is ingedeeld in Leistungsgruppe I (tot 50 pk). Het locje op deze foto is in 1934 gebouwd door Gmeinder & Co, Mobach (Baden), fabrieksnummer 1183.

Aachen West, 15 juli 1997. Rangeerloc 335 013. Dit is een loc van het type Köf III, Leistungsgruppe III (meer dan 150 pk). Deze serie is vanaf 1959 gebouwd. Een aantal locs heeft later radiografische bediening en automatische koppelingen gekregen, zoals de loc op deze foto. Op de tweede foto treinstel 171 op weg van Heerlen naar Aachen Hbf.

Bentheim, 8 augustus 1977. Diesellocjes (Köf III en Köf II) zorgen ervoor dat de e-locs van NS en DB onder de juiste bovenleiding terechtkomen.

Utrechtse Kö

Utrecht, 5 april 2007. Bij Wisselbouw Nederland staat een Duits rangeerlocje van het type Kö II, in 1956 gebouwd in Oost-Duitsland. Het heeft dienstgedaan bij VEB Silikatwerk Brandis in Oost-Duitsland. In 1996 is het locje in Nederland terecht gekomen, achtereenvolgens bij diepvriescentrum Van de Mheen in Harderwijk en Den Hartigh in Kesteren. Op de bovenste foto is de watertoren aan de Amsterdamsestraatweg te zien. Foto's Nico Lollinga.

Utrecht, 25 juli 2007. De Kö van de vorige foto's nu in de huisstijlkleuren van Wisselbouw. Waarom Duitse rangeerlocjes kopen als er nog genoeg Nederlandse locomotoren zijn? Het antwoord luidt: Arbeidsinspectie. Sikken zijn tegenwoordig gevaarlijk, omdat je er vanaf kunt vallen. Foto Rob van der Woude.

Deense Køf

Odense, 7 september 2010. Het Deense antwoord op de Köf: de Køf. DSB 288 rangeert in het spoorwegmuseum.

Zie ook:

vorige start omhoog