Trein & auto

Elke arbeider zijn eigen auto. Dat was ooit het motto van Joop den Uyl. Arbeiders kennen we niet meer, maar auto's des te meer. In Hilversum is dan ook terecht een verkeersplein genoemd naar deze PvdA-politicus. Het verkeer staat daar in de spits altijd muurvast.

De eerste auto van mijn vader, een Austin A30, in 1958 op de "Haringvliet". Op de tweede foto zijn tweede auto, een Austin Cambridge, wachtend voor de Barendrechtse brug in december 1967. Vroeger liep over deze brug ook een spoor van de RTM.

Derde foto: Hellevoetsluis, 21 september 1968. Op de steiger van de veerboot naar Middelharnis rijdt de Scaldia van mijn vader (zijn derde auto). In de achtergrond het dichtgetimmerde tramstation van de RTM.

Tussen Alkmaar en Bergen, 7 november 1960. Loc 7742 wordt naar zijn voorlopig laatste rustplaats vervoerd. Links rijdt een Dafje. Klik hier voor meer foto's.

Den Haag HS, 27 juli 1968. Een bovenleidingmontagewagen van de NS. Tweede foto: Nijmegen, 30 juni 1969. Kever van de gemeentepolitie met arrestant. Klik hier voor meer spoorwegpolitie.

Laura & Vereeniging, Heerlen, 21 september 1970. De heer Kuipers uit Waubach leidde me in dit VW-busje rond langs het handjevol stoomlocs dat nog bij de Limburgse mijnen dienst deed. Klik hier voor foto's.

Hilversum, Oosterspoorplein. Een deel van het wagenpark dat ik ooit heb bezeten. In juni 1971 fotografeerde ik hier mijn eerste auto, een Triumph Herald met schuifdak. Op 3 juli 2004 fotografeerde ik op dezelfde plek mijn huidige auto, voor de gelegenheid even fout geparkeerd. Op de andere foto's mijn tweede auto, een blauwe Kever, op 22 juni 1974. Mijn derde auto, een witte Scaldia station, op 26 maart 1977. Mijn vierde auto, een groene Lada 1200, op 8 augustus 1977.

Hilversum, Vingboonsstraat, juni 1971. Mijn eerste auto, een Triumph Herald. Tweede foto: zelfde plek, 19 augustus 1972. De Scaldia van mijn vader, die ik een aantal jaren daarna mocht oprijden.

Eindhoven, 24 februari 1973. Rangeerauto van Philips. Klik hier voor meer.

Hellevoetsluis, 14 juli 1973 en 31 juli 1977. Auto's van het brandweermuseum, in die tijd een buur van de RTM.

Emden West, 12 juli 1971. Loc 094 531 rangeert met een voorraadje Kevers. Tweede foto: Rheine, 30 april 1975. Loc 044 481 vertrekt naar de haven van Emden met een lading nieuwe auto's.

Een Mercedes verlaat een Doppelstockwagen für den Gepäck- und Autotransport.

Uithoorn, 17 juli 1972. Voor sloop bestemde blokkendoosrijtuigen, waaronder de B5843. Op de voorgrond de Simca (kenteken 95-67-TR) van fotograaf Rik Jilderda.

Utrecht (Oudwijk), 6 november 1977. Een Saab 96V4 (met Ford-motor) uit de jaren zestig. Saab is van oorsprong een vliegtuigfabrikant. Het verhaal gaat dat de allereerste Saab (kort na de oorlog) geen achteruitversnelling had, omdat de constructeurs die waren vergeten; vliegtuigen kunnen immers ook niet achteruit. Autofabrikant Saab is inmiddels failliet.

Bunnik, 15 april 1977. Een trein uit Driebergen nadert het station. De witte auto is de oude Scaldia van mijn vader, die ik mocht afrijden. Ik had er toen geen idee van dat ik dertig jaar later in deze straat zou komen te wonen. Mijn huisje staat helemaal aan het eind, achter de bomen in het midden van de foto.

Utrecht, 10 mei 1982. Loc 1001 op de parkeerplaats van post T. Op de voorgrond een gele Citroën Diane. Klik hier voor meer locs NS 1000.

Amsterdam, 30 juli 1984. Dit is een zeswielige Citroën CX Tissier, met bijpassende aanhangwagen. Opschrift: "Hollander Service de Presse". Dit soort auto's werd gebruikt om Franse bladen en tijdschriften zo snel mogelijk in Nederlandse kiosken te krijgen. Oorspronkelijk werden ze gebruikt om documenten en dergelijke te vervoeren tussen locaties van de Europese Gemeenschap, vooral Straatsburg en Brussel. Ook de Citroën DS is in dergelijke uitvoeringen gebouwd. De auto op deze foto zal omstreeks 1978 zijn gebouwd. Technische gegevens: 2500cc turbodiesel intercooler (T2), verbruik 1 op 12, lengte 6,55 meter, leeg gewicht 2000 kg, 4 meter lange laadruimte met groot laadvermogen door hydraulisch veersysteem. Tissier was de carosseriebouwer, die ook ambulances bouwde op basis van Citroëns. De vrouw op de foto zou drie maanden later bevallen van onze eerste dochter.

Utrecht, december 1978. Mijn vierde auto, groene Lada 43-90-UE, voor Wolter Heukelslaan 43.

Een zeldzaam model (schaal 1:43) van een Lada 2101, gemaakt in Rusland. Motorkap en kofferbak kunnen open. Mijn vader kreeg dit model cadeau toen hij een echte Lada kocht. De Lada was eigenlijk een Russische Fiat. Toen ik in 1979 in de DDR was, zag je overal Trabantjes rijden. Voor deze tweetaktauto's met kunststof carrosserie bestonden wachtlijsten van tien jaar of langer. De Trabant is inmiddels vrijwel uitgestorven. Ik zag er in 2004 tenminste geen een meer rijden. Wel kun je in elke souvenirwinkel miniatuur-Trabantjes kopen. Voor nog geen 5 euro kocht ik deze "Trabi" in Wernigerode.

Utrecht Blauwkapel, 23 juli 1989. Op een vroege zondagochtend passeert een plan V, komend uit de richting Hilversum, een van de eerste AHOB's in Nederland. De foto is gemaakt vanuit het toen nog in gebruik zijnde seinhuis. Rechts staat een gele Lada (mijn zevende auto, kenteken HS-25-JT).

Wezep, 27 juli 1996. Witte Lada (mijn achtste auto) op weg naar Beerze, in de file tussen Amersfoort en Zwolle.

Maartensdijk, 30 mei 1998. Mijn auto bij de plek waar ooit een halte was.

Bilthoven, 26 februari 1999. Drie voertuigen in actie tijdens de reparatie van een bovenleiding, na een aanrijding met een auto. Klik hier voor meer foto's.

Hengelo, 2 oktober 1999. Een brandweerauto lest de dorst van twee locs van de MBS.

Simpelveld, 9 juni 2001. Een originele Limburgse bierauto op het perron van de ZLSM.

Woerden, 19 februari 2003. Een klassieke Citroën HY, van waaruit de firma Maggi proefpakjes aardappelpuree uitdeelt, staat voor het stationsgebouw van Woerden. De oorspronkelijke gevels van dit station staan nog overeind, maar zowel aan de achterkant (nieuwe loopbrug) als aan de voorkant (modern soort uitbouw) zijn daar weinig geslaagde elementen aan toegevoegd. Ik heb deze foto gemaakt omdat ik zelf mede-eigenaar van een Citroën HY ben geweest.

Utrecht, 21 september 1980 (Nobelstraat) en april 1982 (Van Alphenstraat). Citroën HY, kenteken JB-44-75. Met een paar vrienden was ik mede-eigenaar van deze bus. We gingen er mee naar locaties waar we filmopnamen maakten. We noemden ons Z-film. De Z stond voor Zwerver, de achternaam van de oprichters van het filmclubje. De bus reed lekker. Heel erg hard ging het niet. De auto had maar drie versnellingen nodig. De motor zat grotendeels in de cabine. In de aansluiting tussen de motor en de uitlaat lekte iets, vandaar dat het zaak was om goed te ventileren, want anders zou je langzaam wegsuffen. Ook wilde de achterruit vrij makkelijk loskomen uit het rubber. Een van de Zwervers was er handig in om de ruit weer op z'n plek te krijgen, door tussen de rubberstrips een touwtje te leggen. Als hij dat er uit trok, werd tegelijk de ruit tussen de strips getrokken. Bij het onderhoud aan deze bus heb ik ook kennis gemaakt met de poptang; met zogeheten popnagels kun je carrosseriedelen die eigenlijk aan elkaar vast horen te zitten weer met elkaar verbinden volgens hetzelfde idee als klinknagels, alleen hoef je er vanaf de achterkant niet bij te kunnen. De bus is na een paar jaar verkocht, waarschijnlijk is hij gesloopt of uiteindelijk in het buitenland terecht gekomen. De Citroën HY had veel ruimte van binnen. Hij werd bijvoorbeeld graag gebruikt als overvalwagen bij de politie.

Museumspoorlijn STAR, 15 juni 2003. De Ford Popular van Hiddo Zwart bij locomotor 320. Foto Lars Blaauw.

Botlek, 13 april 2003. Loc 6423 met een militair transport op weg naar de Maasvlakte. De trein bestaat uit een Duits personenrijtuig en een groot aantal platte wagens met Amerikaanse voertuigen. Het was niet de bedoeling dat deze treinen werden gefotografeerd. Wie dat vanaf de weg probeerde kon worden lastiggevallen door de politie. Vanuit een rijdende stoomtrein wilde het die dag wel lukken. Tweede foto: Stoomfestival Almere, 29 mei 2003. Klik hier voor meer.

Hilversum NOS, 9 augustus 1975. CN-bus 5505 in de stadsdienst. Tweede foto: Hilversum Noord, 23 maart 2003. Bussen doen deze halte niet meer aan, daarom kan ik hier wel even mijn auto neerzetten.

Utrecht, 5 juli 2001. Een Volvo die zowel op de weg als het spoor kan rijden. Tweede foto: Bochum-Dahlhausen, 30 april 2004. Een "Unimog" van Daimler-Benz, waarvan verschillende uitvoeringen bestaan.

Utrecht, 18 mei 2004. Twee "Fahrleitingsbau"-voertuigen die ingeschakeld zijn bij de omvangrijke werkzaamheden aan het emplacement Utrecht.

Ängelholm, 9 september 2010. Automontagewagen van de Zweedse Spoorwegen. Deze voertuigen, van het merk International, zijn ook bij de NS in gebruik geweest.

Utrecht, 5 Mei Plein, 1 juni 2004. Tramstel 5008 ontmoet een Alfa Romeo. De bestuurster kwam met de schrik vrij.

Utrecht, 7 juni 2004. Auto's van het Korps Landelijke Politiediensten. De vroegere spoorwegpolitie is hierin opgegaan.

Werkplaats Haarlem, 12 juni 2004. Scootmobiel. Rechts de kop van een stuurstandrijtuig in aanbouw.

VSM, 3 september 2005. Trein met klassieke Volkswagenbusjes, zeg maar de SUV's uit de jaren zestig. Foto Feike Cammenga.

Arth-Goldau, oktober 2008. Sneeuwploeg van de Rigi Bahn. Foto MOSTLYBYTRAIN, www.flickr.com/photos/22097570@N05/

Hilversum, 19 november 2011. Een bijzonder voertuig bij doorkomst op spoor 4. Dit is de enige nog bestaande railbus op basis van de Volkswagen T1 diesel, de bekende spijlbus. Onlangs is dit prototype uit 1965 in Duitsland teruggevonden en geheel in de originele staat teruggebracht. Foto Henk Koster.

Klv20 uit 1955. Klv staat voor Kleinwagen mit Verbrennungsmotor. De DB heeft 30 van dit soort VW-Bus-Draisinen, gebaseerd op een Volkswagen Transporter ("Bulli"), in gebruik gehad. Ze haalden 70 km/uur en er konden zeven personen mee. Door middel van een handbediend hydraulisch systeem kon de bus gekeerd worden. Bij overwegen was het opletten: knipperlichtinstallaties werden niet ingeschakeld door de bus. Er zijn voor zover bekend zes exemplaren bewaard gebleven. Op de foto een H0-model van Brekina, www.brekina.de.

Een schitterende Messerschmitt kruist op 24 september 2005 de sporen bij Moordrecht. Foto Leen Dortwegt.

Dordrecht, Wieldrechtse Zeedijk, 22 oktober 2005. Een Oost-Duitse Trabi (Trabant) steekt voorzichtig een Nederlandse ahob over. Foto Dennis Revier.

Ergens in een republiek die vroeger tot de Sovjet Unie behoorde (plaatje geplukt van internet). De auto is een Lada Niva, de vrachtwagens in de verte zijn DAF's. Rechterfoto: Beekbergen, 1 februari 2006. De auto van Dolf Dijkstra.

België, medio juni 2006. Een stoere trekker met oplegger, met daarop een dieselloc. Bij nadere bestudering bleek het echter helemaal geen loc te zijn, maar een camper in de vorm van een loc. De eigenaren slapen onder de motorhuif en het machinistenhuis is de leefruimte. Alleen de wielen en de buffers zijn echt. De bouwers hebben zich laten inspireren door foto's die ze bij de VSM hebben gemaakt, vandaar de verkorting BBG (Beekbergen) op de loc. Ze waren onderweg naar een bijeenkomst in Zwitserland, waar allemaal antieke vrachtwagens bij elkaar komen. In juni 2010 is deze camper het slachtoffer geworden van brandstichting. De oplegger is verloren gegaan, de trekker kon worden gered. Foto's Arie van Duijn.

Kaldenkirchen, 13 augustus 2006. De Franse afkorting voor stoompaard (Cheval Vapeur) vind je terug in de bijnaam van deze populaire auto's: de 2CV (Deux Chevaux Vapeur). Dit betekent niet dat deze lelijke eenden maar 2 paardekracht zouden hebben: de eerste modellen uit 1948 waren al 9 pk sterk. 2CV is een aanduiding voor het fiscale vermogen, de Franse wegenbelasting: een "cheval fiscal" staat voor een cilinderinhoud van ongeveer 166 cc. Tot 1990 zijn meer dan 5 miljoen exemplaren gebouwd. Website www.2cv.nl.

De spoorlijn Bort les Orgues - Miecaze - Aurillac, waar in 1994 de laatste trein over reed. Rob van Daalen kocht hierna een verlaten overwegwachtershuisje. De makkelijkste manier om daar te komen is de spoorlijn, maar daar heb je dan wel een geschikt voertuig voor nodig. Dat werd een gemodificeerde Eend (een 2CV Charleston), hier op een foto uit 2003. Op de onderste foto een Micheline (autobus op rails) op bijna dezelfde plek in 1933. Foto's Rob van Daalen.

Kia Sephia uit 1999, made in Korea. Dit is een uit 1998 daterend ontwerp van Kia Motors uit Zuid-Korea; daarvoor bouwde de fabriek Sephia's naar een ontwerp van Mazda. De typenaam Sephia staat voor "style, economy, power, hi-tech, ideal, auto". Ja, uw webmeester heeft smaak als het om auto's gaat! Overigens heeft hij deze auto gekregen van zijn schoonouders, inmiddels beiden overleden.

Hulshorst, 25 april 2005 en 22 maart 2017. De vuurloze stoom­locomotief heeft wat meer roestplekken gekregen en mijn blauwe Kia heeft plaatsgemaakt voor een citroengele Suzuki. Een boodschappenkarretje, maar wel met een gulzige laadruimte waar een modale koelkast in past. (Suzuki Ignis uit 2004, gekocht in 2015.)

Hilversum, 22 oktober 2017. Mijn NS-gele Suzuki geflitst op het Oostereind. Ik was op weg naar een optreden van het koor waar mijn 90-jarige moeder in meezingt. Bij zoiets wil je toch niet te laat komen. Vandaar dat ik 59 (na correctie 56) reed waar je maar 50 mag. Verderop zie je de Prinses Amaliatunnel. Een duur en tamelijk zinloos autotunneltje, dat met een groot woord 'turboduct' wordt genoemd. In Hilversum is het nu eenmaal traditie om een tunnel te hebben die vernoemd is naar een kroonprinses. Zo hebben we bij het station ook al de Prinses Beatrixtunnel, die met enige regelmaat onder water staat.

Hilversum, 26 augustus 2010. De plaatselijke hermandad kon de ondergelopen Beatrixtunnel wel waarderen. Foto Henk Koster.

Hilversum, 27 mei 2018. Mijn citroengele Suzuki bij mijn vroegere lagere school, de Dr.ir. C. Lelyschool.

Joop den Uyl

Dr. J.M. den Uylplein, voorheen Erfgooiersplein

Elke arbeider zijn eigen auto. Dat was ooit het motto van Joop den Uyl*. Arbeiders kennen we niet meer, maar auto's des te meer. In Hilversum is dan ook terecht een verkeersplein genoemd naar deze PvdA-politicus. Het verkeer staat daar in de spits altijd muurvast. Over dat plein (het vroegere Erfgooiersplein) reed vroeger de Gooise stoomtram van Hilversum naar Laren. Later haalden mijn broer en ik onze vader daar weleens af, als hij met de NBM-bus terug kwam van zijn werk.

* Hij heette Den Uijl, maar hij schreef zelf Den Uyl. Als minister van Economische Zaken was hij medeverantwoordelijk voor de sluiting van de Nederlandse kolenmijnen.

Hilversum, Joop den Uylplein, 25 december 2003. Als je de banden niet te hard oppompt, past hij er net onder! Dit was vroeger een tankstation, later werd het in gebruik genomen door een verhuurder van oude bussen. Inmiddels is het een saai kantoorgebouw geworden en zijn de bussen verdwenen.

Hilversum, augustus 1998. Er staan vier bussen onder de luifel. De Amerikaanse schoolbus rechts is een Ford B600 uit 1987, die op het moment van de foto nog niet zo oud is. De rode bus links is een Bristol Lodekka uit 1958. De groene bus is ook een Bristol Lodekka, maar dan uit 1951. De bus ernaast, de derde van links is mij onbekend, maar volgens kentekenregistratie hoort het kenteken (anno 2018) toe aan een Bristol KWS uit 1970. Dat zou kunnen betekenen dat de bus op de foto inmiddels niet meer bestaat en dat het kenteken is overgezet op een andere bus of dat er een foutje is gemaakt met het bouwjaar, want 1970 kan niet kloppen.

De Bristol Lodekka was de standaarddubbeldekker voor het Britse streekvervoer. De naam Lodekka is een ver­bastering van low decker, oftewel een lowbridge doubledecker. De bus was lager dan de meeste andere dubbel­dekkers, inclusief de befaamde Londense AEC Routemaster. Dit leverde voordeel op bij lage onder­doorgangen, waardoor de Lodekka’s op meer routes konden worden ingezet. Het is dus de vraag of een Routemaster wel zou passen onder de luifel van dit oude tankstation.

De Lodekka was een populair busmodel. Dat kwam ook doordat de avonturen van een chauffeur en conducteur in de ITV-sitcom On the Buses (in Nederland uitgezonden als Dubbeldekkers) zich afspeelden op en om een Bristol Lodekka. Op YouTube zijn afleveringen van deze serie te vinden.

Foto en tekst: Henk Koster, 2018. Geraadpleegde bron: Wikipedia.

Hilversum, Joop den Uylplein, 25 december 2003. Het groene gebouwtje is een ontwerp van Dudok. Het was oorspronkelijk een politiepost; deze stond achter het raadhuis op de Kerkbrink. Later is het verplaatst naar dit plein en heeft zich er een kapper in gevestigd.

Hilversum, 8 september 2011. De TomTom heb ik niet nodig als ik naar mijn moeder rijd, maar voor de gezelligheid staat hij vaak aan. Mijn reisgenote is een mevrouw met Vlaamse tongval. Het blijft opletten, want het Joop den Uyl-plein (vroeger Erfgooiersplein) is volgens haar een rotonde, terwijl dat al lang niet meer het geval is. Tot de automatische updates van TomTom wil dat niet doordringen.

Hilversum, 12 juni 2008. Poppercar, een rijdende huiskamer uit 2004, ontworpen door studenten van de Design Academy Eindhoven. Deze was te zien tijdens de tentoonstelling "Routine, de wereld van de forens" in het Museum Hilversum.

Technisches Museum Wien, 29 augustus 2012. Vanwege mijn midlifecrisis was ik aan het rondkijken naar een cabrio. Deze Austro Daimler ADR uit 1930 bleek helaas iets te begrotelijk.

Utrecht, 5 september 2007. Taxi's mogen overal rijden. Vinden taxichauffeurs. Wetten staan zelden in de weg, maar soms zijn er praktische bezwaren. Bijvoorbeeld een hekje. Foto Chris Heijmans, www.nu.nl.

Amsterdam, Amstelpark, 31 mei 2013. De Amsteltrein, getrokken door een echte Porsche. Dit is een van de veertien tussen 1958 en 1971 in Duitsland gebouwde treinen. Ze deden dienst op Parkeisenbahnen. De locomotief wordt aangedreven door een Porsche-motor. Om precies te zijn: een vereenvoudigde versie van de motor uit de Porsche 356. Van deze motor was ook de motor van de VW Kever afgeleid. De spoorwijdte is 60 cm. In 1972 reden twee van deze treintjes op de Floriade in het Amstelpark. Een daarvan doet hier nu nog steeds dienst, zie www.amsteltrein.nl. Ook in Duitsland zijn nog enkele treintjes actief. Bron: artikel van Raymond Kiès in Op de Rails, 2012-5 blz. 250. Vergelijk ook de Liliputbahn in Wenen.

Waarom zou je in de auto je hoed ophouden? Dat vroeg ik me een halve eeuw geleden weleens af. Dat was in de tijd dat Nederlandse vrouwen nog met hoofddoekjes liepen en dat mannen bijna altijd een hoed droegen. Behalve arbeiders, die droegen altijd een pet of alpino.

Arbeiders konden toen nog geen auto betalen, alleen mannen met hoeden konden dat. En die hielden hun hoed dus op als ze achter het stuur zaten. Waarom ze dat deden begreep ik niet. Auto’s hadden toch niet voor niets een hoedenplank waar je je hoed op kon leggen? Voor je handschoenen had je trouwens een handig handschoenenkastje. Misschien had het iets met veiligheid te maken. Autogordels bestonden nog niet, net zo min als veiligheidsglas. Bij een botsing was je met je hoed toch een klein beetje beschermd.

De mannen met hoed op achter het stuur zijn allemaal uitgestorven. Dat dacht ik tenminste. Laatst werd ik gesneden door een auto die van links uit een zijstraat kwam. Hierna bleef de bestuurder langzaam voor mij uitsukkelen. Het was een oude man met een hoed, zo’n gleufhoed die mannen vroeger droegen.

Hoe oud hij was kon ik niet zien, maar ooit moet het een jonge man zijn geweest. Wat zou hij toen hebben gedacht als hij een auto voorbij zag gaan? “Later ga ik ook zo’n hoed kopen, en die hou ik dan gewoon op als ik achter het stuur zit.” Of misschien was het de hoed van zijn vader en dacht hij “ik ben nu zelf een oude man, laat ik die hoed gaan dragen.”

Eigenlijk had ik hem moeten volgen tot hij uitstapte, zodat ik het kon vragen. Maar daar stond mijn pet niet naar.

Weblog, mei 2012

De Duitse Autobahn wordt nog weleens beschouwd als een uitvinding van Adolf Hitler. Historisch klopt dat niet, maar Hitler had er wel mee te maken. Die had nog wel meer ideeën, zoals een net van gigantische treinen: de Breitspurbahn. Lees meer in van Autobahn naar Breitspurbahn.

Op 5 juni 2022 nam ons team een kijkje bij de oldtimers van Hilversum on Wheels.

Een ritje van Utrecht Vaartsche Rijn naar Utrecht Centraal. Daar zagen we de NightJet uit Oostenrijk binnenkomen. Gefilmd op 10 augustus 2022, aanvullende beelden en montage 22 augustus 2022.

vorige       start       omhoog