Tram en metro Amsterdam (GVB)

Behalve trams zien we hieronder ook enige bussen voorbijkomen. Bij de metro's onder andere aandacht voor het komen en gaan van de Zilvermeeuwen.

Amsterdam, 26 maart 1977. Trams op het stationsplein.

GVB-trams op 20 maart 1979, bij het Centraal Station en in de Vijzelstraat. De "bloedneuzen" in hun nadagen. Op een van de foto's is een groene railslijpwagen te zien. Ik werkte in die tijd bij de ABN in dat grauwe gebouw aan de Vijzelstraat, een ontwerp van K.P.C. de Bazel uit de jaren 20. Dit was het hoofdkantoor van de Nederlandsche Handelsmaatschappij, een van de banken waaruit later ABN AMRO is voortgekomen.

Amsterdam, 7 april 1990. Lijn 25 met de langste tram ter wereld in de Ferdinand Bolstraat. Een geslaagde recordpoging voor het Groot Guinness Record Boek. Foto GVB, rayon Lekstraat.

Amsterdam, 28 maart 2001. Op het Rokin het Amsterdamse hoofdkantoor van Fortis Bank, waar ik voor mijn werk moest zijn. Op lijn 9 rijdt een van de in de jaren 60 door Werkspoor gebouwde trams. Aanvankelijk waren deze trams grijs en bestonden ze uit twee delen. Later is er een middendeel tussen geplaatst. In de jaren 70 werden alle trams geel geschilderd. De laatste trams van dit type zijn in 2004 uit dienst gegaan. De kleine bussen zijn zogeheten "Opstappers". Deze reden een dienst via de grachten en hadden geen vaste haltes. Op het stationsplein een tram op de na enkele jaren al weer opgeheven lijn 20: de speciaal voor toeristen gedachte Circletram.

Amstelveen, 28 januari 2003. Negenoog en waarschuwingslicht bij een halte van de sneltram.

Amsterdam, 20 maart 1979 en 13 september 2005. Lijn 16 door de Vijzelstraat. In 1979 was het gebouw op de achtergrond, een ontwerp van K.P.C. de Bazel uit de jaren 20, nog in gebruik als hoofdkantoor van de ABN.

Amsterdam, 1 oktober 2005. Ik moest zaterdag voor mijn werk op het Rokin zijn. Vanaf het dak van het Fortis-gebouw maakte ik een paar foto's. De voorbereidingen voor de aanleg van de Noord-Zuidlijn zijn hier in volle gang. De trambaan is naar voren verplaatst. Deze lag eerst in het midden van het Rokin. Daar komt een metrostation, maar men kan pas met de bouw beginnen nadat aan weerszijden van het Rokin een damwand is geslagen. Rechts van de trambaan is die damwand al klaar, aan de overkant van het Rokin gaat men binnenkort aan de slag. Op de gebouwen zijn meetpunten aangebracht, die voortdurend door van een laserstraal worden afgetast. Dit om te waarschuwen als er verzakkingen optreden. Toen ik deze foto op mijn pc bekeek, zag ik opeens iets bijzonders uit het raam hangen bij Hotel Cordial: het lijkt wel een opblaasbaar kamermeisje...

Amsterdam, 21 april 2008. Reisbureau der Staatsspoorwegen op de Dam. Geen station, want Amsterdam behoorde tot het domein van de HIJSM, maar de SS probeerde wel reislustig publiek te trekken. Zie Google Maps.

Amsterdam, 6 februari 2007. Trams van lijn 12, op het eindpunt bij station Amsterdam Amstel.

Op de voormalige NDSM-werf in Amsterdam Noord staan wat oude drieassers van het GVB weg te rotten, in gezelschap van een Duewag-tramstel. Is dit het resultaat van de museumoorlog die lange tijd onder onze Amsterdamse tramvrienden heeft gewoed? Foto's Bart Gerritsen, juli 2007.

Amstelveen Uilenstede, 9 september 2008. Art Decaux op metrohalte lijn 51.

Amstelveen, 18 september 2010. Amsterdams tramstel op de Amsterdamseweg tijdens een donateursdag van de Tramweg Stichting (via deze link ook meer informatie over dit materieel). Foto Raymond Naber.

Amsterdam, 20 april 2012. De Marten Toonder-tram in remise de Lekstraat. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam, remise Lekstraat, 21 juli 2012. Tram 602 (Werkspoor/Beijnes, 1959) is overgenomen door de Tramweg-Stichting uit de boedel van het failliete AOM. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam, stationsplein, 27 juli 2012. Tram 781 reed eerder rond met Twitterreclame. Kies maar uit: @gvb-actueel voor reisinfo, @gvb-klanten voor klantenservice, @gvbnieuws voor algemene GVB-weetjes, @werkenbijgvb voor vacatures. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam, remise Lekstraat, 22 september 2012. Tram 781 met reclame voor het Stedelijk Museum dat op deze dag voor het publiek geopend werd. Er staat WE ARE OPEN op. Dat betekent: we zijn open, 8 jaar en 127 miljoen euri verder. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam, 26 juni 2016. Bij de remise Lekstraat staat tram 3001: de Red Crosser. Deze tram is in 1974/75 gebouwd onder nummer 767. Het is de oudste nog operationele tram in Amsterdam. De tram is voorzien van een toilet en een rolstoellift, en wordt regelmatig door het Rode Kruis gebruikt voor uitstapjes met oudere mensen. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam, 8 juli 2012. Een historisch tramstel lijkt oude tijden te doen herleven. In de achtergrond het pand waar
Blom & van der AA zetelde. Dit pand wordt momenteel opgeknapt en tot hotel omgebouwd. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam, 2 augustus 2015. Een tramstel van de Electrische Museumtramlijn Amsterdam (EMA) reed deze dag als lijn 20. Een mooie rit van een uur door Amsterdam. Het stel bestond uit motorwagen 465 en bijwagen 731. Dit was een initiatief van het GVB. Alleen was die vergeten er reclame voor te maken, dus het aantal reizigers viel erg tegen. Ik zag de tram toevallig staan bij de 'calamiteitenhalte' voor het station. Daar trof ik conducteur Gerard van Buuren, een vroegere collega van mij. Die doet tegenwoordig - net als ik - alleen nog maar dingen die hij leuk vindt. In Rotterdam doet hij ook dienst op oude trams, en die zitten vaak tot het laatste bankje vol.

Amsterdam, 31 mei 2016. Een Amsterdamse tram gaat naar de sloop. Het calamiteitenvoertuig van het GVB trekt tramstel 809 op een speciale aanhanger. Daarna gaat het transport via de A2 naar De Meern. Foto's Rienk Nauta.

Salzgitter, 3 september 1979. In de fabriek van Linke-Hoffman-Busch zijn de Amsterdamse trams 780 t/m 804 gebouwd, wat later gevolgd door de 805 t/m 816. Foto Fons van der Jagt. Vanwege hun hoekige vormen werden ze wel 'blokkendoos' genoemd. In 2016 zijn ze buiten dienst gegaan en vervolgens gesloopt.

Amsterdam, 6 december 2014. In de remise Lekstraat staat tram 804, omgebouwd tot Amsterdam Tour Tram. De bedoeling was om met deze tram een 'hop on-hop off'-dienst aan te bieden, maar daar gaf de gemeente geen vergunning voor. Hoe handig van het GVB is het om een tram om te bouwen, zonder eerst toestemming te vragen aan de eigenaar? Foto Henk Koster.

Amsterdam, 10 maart 2013. Achter het bord staat tram 804, klaar om te worden omgebouwd. De tram kreeg een moderne inrichting met flatscreens en een gelegenheid om een drankje te kopen. Budget: 150.000 euro. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam, 30 mei 2016. Tram 804 heeft na de ombouw nooit meer gereden. Hier staat ze, van binnen en buiten gestript, klaar om te worden afgevoerd naar de sloper in Utrecht. Foto Rienk Nauta.

Amsterdam Sloterdijk, 4 augustus 2016. GVB 2098 als EuroPride-tram op lijn 2. Foto Rienk Nauta.

De paastram van Albert Heyn: GVB 2105. Foto Edwardj. Stokhof. (Pasen 1 en 2 april 2018.)

Amsterdam, jaren 30. Een voor die tijd nieuw type bus, waarbij de bestuurder en de instapdeuren zich voor de vooras bevinden. Dat lijkt een beetje op het voorbalkon van een tram, vandaar dat men dit een trambus noemde. Bron: brochure uit 1938 (pdf).

Amsterdam Amstel, 12 september 1971. Loc 011 062 met een jubileumtrein van de NVBS. De man met de pet gebaart vergeefs dat het publiek op het perron moet blijven. De sik rechts staat op het spoor dat in de jaren zestig werd gebruikt door de autoslaaptreinen die vanaf Amsterdam Amstel vertrokken. Het laadperron is vandaag de dag nog steeds goed herkenbaar. De auto's kwamen via een hellingbaan op het perron uit. In de voorkant van de overkapping is een opening waar ze doorheen reden. Toen deze foto werd gemaakt waren de middensporen van het station nog in gebruik bij NS. Enige jaren later kwamen hier de sporen van de metro te liggen.

Amsterdam Bijlmer, 11 augustus 1977. Proefritten met de nieuwe metrostellen, gefotografeerd vanuit een trein naar Utrecht. De metro reed in oktober 1977 voor het eerst met publiek. In de achtergrond de Bijlmerbajes in aanbouw. Deze werd in 1978 geopend (rare uitdrukking eigenlijk, voor een gevangenis). De foto's zijn gemaakt bij de halte Spaklerweg, die pas in 1982 in gebruik is genomen. Vandaar dat de halte nog niet was afgewerkt.

Amsterdam, 25 februari 2004. Een stilstaande klok van het GEB. Metrostation Waterlooplein.

Amsterdam Amstel, 3 augustus 1989. De Amsterdamse metro is aangelegd als een echte spoorlijn. Bij het ondergrondse gedeelte tussen Amstel en CS is er rekening mee gehouden dat er misschien ooit treinen doorheen moeten kunnen. Behalve de forse metrostellen van de eerste lichting, rijden er nu ook tramachtige voertuigen over de metrolijnen. Op sommige trajecten wordt bovenleiding in plaats van een derde rail gebruikt.

Amsterdam, 13 november 2007. De metrostellen zijn voorzien van Scharfenbergkoppelingen. Bovenop is een schijfje te zien met een streep erop. Dat schijfje is verbonden met de koppelschijf in de koppeling, en dient om te controleren of beide koppelschijven helemaal in de eindstand zijn gedraaid tijdens het koppelen. Diagonaal: de koppelschijf is niet meegedraaid en de koppeling is dus maar half (of helemaal niet) tot stand gekomen. In lengterichting: de schijven hebben zich goed in elkaar vastgegrepen. Op deze foto is te zien dat dit niet altijd goed wordt gecontroleerd door de metrobestuurders van het GVB. Foto en toelichting André Bergema.

Amsterdam, 2 juni 2009. Reclame in de sneltram naar Amstelveen.

Duivendrecht, 20 april 2011. Metrotrein van de GVB op weg naar Gaasperplas.

Amsterdam, 8 november 2011. Afvoer van een overbodig geworden metrorijtuig van het terrein van het GVB aan de Provincialeweg. Men heeft inmiddels de oude metrolijnwerkplaats gesloopt om plaats te maken voor een nieuwe. Dit in verband met de komst van de nieuwe metrostellen die veel langer zijn dan de oude. Foto Rienk Nauta.

Diemen, 11 en 13 april 2012. De eerste door Alstom gebouwde metrostellen zijn uit Valenciennes bij het GVB aangekomen. Het gaat om twee zeswagenstellen van 116 meter lang. In Katowice (Polen) worden de resterende 21 stellen van deze serie (M5) gebouwd. Voor de Noord-Zuidlijn zullen vanaf 2015 nog eens twaalf stellen worden gebouwd (serie M6). Foto's Rienk Nauta.

Amsterdam Spaklerweg, 20 september 2012. Strip For Fair Fashion. www.stoerevrouwen.nl

Duivendrecht, 5 maart 2013. De Amsterdamse Zilvermeeuwen in hun nadagen. Hun opvolgers zijn zich al aan het warmdraaien.

Amsterdam, 19 november 2013. Het team van Langs de rails tijdens een afscheidsrit met de eerste generatie metrostellen van het GVB.

Nieuw-Vennep, 2 november 2019. In het Nederlands Transport Museum namen wij een kijkje in het Amsterdamse metrostel 23 dat daar staat opgesteld.

Amsterdam Centraal, 20 februari 2018. Tegelwerk in de verbindingstunnel tussen de bestaande metro en de Noord/Zuidlijn. Bedoelt de kunstenaar hier iets mee? Heeft de tegelzetter een grapje gemaakt? Of geldt hier het oude gezegde: a dirty mind is a joy forever? Foto Rienk Nauta.

Metrostation Amsterdam Centraal, 29 november 2017. Zou het er dan eindelijk van komen, metro's op de Noord-Zuidlijn? Onze spion ter plaatse meldt dat er inmiddels proefritten plaatsvinden. Om de vijf minuten rijdt er een lege metro door de tunnel. Foto's Rienk Nauta.

Op 22 juli 2018 zou de Noord/Zuidlijn van de Amsterdamse metro in gebruik worden genomen. Voor die tijd vonden er nog allerlei proeven plaats, waarbij ook levende have werd ingeschakeld. Een van de testreizigers was onze Amsterdamse correspondent Rienk Nauta. Hij maakte deze foto's op 2 mei 2018 bij station Europaplein.

Amstelveen, 1 maart 2019. Reservematerieel bij het eindpunt Westwijk, een dag voor de opheffing van lijn 51 naar Amstelveen.

Amsterdam, 17 april 2023. Metrostellen (type S1/S2) op het eindpunt Gein van lijn 54.

Eerstedag-envelop, 14 oktober 1987. Tien jaar Amsterdamse metro.

Lijnen van gisteren. 100 jaar Amsterdams openbaar vervoer in foto's 1875-1975. Samengesteld door H.J.A Duparc en J.W. Sluiter. Uitgegeven door E.J. Brill, Leiden 1975. ISBN 9004041923. Kloek boek met 280 zwart-witfoto's en relevante bijschriften.

Van paardetram naar dubbelgelede. Door W.J.M. Leideritz. Uitg. Minerva, Zandvoort aan Zee, 1966. De roemruchte geschiedenis van de Amsterdamse tram (en bus) in vogelvlucht. Ter inleiding een hoofdstuk over de ontwikkeling van de tram in het algemeen.

70 jaar elektrische tram in Amsterdam. Door C. van Mechelen. Uitg. Wyt, Rotterdam 1972 (eerste gecorrigeerde bijdruk). ISBN 9060075420. Deel 5 van de serie Trams en tramlijnen.

De geschiedenis van de Amsterdamse elektrische tramlijnen. Door P.H. Kiers en J.H. Stork. Uitg. Wyt, Rotterdam 1974. ISBN 9060077229. Deel 22 van de serie Trams en tramlijnen.

De Amsterdamse paardetrams. Door H.J.A. Duparc. Uitg. Wyt, Rotterdam 1973. ISBN 9060076729. Deel 17 in de serie Trams en tramlijnen.

De Amsterdamse paardentrams. H.J.A. Duparc. Schuyt & Co, 1997. ISBN 9060974557. Deel 29 in de boekenreeks van de NVBS.

In 1973 schreef Duparc een boekje voor uitgeverij Wyt: 'De Amsterdamse paardetrams'. Is het paardetram of paardentram?

Electrische museumtrams in Amsterdam. Ab van Donselaar. Vereniging Rijdend Electrisch Tram Museum (RETM), 1985. In 1988 verscheen een tweede gewijzigde herdruk.

De RETM exploiteert de Electrische Museumtramlijn Amsterdam (EMA). www.museumtramlijn.org

Die Leute vom Rathaus. Een portret in woord en beeld van zes jaar GVB met André Testa.

30 jaar metro. De ontwikkeling van Amsterdam als Metrostad. In december 2007 uitgegeven boekje naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling. Veel foto's en interviews.

Trammelant. Een boekje vol "rampen". Door René Platjouw. In 1989 uitgegeven in eigen beheer. De opbrengst van het boekje kwam geheel ten goede aan de door de bestuurders van GVB-lijn 2 opgezette "Zilvertram-actie" ter ondersteuning van een goed doel.

Grote collectie foto's van trams en bussen die bij botsingen en ontsporingen betrokken waren. Meestal bleef het beperkt tot materiële schade.

Geschiedenis van het Amsterdamse stationsplein. Lydia Lansink. Geschreven in opdracht van de Amsterdamse Raad voor de Stedebouw, 1982. ISBN 9070665018.

Inleiding tot de tentoonstelling der Nederlandsche Vereeniging voor Tramwegen en Autotransportdiensten. Brochure naar aanleiding van een tentoonstelling van de NVTA in Amsterdam, 20-22 mei 1938.

Foto's van trams en bussen in Amsterdam, Groningen, Utrecht, Rotterdam, en van een diesellocje van de NTM. Illustraties van railprofielen en thermietlassen. Bekijk het boekje (pdf)

vorige       start       omhoog