Mariënberg en de spoorlijn Zwolle-Emmen

Mariënberg ligt halverwege de spoorlijn Zwolle-Emmen. Hier takt ook de lijn uit Almelo aan. Wij gingen, toen de kinderen nog met ons meewilden, regelmatig op vakantie naar Beerze, een gehucht tussen Ommen en Mariënberg. Vader stapte dan af en toe op de gehuurde fiets om een uurtje bij het spoor te gaan kijken.

Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (NOLS)

De spoorlijn van Zwolle naar Emmen maakte ooit deel uit van de NOLS (Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij), evenals de lijnen van Mariënberg naar Almelo, van Coevorden naar de Duitse grens en van Zuidbroek naar Stadskanaal. De textielindustrieel Jan Willink nam ooit het initiatief tot de aanleg van dit net. Eerder had hij de NWS (Nederlandsch Westfaalsche Spoorweg Mij.) en de GOLS (Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Mij.) opgericht. De NOLS vormde in zijn opinie een belangrijk deel voor een spoorwegnet, dat lag vanaf de Duitse grens bij Winterswijk tot aan de Noordzee. Zijn wens was om verbinding te krijgen met Harlingen, maar dit werd Delfzijl.

Het hele project bleek uitermate taai. Uiteindelijk werd in 1898 de wet voor de NOLS door het parlement geaccordeerd. In 1901 ving de bouw aan. Nadat in 1903 de lijn van Zwolle tot Ommen in gebruik werd genomen volgde in 1905 de lijn naar Stadskanaal en de tak van Gasselternijveen naar Assen. In 1906 volgde Mariënberg-Almelo. In 1910 Stadskanaal-Zuidbroek-Delfzijl en de verbindingslijn van station Coevorden op de lijn van de Bentheimer Eisenbahn.

Toen de NS in 1938 het net overnam, wilde men alle lijnen sluiten, op enkele trajecten voor goederentreinen na. Er rijden echter nog steeds reizigerstreinen op de lijnen Zwolle-Mariënberg-Emmen, Mariënberg-Almelo en Zuidbroek–Veendam. De STAR rijdt tussen Veendam en Stads­kanaal. De lijnen Zwolle-Emmen en Almelo-Mariënberg worden sinds december 2012 niet meer door NS geëxploiteerd. Ze worden de "Vechtdallijnen" genoemd.

Op dit kaartje staan ook andere plaatsen waar ik ooit foto's heb gemaakt. Voor meer kaartjes zie Waar ben ik geweest?

Zie ook het kaartje van de OLDO verderop.

Ommen, eerste helft jaren 50. Een DE5-treinstel op weg van Zwolle naar Emmen. Waarschijnlijk een extra trein, want normaal was een DE1 of DE2 genoeg voor deze lijn. Rechts in de achtergrond de garage van N.V. Salland, een van de voorlopers van busbedrijf Connexxion. Foto Edwin Pettman, collectie Mike Morant.

Ommen, gezicht vanaf het viaduct. Blauwe Engel, jaren vijftig. Prentbriefkaart collectie Richard Krol.

Mariënberg, 2 juli 1969. Rechts treinstel 64 op weg naar Emmen, links een trein in de dienst op Almelo. In de verte zie je op het perron een betonnen abri.

Zwolle, 3 augustus 1970. Treinstel 118 als trein naar Emmen. De lijn naar Emmen was in die tijd nog enkelsporig en niet-geëlektrificeerd. Na de elektrificatie en het gedeeltelijk dubbelsporig maken van het traject, kon de treindienst met ingang van 30 mei 1987 aanzienlijk worden verbeterd.

Streekmuseum Ommen, 19 augustus 2003. De bedienpost die tot eind 1989 op station Ommen heeft gestaan. Links de bijbehorende telefooninstallatie. Deze bedienpost is in 2021 overgedragen aan de MBS in Haaksbergen.

Beerze (tussen Ommen en Mariënberg), 9 augustus 1994. Treinstel 383 op weg van Zwolle naar Emmen. Twee dagen later, op dezelfde plek, is het besnorde treinstel 388 op weg van Emmen naar Zwolle.

Mariënberg, 19 augustus 1994. Voor het station staat mijn witte Lada. Aan de andere kant passeert treinstel 770 op weg van Emmen naar Zwolle. Het voor een plaatsje als Mariënberg fors uitgevallen station heeft nog slechts een horecafunctie.

Mariënberg, 19 augustus 1994. Treinstel 167 vertrekt naar Almelo. Rechts een keteltrein met locs 6431 en 6436.

Mariënberg, 19 augustus 1994. Een keteltrein uit Emmen met locs 6431 en 6436.

Geerdijk, 1 juni 1984. Een brullend trio 2200'en is met een lege olietrein op weg van Almelo naar Schoonebeek. Op 29 april 2016 is halte Geerdijk uit de dienstregeling verdwenen. Foto Fons van der Jagt.

Mariënberg, 19 augustus 1994. De Hondekop is op weg van Zwolle naar Emmen.

Beerze, 19 augustus 1995. Railhoppers als stoptrein 8035 op weg naar Emmen.

In de bossen bij Beerze, 21 augustus 1995. Plan V op weg van Zwolle naar Emmen.

In de bossen bij Beerze, 21 augustus 1995. Treinstel 2103 op weg van Zwolle naar Emmen. Deze kleine serie (2101 t/m 2109) was gedacht als opvolger van plan V, maar het grote succes bleef uit. Inmiddels zijn alle Railhoppers gesloopt.

Mariënberg, 24 augustus 1995. Treinstel 173 in de pendeldienst tussen Almelo en Mariënberg. Links staat treinstel 2102, op weg van Emmen naar Zwolle. Tweede foto: de cabine van Bk 173.

Mariënberg, 24 augustus 1995. Links treinstel 169 in de dienst op Almelo, rechts treinstellen 2101 en 2106 als trein naar Emmen.

Mariënberg, 24 augustus 1995. Verboden toegang!

Wezep, 27 juli 1996. Met de Lada op weg naar Beerze, in de file tussen Amersfoort en Zwolle.

Mariënberg, 13 augustus 2001. Een fonkelnieuwe Lint heeft de dienst Almelo-Mariënberg voor zijn rekening genomen. Dit is nummer 21, met de naam Masha Bijlsma (een regionale beroemdheid). Voorbij is de tijd dat ik een diesel-drie naar Almelo zag vertrekken met een machinist, een conducteur en één passagier. Maar het lijntje is waarschijnlijk nog steeds het meest onrendabele van Nederland.

Mariënberg, 23 augustus 2001. Loc 6444 loopt binnen met een keteltrein uit Almelo.

Mariënberg, 23 augustus 2001. Twee Railhoppers vertrekken naar Zwolle.

Beerze, 20 augustus 2003. Streekvervoer tussen Ommen en Mariënberg. Ik heb hier regelmatig dit soort tafereeltjes gezien. Altijd met het zweet in mijn handen, want stel dat zo'n paard er midden op de overweg opeens geen zin meer in heeft? Links staat mijn gehuurde stalen ros. Zie ook trein & dier.

Beerze, 20 augustus 2003. ACTS-loc 1251 met een trein naar Coevorden.

Mariënberg, 21 augustus 2003. Kort na elkaar lopen de treinen uit Zwolle (2102+2105) en Almelo (3102) binnen.

Mariënberg, 21 augustus 2003. ACTS-loc 1251 met een trein naar Coevorden.

Beerzerveld, 30 september 2006. SSN 23 023 en 01 1075 pendelen tussen Almelo en Mariënberg, ter gelegenheid van het 100-jarige bestaan van de meest onrendabele spoorlijn van Nederland. Foto Fokko van der Laan.

Mariënberg, 11 maart 2011. Met treinstel 186 van de HSA werd een rondrit gemaakt door Overijssel. Hier poseert het stel tussen een "Emmer" Plan V en een Twents van Syntus. Foto Martijn Jaminon.

Emmer Plan-V of Super-V is de benaming voor de treinstellen 936-965. Hiervan is de elektrische installatie is aangepast zodat ze sneller optrekken. Dat is gedaan toen in december 2005 de Railhoppers buiten dienst gingen. De Plan V's die daarvoor in de plaats kwamen hadden aanvankelijk moeite met de dienstregeling tussen Zwolle en Emmen.

Mariënberg, 8 december 2012. Een kudde OV-chipkaartpalen van Arriva, NS en Syntus. Welke moet je hebben als je met die rode trein meewilt? Foto Hendrik Spek.

Oud-Bergentheim, 30 mei 2008. Testrit met vier "E-Spurts" op het baanvak Zl-Emn. De stellen 503, 502, 504 en 501 zijn hier op weg naar Zwolle. Foto Fokko van der Laan.

Barger-Erfscheidenveen, 10 februari 2013. Vechtdallijnen-treinstel 10414 (Thorbecke) als trein 8062 naar Zwolle. De lijnen Emmen-Zwolle en Almelo-Mariënberg worden sinds december 2012 niet meer door NS geëxploiteerd. Ze worden de "Vechtdallijnen" genoemd. Foto Fokko van der Laan.

Coevorden, 28 mei 2013. Vechtdallijnen 518+521+413 als spitstrein 8009, vrolijk spiegelend in het Coevorden-Vechtkanaal aldaar. Dit zijn treinstellen van het type Stadler GTW. Foto Fokko van der Laan.

Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij Deventer-Ommen (OLDO). Wiebe van der Velde. Uquilair, 2000. ISBN 9071513335.

Geschiedenis van de spoorweg van Deventer over Raalte naar Ommen, geopend in 1910 en in 1935 alweer gesloten. De exploitatie van de OLDO werd verzorgd door de SS, later door de NS. In Ommen sloot de lijn aan op de lijn Zwolle-Drachten van de NOLS.

In de omgeving lag ook de Lokaalspoorweg-Maatschappij Neede-Hellendoorn (NH), die eveneens heeft bestaan van 1910 tot 1935. Deze lijn sloot bij Neede aan op het netwerk van de GOLS. De exploitatie van de NH vond plaats door de HSM.

Wesepe, 20 mei 2017. Onthulling van een monument ter herinnering aan de voormalige OLDO: de Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij Deventer-Ommen. Achter het monument staat de burgemeester van Olst-Wijhe. Foto's Olaf Horn.

vorige       start       omhoog