|
In 1969 bracht ik vanuit Nederland bezoeken aan Duitsland, om stoomtreinen te zien en te fotograferen. Vanaf 1970 ging ik ook langere reizen maken. De foto's die ik maakte zijn in diverse thema's op deze site te vinden. |
|
|
Kaart met de zestien deelstaten (Länder) van Duitsland. Door de federale structuur van Duitsland hebben deze deelstaten uitgebreide bevoegdheden. De vijf oostelijke deelstaten hebben jarenlang de DDR gevormd. Berlijn was in die tijd letterlijk een gedeelde stad. De zes Duitse "volken" zijn de Pruisen, Saksen, Friezen, Franken, Schwaben en Beieren. Tot 1918 was er ook een Duitse keizer. |
Spoorlijnen
De Duitse Länder hadden allemaal hun eigen spoorwegmaatschappij. Deze kozen vanaf het begin voor normaalspoor. Alleen de Badense spoorwegen besloten in 1839 om een spoorlijn van Mannheim naar Basel aan te leggen op 1600 mm. Maar toen de lijn bijna klaar was, in 1854, bleek dat toch geen handige keuze te zijn en bouwde men de hele lijn om op normaalspoor. Spoorlijnen speelden vaak een belangrijke militaire rol. Er zijn zelfs lijnen aangelegd vanuit puur strategische overwegingen, zoals de Kanonenbahn. In de nazitijd zijn in Duitsland plannen gemaakt voor een enorme Breitspurbahn. JubileaDe Duitse spoorwegen vierden in 1935, 1960, 1985 en 2010 hun jubileum. Deutsche Reichsbahn, Deutsche Bundesbahn, Deutsche Bahn
Goederenvervoer *) De naam Schenker komt van Gottfried Schenker (1842-1901), oprichter van het gelijknamige transportbedrijf. Andere bedrijven LocomotievenDe op 1 april 1920 gevormde Deutsche Reichsbahn zag zich geconfronteerd met een enorme verscheidenheid aan locomotieven, vaak kleine series en veelal sterk verouderd. Er werd toen een programma opgesteld om meer eenheid in het locomotievenpark te verkrijgen. Hieruit ontstonden de zogeheten Einheitslokomotiven, waarvan de onderdelen - soms tot hele ketels aan toe - onderling uitwisselbaar waren. De Neubaulokomotiven van Friedrich Witte Zie verder het overzicht Duitse stoomlocomotieven. |
|
|
Julius Dorpmüller (geb. 1869) was sinds 1926 Generaldirektor van de in 1924 gevormde Deutsche Reichsbahn-Gesellschaft. In 1937 werd hij tevens benoemd tot Reichsverkehrsminister. Hij had toen alle Duitse vervoermiddelen onder zijn hoede. Na de oorlog vroegen de geallieerden hem om het Duitse spoorwegnet opnieuw op te bouwen. Hij overleed echter in juli 1945. Artikel uit Spoor- en tramwegen, april 1937. |
|
|
Verkehrsmuseum Nürnberg, 16 augustus 2005. Die Reichsautobahn, een verkeersspel uit de jaren 30 of 40 van de vorige eeuw. Boze tongen beweren dat Adolf Hitler de uitvinder was van de Autobahn. Plannen om wat meer Lebensraum aan de opkomende automobiel te geven bestonden echter al langer. Wel klopt het dat de nazi's een groot belang zagen in het aanleggen van een snelwegnet, als strategische aanvulling op de spoorwegen. De aanleg van snelwegen werd in handen gelegd van de Reichsbahn. Men is toen ook het woord Autobahn gaan gebruiken, naar analogie met Eisenbahn. Ook tijdens de oorlog werd er nog flink doorgebouwd, onder andere aan een snelweg van Duitsland naar Den Haag (de huidige A12). Een ander ideetje uit die tijd was de Breitspurbahn, maar daar is weing van terecht gekomen. |
|
|
Nürnberg Hbf, 18 augustus 2005. Mein heimliches Vergnügen: Modellbahn im Bahnhof. |
|
|
Verkehrsmuseum Nürnberg, 16 augustus 2005. Sneltreinloc E19 12, een vlak voor de oorlog gebouwde sneltreinloc. Compleet met Reichsadler en Hakenkreuz (die op foto's vaak worden weggeretoucheerd). Vanwege volk dat hier neonaziselfies kwam maken, heeft het museum de loc in 2014 weggeborgen. Met een topsnelheid van 180 km/uur waren dit de snelste Duitse e-locs, tot de komst van de E03. Er zijn slechts vier locs gebouwd. Deze hebben dienstgedaan tot in de jaren zeventig. Ook loc E19 01 is bewaard gebleven: deze staat in het Deutsche Technikmuseum in Berlijn. |
 
|
|
Model van station Stuttgart op schaal 0. In dezelfde Märklin-catalogus uit 1939 werd een bijpassend vaantje aangeboden. |
|
Berlijn, 25 augustus 2009. Heidi kijkt naar een stoomtrein. Driedimensionale wandplaat in het Deutsches Technikmuseum, jaren vijftig. De Deutsche Bundesbahn heeft bestaan van 7 september 1949 tot 1 januari 1994. De afkorting DB wordt nog steeds gebruikt, maar betekent nu Deutsche Bahn. |
Deutscher Reichsbahnkalender 2005. Mit der Reichsbahn durch deutsche Lande - von Baden nach Pommern. Eisenbahn-Kurier, 2005. Kalender met per week twee foto's uit kalenders die voor de oorlog door de Reichsbahn zijn uitgegeven. Veel kalenderbladen uit die tijd kunnen echter niet meer worden herdrukt, legt de uitgever wat omzichtig uit: "Diese habe zu sehr den politischen Zeitgeist der dreißiger Jahre zum Inhalt." Lees: er staan hakenkruisen op. Maar afgezien hiervan waren de Duitse spoorwegen in die jaren op hun hoogtepunt - niet alleen op de rails, maar ook op de weg, het water en in de lucht. Een kalender uit 2005 kan opnieuw worden gebruikt in 2022, 2033, 2039, 2050. |
Frauenplakatserien
Vrouwen op affiches van de Deutsche BundesbahnDe spoorwegen en de reclamewereld vormden gedurende het grootste deel van de 20e eeuw een mannenbolwerk. Het Werbeambt (reclamebureau) van de Duitse spoorwegen kwam er rond 1960 door marktonderzoek achter dat vrouwen een belangrijke doelgroep waren. Er volgden speciale series van Frauenplakate met, voor en deels ook door vrouwen. Het vrouwbeeld op spoorwegaffiches veranderde met de tijd: van elegant via afhankelijk naar vrijgevochten — of toch weer als lustobject? Lees het artikel op retours.eu door Arjan den Boer (22 oktober 2017). |
|
|
Boven: cartoon uit La vie du rail, 1970 Rechts: Mal Ernst. Mal Heiter. Duitse humor, aangeboden door Hans Glaser (Pressechef der DB) en Rudolf Schwarz. Redactor Verlag, 1972. ISBN 3876660084. Paaseieren, prima vulling! |
 
|
|
|
Postzegels uit 1975 (de zegel linksboven hoort niet in de serie thuis). 10 = Nahverkehrs-Triebzug, 20 = Leuchtturm, 30 = Rettungs-Hubschrauber, 40 = Weltraumlabor, 50 = Erdefunkstelle, 80 = Traktor, 160 = Hochofenanlage. Deze serie is groter, maar de andere heb ik niet; daar staan ook geen treinen op. |
|
|
Ook aan Nicaragua is het 160-jarig bestaan van de Duitse spoorwegen niet ongemerkt voorbij gegaan. |
BoekenIk bezit veel boeken over Duitse spoorwegen: |
 
|
|
Die Niederländischen Eisenbahnen, 1975 |
|
Almanach der Deutschen Eisenbahnen, 1958 Boekje uit een serie die begon in 1957 en in elk geval liep t/m 1971 (vanaf 1970 in een groter formaat). Uitgegeven door Almanach Verlags-Gesellschaft, Darmstadt, 1958. Samengesteld door Ferd. Harrach. In de almanak staat gevarieerde nieuws over de Deutsche Bundesbahn en over de Nichtbundeseigenen Eisenbahnen. In 1958 deden bij de DB nog 9500 stoomlocomotieven dienst en werden er zelfs nog nieuwe gebouwd, zoals de Baureihe 10. Ook werden er proeven gedaan met oliegestookte stoomlocomotieven. Hiermee hoopte men te kunnen besparen op de aanschaf van dure kolen, die voor een deel zelfs uit Amerika werden geïmporteerd. Nieuw was het Europese TEE-net, waarvoor de DB dieseltreinstellen (VT 11.5) in gebruik had genomen. |
|
De eerste stoomtrein in Duitsland reed eind 1835 tussen Nürnberg en Fürth, getrokken door
de 
In 1920 werden de verschillende Duitse spoorwegmaatschappijen samengevoegd tot Deutsche Reichsbahn
Gesellschaft (DRG). In 1937 werd de naam gewijzigd in Deutsche Reichsbahn (DRB). Na de oorlog
ontstonden er twee maatschappijen: in het westen de Deutsche Bundesbahn (DB), in het oosten de Deutsche Reichsbahn (DR). Na
de hereniging van beide Duitslanden werden de spoorwegen in 1994 omgedoopt in Deutsche Bahn (DB). Het logo hiervan zie je hiernaast.
