Baureihe 41 (041/042)

De eerste loc van de serie 41 kwam in 1936 op de baan. Er zijn er 366 van gebouwd. Het ontwerp is gebaseerd op dat van de sneltreinlocs serie 03. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg een deel van de locs bij de DB een nieuwe ketel. Ook werd een deel omgebouwd op oliestook. Bij de hernummering in 1968 werden de oliegestookte locs genummerd in de serie 042 (niet te verwarren met de Kriegsloks van de Baureihe 42).

Deze lichte tweecilinder goederentreinlocs hadden weinig problemen met andere treinen. Ze werden onder andere gebruikt voor snelle veetreinen; hier danken ze hun bijnaam "Ochsenlok" aan. Er zijn verschillende exemplaren bewaard gebleven, waaronder de 41 105 van de SSN.

Ochsenlok
Die Deutsche Reichsbahn-Gesellschaft (DRG) benötigte Anfang der 1930er-Jahre dringend neue Dampfloks für den Güterzugdienst. Nach längerer Diskussion entschied man sich für den Entwurf einer 1 D1 h2-Maschine der Berliner Maschinenbau AG (BMAG). Zunächst wurden die neuen Maschinen vor Eil- und Durchgangsgüterzügen eingesetzt. Hier erhielten sie auch ihren Spitznamen. Ihre Einsätze vor den schnellfahrenden Viehzügen nach Berlin machte sie bei den Eisenbahnern zur "Ochsenlok". Nach dem Beginn des Zweiten Weltkrieges spielten die schnellen Güterzugloks nur noch eine untergeordnete Rolle. Die DB zählte ab 1950 insgesamt 217 Maschinen zu ihrem Betriebspark. Am 10. November 1987 endete die Ära dieser Baureihe. "Die Ochsenlok", Lothar Weber, 2013

Venlo en Kaldenkirchen, 15 juni 1969. Loc 041 334 met de NVBS-expres naar Köln. Dit was een van de laatste exemplaren met oude ketel, herkenbaar aan het schuin oplopende vlak onder de rookkast.

Mönchengladbach, 15 juni 1969. Loc 041 334 met een excursietrein van de NVBS.

Loc 41 334 van Märklin. Ze heeft "grote oren"; veel locs kregen later Windleitblechen van Witte.

Rheine, 24 oktober 1969. Loc 042 360 op weg naar het Bw. Deze loc is onder haar oorspronkelijke nummer 41 360 bewaard gebleven.

Salzbergen en Rheine, 6 augustus 1970. Vanuit de trein uit Nederland zagen we Langer Heinrich al staan. Een half uur later loopt deze trein het station Rheine binnen. De tractie wordt geleverd door 042 095 en 044 648.

Bw Rheine, 6 augustus 1970. Loc 042 083 maakt aanstalten om te vertrekken. Voor loc 042 363 is het een rustdag.

Rheine, 6 augustus 1970. Loc 042 254 met een goederentrein richting Salzbergen.

Rheine, 6 augustus 1970. Loc 042 073 met een bijzonder transportje aan de haak.

Rheine, 6 augustus 1970. Loc 042 241 (voorheen 41 241) dendert voorbij. Jaren later is deze loc terechtgekomen bij de SSN. In december 2015 is ze overgebracht naar de VSM.

Aschendorf, 21 augustus 1974. Locs 042 241 en 042 347 met Langer Heinrich op weg van Emden naar Rheine.

Utrecht, 19 december 2015. Loc 41 241 is op weg van Rotterdam Noord via Arnhem naar Dieren. Rond middernacht maakt het konvooi, getrokken door diesellocomotief 2299, een tussenstop in Utrecht. Foto Erwin Nieuwenhuis.

Loenen, 3 september 2023. Loc 41 241 van de VSM in actie tijdens Terug naar Toen (film).

Bw Köln Eifeltor, 14 augustus 1970. Een doorkijkje naar het locomotievenpark. Helemaal links staat loc 041 253.

Bw Köln Eifeltor, 14 augustus 1970. Loc 041 334 heeft als een van de weinige van haar serie geen nieuwe ketel gekregen; dit is te zien aan het schuin oplopende vlak onder de rookkast. Ook loc 041 253 heeft nog haar oorspronkelijke ketel. De machinist is duidelijk trots op dit oude beestje.

Bw Rheine, 17 oktober 1970. Loc 042 310 op de draaischijf. Foto Jan van Barneveld, collectie Rob van der Rest.

Lingen, 9 april 1971. Loc 042 018 vertrekt met een goederentrein naar Emden.

Leer, 12 juli 1971. Losse loc 042 254 op weg naar Rheine. De machinist maakt een korte stop om enige boze woorden te wisselen met de seinhuiswachter.

Rheine, 23 september 1972. Loc 042 218 is met een gemengde goederentrein op weg naar Emden. Foto Rob van der Rest.

Leer, 17 augustus 1974. Loc 042 113 vertrekt met een trein naar Emden.

Op 17 augustus 1974 passeert loc 042 202 Papenburg met een trein richting Emden. De volgende dag zien we in Aschendorf een 042 met een sneltrein naar Rheine.

De locs van de serie 042 werden niet alleen voor goederentreinen gebruikt, maar wisten zich ook met personentreinen prima staande te houden tussen de Pacifics. Op 19 augustus 1974 passeert loc 042 113 Haren met een sneltrein naar Rheine. De volgende dag zien we in Papenburg loc 042 358 voorbij komen, eveneens met een trein naar Rheine (zie ook de volgende foto.

Lingen, 20 augustus 1974. Loc 042 358 mag vertrekken met haar goederentrein richting Rheine. De beide vleugels van het hoofdsein staan schuin omhoog (seinbeeld HP2). Dat betekent: langzaam rijden. Dit sein wordt gebruikt bij afbuigende wissels, waar meestal 35 km/uur mag worden gereden. 's Nachts wordt een groen en een geel licht getoond. Eén vleugel schuin omhoog (HP1) betekent veilig, volle snelheid toegestaan. Een horizontale vleugel (HP0) betekent natuurlijk stop.

Ihrhove, 21 augustus 1974. Het sein is zojuist op veilig gegaan, zodat de 042 met haar ertstrein naar Emden kan vertrekken. Bij Ihrhove takt de lijn uit Nieuweschans aan op de Emslandstrecke.

Oliegestookte stoomlocs zijn beroemd/berucht om hun stevige rookpluimen. Zeker als de branders worden doorgeblazen, zoals op de linkerfoto, kun je je wasgoed beter niet buiten hebben hangen: Bw Rheine, 15 juni 1974, loc 042 226. Rechterfoto: Bentheim, maart 1975, vertrek van loc 042 356 op een koude dag. Foto's Rob van der Rest.

Bw Rheine, 30 april 1975. Loc 042 052 heeft duidelijk haar beste tijd gehad. Klik hier voor meer foto's in Bw Rheine.

Rheine, 10 september 1977. Loc 221 142 wacht in de verte voor een onveilig sein, terwijl loc 042 096 voorbijraast met een extra trein naar Leer. Klik hier voor meer foto's.

Bw Oberhausen-Osterfeld/Sud, 28 juni 1969. Loc 042 105, tegenwoordig bij de SSN als 41 105. Foto Rob van der Rest.

Utrecht, 8 maart 1981. Loc 41 105 van de SSN vertrekt voor een rit door Nederland.

Utrecht, 25 juni 1989. Loc 41 105 van de SSN en zustermachine 41 360 tijdens NS 150.

Utrecht, 6 augustus 1989. Onder andere loc 41 105 tijdens een stoomlocparade.

Utrecht, 20 mei 1991. Loc 41 105 van de SSN loopt binnen met de "Vier Provinciën Express".

Utrecht, 20 mei 1991. Webmaster in spe gespot! De man vooraan in het witte jasje heeft zijn camera opgeborgen en zal aan boord van de Vier Provinciën Express stappen. Beeld uit een filmpje van J. Kieftenbelt.

Hardinxveld-Giessendam, 20 mei 1991. SSN-loc 41 105 racet voorbij. De foto is gemaakt met een camera met verticale gordijnsluiter en lange sluitertijd. Geen bewerking achteraf.

Rotterdam, 20 mei 1991. SSN-locs 41 105 en 52 3879 met de Vier Provinciën Express. Laatstgenoemde loc is in 2003 overgedragen aan de VSM.

Rheine, 24 oktober 1969. Loc 042 360 op weg naar het Bw. Deze loc is onder haar oorspronkelijke nummer 41 360 bewaard gebleven dankzij de Dampflokarbeitsgemeinschaft Oberhausen (tegenwoordig Dampflok-Tradition Oberhausen, DTO).

Dordrecht, 16 mei 2004. Loc 41 360 op doorreis van Duitsland naar Rotterdam.

Driebergen, 30 april 2005. Loc 41 360 van de SSN is met een gezelschapstrein op weg naar Rotterdam. In het filmpje zien we eerst nog een paar andere treinen, waaronder loc 1609 met een lege kalktrein. De opnamen zijn gemaakt bij het toen nog bestaande overwegpad in de Drift, waar je dus goed moest uitkijken.

Bunnik (km 42,5), 27 mei 2006. Loc 41 360 is met een gezelschapstrein uit Duitsland op weg naar Amsterdam. De rit werd georganiseerd door Westfalendampf. De trein was lang, maar er zaten zo te zien niet veel mensen in. Direct achter de loc hangt een postrijtuig dat fungeert als extra watertender.

Beekbergen, 25 april 2009. Loc 41 360 (met twee tenders) bracht met een Duits gezelschap een bezoek aan de VSM. Het personeel trekt zich weinig aan van de rangeerstoplantaarn; de pijl met het oranje kruis erdoor wijst naar het spoor waarover niet gerangeerd mag worden. Foto Bernard van Laar.

vorige       start       omhoog