Museum EnergeticA; NEMO

In januari 2005 zag het slecht uit voor het Museum EnergeticA in Amsterdam. Kort daarna leek dit fraaie museum gered. Op 30 maart 2005 liep ik van het Muiderpoortstation naar de Hoogte Kadijk, om de in dit museum opgestelde apparaten te bekijken.

Helaas is EnergeticA eind november 2007 alsnog gesloten. De collectie, afkomstig uit het bedrijfsmuseum van de KEMA en het voormalige Gemeentelijk Energiebedrijf, is voor het grootste deel overgedragen aan NEMO.


Het doek valt voor Energetica

Amsterdam, 20 november 2007 (persbericht)

Energetica sluit met onmiddellijke ingang haar deuren. Het is financieel niet haalbaar gebleken om in 2008 open te blijven. Energetica is een geregistreerd museum, maar ontvangt geen structurele steun van gemeente of overheid. Ze is dus afhankelijk van sponsoren, donateurs en entreegelden. Ondanks de gestaag stijgende bezoekersaantallen, de positieve waardering van de bezoekers en de groeiende belangstelling voor energie is het niet gelukt om structurele fondsen te verwerven. Het bestuur heeft daarom besloten de activiteiten per direct te staken. Dit betekent dat het museum vanaf vandaag niet langer toegankelijk is voor het publiek. Alleen de reeds geboekte rondleidingen gaan nog door.

Onlangs is een bijeenkomst belegd met een aantal bedrijven en instellingen uit Amsterdam om na te denken over een nieuw op te richten centrum voor duurzaamheid en energie. Het streven van Energetica was om samen met andere duurzaamheidinitiatieven in Amsterdam op te gaan in het nieuw op te richten ‘Powerhouse’. De uitwerking van het plan zal een half jaar duren. Helaas is het financieel niet haalbaar gebleken om die tijd te overbruggen. Het is de verwachting dat het waardevolle erfgoed van Energetica alsnog ondergebracht wordt in dit nieuwe centrum.

Voor Energetica staat de komende tijd in het teken van het verder selecteren van het waardevolle erfgoed in overeenstemming met de functies van ‘Powerhouse’. Niet geselecteerde collecties worden afgestoten en zo veel mogelijk overgedragen aan andere musea en erfgoedinstellingen.

Energetica blijft voorlopig gehuisvest aan de Hoogte Kadijk in de eerste elektriciteitscentrale van Amsterdam. De toekomst van deze monumentale elektriciteitscentrale is nog niet bekend.

Amsterdam, museum EnergeticA, 30 maart 2005. Dit paneel heeft van 1895 tot 1924 dienst­gedaan als schakelbord op het station van Nijmegen. Er werden twee dynamo's en een acculaadinrichting mee bediend die de elektriciteit leverden voor de boog- en gloeilampverlichting van het emplacement en de perrons. Midden hoog: cellenschakelaar voor het schakelen van de accubatterijen. Midden laag: shuntregelaars voor de dynamo's. Tweede rij: hefboom- en maximaal­schakelaars. Onderste rij: open loden smeltveiligheden. Dit paneel bevindt zich tegenwoordig in het Spoorwegmuseum.

Amsterdam, museum EnergeticA, 30 maart 2005. In het midden een Witkar, een door Luud Schimmelpennink uitgevonden elektrische tweepersoonsauto. Deze auto's kon je huren voor een dubbeltje per kilometer, nadat je voor een paar tientjes per jaar lid was geworden van een vereniging. Na gebruik moest je de auto terugbrengen naar een van de stations waar de auto's werden opgeladen. Ze konden 30 km/uur en op een volle accu kon je er 15 kilometer mee rijden. Ze hadden een kenteken en je had er een rijbewijs voor nodig. Het syteem heeft gefunctioneerd van 1974 tot 1986. Het grote succes bleef uit vanwege het te geringe aantal stations (eerst vier, later vijf) en auto's. De doelstelling was om tot 25 stations en 125 voertuigen te komen. Er zijn 38 Witkarren gebouwd (fabrikant onder andere Spijkstaal in Spijkenise). Zie ook het thema Dwergauto's.

Luud Schimmelpennink was in de provotijd (1965) ook de geestelijk vader van de witte fiets: fietsen die iedereen kon gebruiken en die je zonder op slot te doen achterliet op de plaats van bestemming. De gemeenteraad van Amsterdam vond het geen goed idee. Het is natuurlijk ook veel makkelijker om een fiets te stelen en na gebruik in de gracht te gooien. Rechts op de foto een elektrische trapfiets, de driewielige Sinclair C5, die in 1985 werd gepresenteerd door Sir Clive Sinclair (1940-2021). Deze had fortuin gemaakt in de computerwereld, maar zijn driewieler was een grote mislukking. Links op de foto twee andere elektrische fietsen. Zie ook de thema's Trein & fiets en Segway.

Amsterdam, museum EnergeticA, 30 maart 2005. Replica op ware grootte van de eerste draaistroommotor, uitgevonden en vervaardigd in 1889 door AEG-ingenieur Von Dolivo Dobrowolsky (1862-1919).

Museum Energetica, 30 maart 2005. In het midden een hoogspanningstransformator. Links een elektrische seinklok die bij overwegen werd gebruikt.

Witkar in Amsterdam Museum

Amsterdam, 2 augustus 2015. Op bezoek in het Amsterdam Museum. Ik was daar vanwege de aardige tentoonstelling over de IJzeren Eeuw, die tot en met deze dag te zien was. Maar ik heb ook de vaste collectie bekeken. Onderdeel daarvan is de beroemde witkar uit de provotijd. Daar moest ik natuurlijk even in gaan zitten.

NEMO Science Museum

Amsterdam, 16 september 2017. Toen onze dochters klein waren, waren we het al van plan: NEMO bezoeken. Maar we hebben dat zo lang uitgesteld, dat we inmiddels alweer kleindochters hebben. De gedachte achter dit wetenschap- en technologiemuseum is dat het leerzaam is, maar of daar in deze grote hal met hyperactieve kinderen veel van terecht komt vraag ik me af. Het moet tegenwoordig allemaal interactief en "dicht bij de belevingswereld" van kinderen. Kinderen die een minuut lang proberen of ze iets kapot kunnen krijgen en dan weer verder rennen naar het volgende object.

De enorme waterklok bij de ingang heb ik een hele tijd bestudeerd. Echt oninteressant is NEMO natuurlijk niet; misschien moet ik er op een rustiger moment nog een keer naartoe. Ondertussen zou een cursus Nederlands voor sommige samenstellers van de proefjes geen kwaad kunnen: drie fouten in twee korte zinnen.

De geschiedenis van NEMO Science Museum begon in 1923 met het Museum van den Arbeid, vanaf 1954 het NINT (Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek). In 1997 werd NEMO geopend in het groene gebouw bovenop de ingang van de IJtunnel. NEMO staat voor NewMetropolis, maar op de website wordt dit angstvallig verzwegen. NEMO heeft ook een groot depot in Amsterdam-Noord, dat af en toe voor publiek is geopend. Hierin bevindt zich een belangrijk deel van de collectie van het helaas opgeheven energiemuseum EnergeticA. Dat was een perfect museum, omdat daar dus bijna niks te doen was voor kinderen.

De eerste electrische centrale in Nederland. Enige gegevens over de eerste electrische centrale in Nederland welke stroom leverde aan particulieren voor verlichting. Deze was gevestigd te Kinderdijk en was genaamd Naamlooze Vennootschap Electrische Verlichting "Kinderdijk". Een uitgave van NKF Kabel N.V., Delft, april 1970. Gegevens en tekst voor dit boekje werden verzorgd door J. de Ruiter.

Lees het hele boekje.

50 jaar electriciteit en vervoer in de Domstad. Uitgegeven ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van het electriciteitsbedrijf en het vervoerbedrijf der gemeente Utrecht: het G.E.V.U. 1909-1955.

Het G.E.V.U. verzorgde niet alleen het stadsvervoer in Utrecht, maar had ook een elektriciteitscentrale aan het Merwedekanaal: de P.E.G.U.S.-centrale.

Zie ook:

Website:



vorige       start       omhoog