Bewaard gebleven Hondekoppen

De laatste Hondekoppen gingen in 1996 uit dienst. Het volgende is bewaard gebleven:

• Treinstel 386 hoort tot de rijvaardige collectie van het Spoorwegmuseum.
• Een kop van treinstel 382 is gegaan naar het museum van Riekje Buivenga.
• Treinstel 375 bevond zich tot 2014 als statisch object in het verkeerspark Assen. In 2018 is het overgebracht naar Camping Land uit Zee in de Wieringermeer.
• Treinstel 766 bevindt zich in rijvaardige toestand bij de Stichting Hondekop*.
• NMBS 220.902 is het enig overgebleven Beneluxtreinstel. Dit is eveneens overgenomen door de Stichting Hondekop, na jarenlang in Leuven te hebben gestaan.
• Een tweezitter uit een eersteklascoupé is door de president-directeur van NS geschonken aan Nico Spilt.

* Tot 2015 was de naam "Stichting Mat'54 Hondekop-vier". De stichting is in 1995 opgericht.

Hilversum, 14 september 1969. Treinstel 386 als trein 3719 naar Utrecht. Hilversum, 21 februari 2009. Treinstel 386 als Heimwee-express. Foto Henk Koster.

Spoorwegmuseum Utrecht, 13 juli 2016. Hondekop 386 vergezeld van drie hondekoppen. Hoe leuk is dat? (Het gedrocht is gemaakt door Leisure Expert Group ter gelegenheid van de verbouwing van de museumhal in 2016.)

Utrecht, 4 maart 2022. Treinstel 386 koestert zich in het zonnetje op het terrein van het Spoorwegmuseum.

Hilversum, 9 april 1969. Treinstellen 375 en 726 als trein naar Amersfoort. Treinstel 375 heeft in het verkeerspark Assen gestaan en is later overgebracht naar een camping in de Wieringermeer.

Amsterdam CS, 24 september 1969. Benelux-treinstel 220.902 van de NMBS op kop van een trein naar Brussel. Rechts op het perron staat mijn fototas.

Amsterdam CS, 7 april 1973. Treinstellen NMBS 220.902 en NS 1206 in afwachting van hun volgende rit naar Brussel.

Leuven, 7 augustus 2004. NMBS-treinstel 220.902, het enig overgebleven exemplaar van de Beneluxtreinstellen. In juli 2017 is dit stel teruggekeerd in Nederland. Foto Han Groen.

De Stichting Hondekop verwerft de laatste Benelux Hondekop

Het heeft een tijd geduurd, maar nu is het zeker. De laatste van een serie van 12 roemruchte Benelux-Hondekoppen komt weer terug naar Nederland. Deze treinstellen werden van 1957 t/m 1986 gebruikt op het traject Amsterdam - Brussel. Drie jaar geleden kwamen de eerste berichten naar buiten dat de stichting Hondekop de enige bestaande Benelux-Hondekop wilde overnemen. En nu is het definitief: de contracten met de Belgische spoorwegen zijn getekend, de Benelux Hondekop komt naar Nederland.

De Benelux-Hondekop, met nummer 220.902, heeft samen met elf soortgenoten vele reizigers vervoerd tussen Amsterdam en Brussel. Deze treinstellen waren de eerste elektrische treinstellen die de verbinding Amsterdam – Brussel reden. Acht treinstellen waren eigendom van de NS en 4 van de Belgische NMBS. De Nederlandse treinen zijn allemaal gesloopt; in België is één treinstel bewaard en veilig opgeborgen in een loods in Leuven.

De Stichting Hondekop (de nieuwe naam voor de Stichting Mat'54 Hondekop-Vier) heeft al een Hondekoptreinstel volledig met uiterste precisie gerestaureerd: deze vierdelige 766 zal in de loop van dit jaar weer gaan rijden. De Stichting heeft de Benelux Hondekop 220.902 altijd goed in de gaten gehouden. Toen bekend werd dat de NMBS het treinstel wilde afstoten, bedacht het bestuur zich geen moment en heeft contact gezocht met de NMBS. Mede door bemiddeling van het bedrijf Qrail is het mogelijk geworden het treinstel in Nederlandse handen te krijgen.

Voorzitter Erik de Zwart van de Stichting Hondekop is enthousiast over de verwerving van de Benelux: “Het gaat hier om een prachtig stuk industrieel erfgoed: Nederlands fabrikaat uit de fabriek van Werkspoor, dat jarenlang een betrouwbare dienst tussen Amsterdam en Brussel heeft onderhouden. Mede in het licht van de recente verwikkelingen rondom de Fyra is het fantastisch dat we dit rijdende monument naar Nederland kunnen halen, en weer helemaal in de oude luister zullen herstellen.”

Zodra de vierdelige Hondekop 766 weer rijvaardig is, gaat de Stichting beginnen met het opknappen van de Benelux-Hondekop 220.902. Maar daarvoor moet het stel uiteraard eerst naar Nederland komen. Dit gaat snel gebeuren met ondersteuning van Stichting Holland Spoor. Dat belooft een spectaculaire operatie te worden! Daarna duurt het niet lang meer voordat de Benelux samen met de 766 weer over het Nederlandse spoor rijdt, zoals dat decennia lang gebruikelijk was. - Persbericht Stichting Hondekop, juli 2015

Terug in Nederland

In juli 2017 is het treinstel teruggekeerd in Nederland, om weer rijvaardig te worden gemaakt.

Amsterdam CS, 24 april 1970. Treinstel 747. Dit treinstel is in 1977 betrokken geweest bij de tweede Molukse treinkaping. Over de eerste treinkaping, in 1975, is in 2007 een film gemaakt. Hierbij speelde treinstel 766, voor de gelegenheid teruggebracht in het uiterlijk zoals op de foto hierboven, een hoofdrol.

Naarden-Bussum, 26 maart 1977. Treinstel 766, nog in zijn groene periode, op kop van een intercity richting Amersfoort.

Bilthoven, 1 juli 1995. Treinstel 766 en 392 als trein 3526 op weg van Eindhoven naar Leeuwarden. De Hondekoppen waren in hun nadagen vaak in dit soort diensten te zien.

Utrecht CS, 8 november 2000. Treinstel 766 in twee kleurstellingen: de ene helft geel, de andere helft groen.

Amsterdam CS, 8 november 2000. Binnen de "Stichting Mat'54 Hondekop-vier" woedt al jaren een richtingenstrijd: maken we hem groen, of toch maar geel? En zo is treinstel 766 al een paar keer van kleur verschoten. Terwijl de oplossing voor de hand ligt: de ene helft geel, de andere helft groen, iedereen blij. In die gedaante heeft het treinstel ook enige tijd rondgereden. Het treinstel was gehuurd door NS Reizigers ten behoeve van wegleerritten.

Baarn, 21 april 2001. Treinstel 766 na de perspresentatie in het Spoorwegmuseum ter gelegenheid van de voltooiing van het groenschilderproject. Foto Jos Beerman.

Utrecht Centraal, 7 juli 2002. Museumtreinstel 273 van de Stibans pendelt met Hondekop 766 via Lunetten naar het 75-jarige Spoorwegmuseum. Het treinstel is geschilderd in de oorspronkelijke olijfgroene kleur met rode biezen. De Hondekop is in de grasgroene kleur geschilderd waarin de elektrische treinstellen later allemaal rondreden.

Den Dolder, 2 september 2003. Treinstel 766, komend van het middenspoor uit de richting Bilthoven, tijdens een rit in verband met het afscheid van een spoorwegmedewerker.

Simpelveld, 13 december 2003. Treinstel 766 bracht als "Miljoenen Express" een bezoek aan de ZLSM. Over de niet-geëlektrificeerde Miljoenenlijn werd het treinstel getrokken door stoomloc 1040. Klik hier voor meer foto's.

Het interieur van de tweedeklas rokenafdeling. Het is de bedoeling om het interieur van treinstel 766 weer in de oorspronkelijke toestand terug te brengen, dus met banken tegenover elkaar in plaats van in coach-opstelling.

Een van de balkons (Roosendaal, 4 juli 2004).

Eersteklascoupé (Roosendaal, 4 juli 2004). Zie ook het thema Extra pluche & comfort.

Watergraafsmeer, 17 april 2004. Treinstel 273 tijdens koppelproeven met treinstel 766.

Watergraafsmeer, 17 april 2004. Een van de cabines van Hondekop 766. Door het raampje is treinstel 273 te zien.

Watergraafsmeer, 28 augustus 2004. Treinstellen 419, 766 en 273 tijdens een open dag. Klik hier voor meer.

Bilthoven, 30 oktober 2004. Treinstel 766 reed een rondrit voor een gezelschap. Jaap van den Brandhof fotografeerde het treinstel bij Barneveld.

Eindhoven, 25 november 2004. Arnold de Vries fotografeerde treinstel 766 dat deze dag een rit voor een gezelschap reed. Het stel moest een aantal uren wachten op het emplacement. Dankzij een vriendelijke machinist kon Arnold even in de buurt komen.

Hilversum, 16 mei 2005. Treinstel 273 met een halve Hondekop. De andere helft stond in het Spoorwegmuseum.

Tilburg, 13 mei 2005. Treinstel 766 weerspiegeld in een koplamp van treinstel 386. Foto Jeroen Mooij. Klik hier voor meer foto's van deze en andere overbrengingsritten van treinstel 386.

Amersfoort, 10 september 2005. Sik 252 van de Stichting Locomotor rangeert treinstel 766 naar de bovenleidingloze sporen bij de voormalige Wagenwerkplaats. Dit en ander materieel werd aan het publiek getoond in het kader van de Open Monumentendag.

Teuge, 17 september 2005. Hondekop 766 als "VSM Expres". Op de VSM-lijn zou het treinstel door een dieselloc worden getrokken. Foto Fokko van der Laan.

Utrechtboog, 10 maart 2006. Treinstel 766 mocht roestrijden op de Utrechtboog, de nieuwe verbindingsbaan waarover treinen rechtstreeks van Utrecht naar Schiphol kunnen rijden. Jeroen Mooij maakte deze foto en monteerde die in een doorsnedetekening van het viaduct.

Bovenste foto's: Den Dolder, 12 maart 2006. Het spoor dat het verst bij fotograaf Martin Kaptein vandaan ligt is de lijn naar Baarn. Onderste foto's: Bilthoven, een minuut of vijf later. Vanwege een modelbouwweekend in het Spoorwegmuseum, zijn de treinstellen 766 en 273 ingezet voor het rijden van pendelritten tussen Utrecht Centraal en het museum. De treinstellen hebben overnacht in Amersfoort en keren nu in volle vaart terug naar Utrecht om de zondagse pendelritten te gaan rijden.

Den Haag CS, 25 mei 2006. Hondekop 766 tijdens afscheidsritten over de Hofpleinlijn.

Barneveld, 10 juni 2006. Gevuld met donateurs reed Hondekop 766 over de Kippenlijn naar Arnhem. Vandaar ging het verder naar Vlissingen en weer terug naar Amersfoort. Foto's Martin Kaptein.

Utrecht, 30 oktober 2007. Onverwacht gerangeer met museummaterieel. Loc 1202 komt met de helft van treinstel 386 aanzetten. Bij de loods wordt het treinstel weer gecompleteerd, ten behoeve van filmopnamen over een van de treinkapingen. Ook treinstel 273 wordt even in het zonnetje gezet. Foto's Patrick A.

Hilversum, 23 oktober 1968. Treinstel 762 is als stoptrein op weg van Amsterdam naar Utrecht. Achter het raam van Post T staat de overwegwachter gereed om de spoorbomen te openen zodra de trein langs het perron staat.

Hilversum, 21 juni 2007. Treinstel 766 passeert Post T. Dit tafereeltje had ook veertig jaar geleden vereeuwigd kunnen zijn. Alleen had je toen nog geen graffiti en geen bewakingscamera's. Mocht er al eens iets aan de hand zijn, dan stak de treindienstleider of de overwegwachter zijn hoofd door het raam om de raddraaier tot de orde te roepen. Maar Post T is onbemand en zal binnenkort worden gesloopt. De foto is gemaakt door Edward Bary, auteur van Ombouw Hilversum.

Hilversum, 21 juni 2007. Treinstel 766 staat een paar minuten stil langs het eerste perron. Meester Ruud Maijer poseert voor fotograaf Tim Oosterlee.

Hilversum, 23 oktober 1968. Treinstel 762 langs het eerste perron. Let op de treinaanwijzer op het perron, bestaande uit een eenvoudige maar doeltreffende lichtbak. Nog niet lang daarvoor bestonden de treinaanwijzers op dit station uit bordjes die met de hand werden vervangen, meestal door de man die ook koffie verkocht op het tweede perron. Zwart-witfoto's Nico Spilt.

Utrecht Cartesiusweg, 14 november 2007. Treinstel 766 teruggebracht in de kleurstelling van Spoorslag 70. De NS-logo's ontbreken, want die zijn niet toegestaan op museummaterieel. Tijdens de filmopnamen in Groningen zijn ze tijdelijk wel aangebracht. Foto Elmer van Buuren.

Treinstel 766 reed op 29 december 2007 de traditionele Oudejaarsrit van de Stichting Mat'54 Hondekop-Vier. Tijdens de rit werden enkele bogen aangedaan die zelden door reizigerstreinen worden bereden: de Nootdorpboog en Binckhorstboog bij Den Haag, en de Blijdorpboog bij Rotterdam. Bij Bunnik werd het treinstel gefilmd door het team van Langs de rails. Op de linkerfoto cameravrouw Charlotte (foto Rienk Mebius). Een half uur later passeerde de trein Wolfheze (foto Frank Vermeulen). Bekijk het filmpje.

Leidschendam, 13 december 2008. Treinstel 766 met grijze snor naast webmaster met grijze snor. Foto Henk Koster.

Op 30 januari 2009 heeft treinstel 766 de 386 overgebracht naar Leidschendam voor onderhoud en ATB-keuring. Treinstel 386 mocht nog niet zelfstandig rijden. De 766 ging daarom voorop vanaf Ut via Gd, verbindingsboog Dhs, Dt, Gv, Bkh, naar de Wpl Lld. 's Middags reed de 766 weer retour via Gv, Ledn, Hlm naar de Dijk in Asd. Daar staat de 766 te wachten op betere tijden; eerst moet er een uitgebreide revisie plaatsvinden voor het weer de baan op mag. Foto Robert Huls.

Spoorwegmuseum, 16 juli 2015. Treinstel 386 is onderhanden genomen door vandalen. Dat is gebeurd aan de kant die voor de buitenwereld niet zichtbaar is - zo laf waren de spuiters dan weer wel. Foto gemaakt door iemand van het museum. Ook treinstel 766 is weleens graffiti-slachtoffer geweest.

Utrecht, 3 november 2018. Hondekop 766 in actie op de Dag voor de Railmuseamedewerkers. De bestemming van het uitje van deze vrijwilligers was de Stoomtram Hoorn-Medemblik.

Op 25 maart 2022 reed Hondekop 766 van Arnhem naar Leidschendam voor onderhoud. In Utrecht stapten twee bestuursleden van de Stichting Hondekop in: Erik de Zwart en Paul van der Lugt. Op 27 maart 2022 kwam het treinstel 's avonds weer terug. In Bunnik registeerden onze camera's hoe een VIRM hinderlijk in beeld kwam.

Don't try this at home, in elk geval niet met een dure camera. Op 23 april 2022 kwam Hondekop 766 door Bunnik. Afscheidsrit van een machinist, als ik goed ben geïnformeerd.

Utrecht, Oosterstraat, 30 juni 2019. Hondekop 386 uitgevoerd in beton.

Mat'54 in kleur. Extra uitgave van de Stichting Mat'54 Hondekop-Vier, verschenen in februari 2002. Het boekje toont alle kleurvarianten waarin de Hondekoppen hebben rondgereden, inclusief de speciale beschilderingen aan het eind van hun loopbaan.

Uit nieuwsbrief 3A, maart 2006.

Omslag van het bulletin van de St. Mat54 Hondekop-Vier, november 2009.
Tekening Wieger van der Slikke.

vorige       start       omhoog