Rangeerlocs series 500, 600 en 700

Deze locs zijn afgeleid van een type dat in de jaren veertig was gebouwd voor de London Midland and Scottish Railway (LMS). Tien locs van dit type (Class 11) kwamen na de oorlog via het War Department in Nederland terecht. De locs bevielen goed, zodat er daarna nog veel zijn bijbesteld.

De NS heeft in totaal 125 locs gehad, in drie series: 501-545, 601-665 en 701-715. De 501-510 zijn van het War Department overgenomen (WD 70260-70269).

Drie varianten

De locs van de serie 500 beschikten alleen over een rangeerrem. De locs van de serie 600 hadden daarnaast ook een doorgaande luchtdrukrem, zodat ze beter geschikt waren voor het vervoer van konvooien. Later zijn 23 locs geschikt gemaakt voor radiografische bediening; deze werden genummerd 671-693.

Er zijn ook locs met een afwijkende motor gebouwd: tweetakt in plaats van viertakt. Deze waren genummerd in de serie 701-715. Deze voldeden niet erg goed. Ze deden vrijwel uitsluitend dienst vanuit het depot Rotterdam Feijenoord, de andere locs waren in het hele land te vinden.

• Aanvankelijk zouden de 701-715 de nummers vanaf 451 krijgen, die echter voor andere locs, serie 451-459, zijn gebruikt.
• Nummers in de 700-serie zijn later toegekend aan een heel ander type loc: de Bonsai 6400.

Hippel of Bakkie

De locs worden vaak aangeduid als 'Hippel'. In Amsterdam was de bijnaam 'Bakkie' gebruikelijk, een naam die ook in de stoomtijd al werd gebruikt voor bepaalde rangeerlocs.

De maximumsnelheid bedroeg 30 km/uur. Wanneer een loc in opzending meereed in een trein, dan gold een maximum snelheid van 15 km/uur, om te voorkomen dat de tractiemotoren te snel zouden gaan draaien. Het was wel mogelijk om de tractiemotoren los te koppelen, maar dat kon alleen in een werkplaats gebeuren. In dat geval bedroeg de maximum transportsnelheid 60 km/uur.

Bij aflevering waren de locs donkergroen. Later zijn ze vrijwel allemaal geel/grijs geschilderd.

Verschillende locs zijn na hun NS-periode bij andere bedrijven terechtgekomen. Er zijn ook enige locs verkocht naar Groot-Brittannië. De volgende locs hebben een museale of monumentale bestemming gekregen:

Dit overzicht is voor het laatst aangepast in september 2017. Aanvullingen en correcties zijn altijd welkom.

Arnhem, 24 juli 1967. Loc 610 met koppelwagen en een DE3.

Op zaterdagmorgen voorzag de dienstregeling 1963 trein Fac 11519 DL, Hvs a 10.00 uur op spoor 6a: een 2400 die blokkendoos- en coupérijtuigen bracht, en dan, losgekoppeld, voor het materieel bleef staan om later die zaterdag, om 12.35 uur, opgehaald te worden. Op dat tijdstip zette een als trein 8471 DL uit Ut komende losse dieselloc 600 (“Bakkie”, ook wel “Hippel”) zich vóór haar, en werd met haar gekoppeld. Om 13.20 uur sleepte (nog steeds als trein 8471 DL) het bakkie de 2400 naar Amf. Welk doel werd gediend met deze merkwaardige manoeuvre is me nooit duidelijk kunnen worden... (uit deel 7 van Hilversum in vroeger tijden door Adriaan Pothuizen).

(Een 600 mocht op eigen kracht 30 km/uur rijden, gesleept maar 15 km/uur. Vandaar dat de 600 de 2400 trok en niet andersom. - red. Langs de rails)

Hilversum, 6 april 1963. Een rangeerloc (serie 500) is op eigen kracht als trein 8471 van Utrecht naar Hilversum gereden (aankomst 12.35) om een 2400 op te halen die uit Naarden-Bussum kwam. Op deze zaterdag was dat loc 2523, die als trein 8821 in Hilversum arriveerde. Het duo vertrok om 13.20 met 30 km/uur naar Amersfoort. Foto's Adriaan Pothuizen.

Een Rotterdamse rangeerder op loc 713 in de jaren vijftig. De 15 locs van deze serie deden uitsluitend dienst in de regio Rotterdam. Ze bezaten tweetaktmotoren die in de praktijk weinig bevielen, dit in tegenstelling tot de "bakkies" van de series 500 en 600 die over viertaktmotoren beschikten. Collectie Noord-Nederlands Trein & Tram Museum.

Amsterdam, 1954. Loc 605 rangeert op de Rietlanden. Op deze plek bevindt zich nu de tramhalte Rietlandpark van lijn 26 naar IJburg. Foto collectie Evert van Bunnik.

Amsterdam oostelijk havengebied, 8 mei 1970. Rangerende 520 en 524. Op de tweede foto loc 523.

Amsterdam, 8 mei 1970. Loc 521 met een rangeerdeel bij loods "Argentinië". Op de tweede foto loc 627 onder de kap van het Centraal Station.

Amersfoort, 6 augustus 1970. Loc 664 met twee Duitse Umbauwagen (88058 en 88052). Wat deden deze rijtuigen hier? Lees het antwoord op deze vraag!

Maastricht, 15 augustus 1970. Loc 622 met bollenwagen. De officiële naam luidde cementsilowagen, maar ze werden door het personeel vaak BB-wagens genoemd, onder verwijzing naar het fysieke voorkomen van actrice Brigitte Bardot.

Werkplaats Tilburg, 20 januari 1971. Loc 501. Op de tweede foto loc 657 in "oorlogsbeschildering" (met dit soort schrikstrepen deden diverse locs dienst vanuit depot Feijenoord).

Amersfoort, 31 maart 1973. Loc 653 met een sik bij de werkplaats. De loc is in 2005 naar de Weardale Railway in Engeland gegaan. Ze is nu blauw en draagt het nummer H050 en de naam 'Herman'.

Amsterdam CS, 7 april 1973. Locs 543 en 539.

Werkplaats Zwolle, 4 augustus 1973. Loc 636 met koppelwagen en postrijtuig Pe 1934. Deze loc is bewaard gebleven bij de VSM.

Apeldoorn, 14 augustus 1977. Loc 516, locomotor 214 en DE1 26.

Spoorwegmuseum, 10 oktober 1978. Loc 508.

Amsterdam, 10 januari 1987. Loc 657 en een rij andere diesellocs zijn onder de kap van het CS opgeborgen om ze te beschermen tegen de bittere vrieskou.

Rotterdam, 10 oktober 1987. Loc 626 tijdens een open dag.

Utrecht, 20 juli 1989. Loc 646 en Sik 360 met kraan.

Utrecht, 28 september 1990. Loc 640. Tweede foto: Utrecht, 8 juni 1995. Loc 641.

Amersfoort, 24 februari 1991. Rangeerloc 601.

Rotterdam, 1 februari 2000. Loc 512 van het Spoorwegmuseum heeft jarenlang bij het Havenmuseum gestaan.

Velsen, 31 augustus 2003. Loc 654 (KNHS 48), door de Stoomclub Hoogovens groen geschilderd. In 2006 is deze loc afgevoerd en bij sloper Hoeben in Hasselt als monument opgesteld. Nummer 48 is aan een andere locomotief gegeven.

Werkplaats Haarlem, 12 juni 2004. Loc 647.

Watergraafsmeer, 28 augustus 2004. Loc 683 rangeert met treinstel 252.

Roosendaal, 4 juli 2004. Rangeerloc 300650 van Strukton (ex NS 650) tijdens de manifestatie Roosendaal 150 jaar spoorstad.

Ede-Wageningen, 3 april 2005. Een rangeerloc van Rotterdam Rail Feeding: RRF 1. Dit is de vroegere NS 684. Foto Dick Donkervoort.

Utrecht, 6 april 2005. Tijdens RailTech Europ 2005 in de Jaarbeurs werd onder andere deze loc van Rotterdam Rail Feeding (RRF) tentoongesteld. RRF heeft vijf locs van de vroegere NS-serie 600 overgenomen en in een eigen kleurtje geschilderd.

Ede-Wageningen, 15 september 2006. Loc RRF 4 (ex-NS 676) in de weer met een Huckepacktrein. Dit is een trein waarmee opleggers worden vervoerd. Een slim systeem: in plaats van tientallen chauffeurs heb je maar één machinist nodig. Huckepack is Duits voor rugzak. De rangeerder hangt vanuit de cabine aangezien de afstandsbediening slechts voor één kant op werkte. De andere kant op moest op de ouderwetse, voor de foto interessantere, manier gebeuren, aldus fotograaf Hugo Richter

Rotterdam, 14 november 2011. Vijf rustende Hippels op de Botlekweg, vlakbij de Hartelbrug. Van links naar rechts RRF 3 (ex 679), 5 (ex 683), 2 (ex 689), 4 (ex 676) en de gele plukloc 640. RRF bezit ook nog nummer 1 (ex 684). Plukloc 662 is door RRF overgedragen aan de stichting Spoorverleden Drachten. Foto Bas Blinksma.

Sinds 6 mei 2010 staat er voor het eerst sinds 25 jaar weer een echte trein in Drachten dankzij de stichting Spoorverleden Drachten. Dit is de door RRF geschonken 662.

Spoorwegmuseum, 13 mei 2012. Loc 673 na de behandeling door Hugo Kaagman. Dat is niet de man op de loc, want dat is gewoon Marcel van de Werkgroep Materieel.

Apeldoorn, 31 juli 2013. De zojuist afgeleverde Locon 9702 (ex-RRF 4, ex-NS 676, ex-NS 614). Deze is uitgewisseld met de RRF 5 (ex-NS 683, ex-NS 621) die was belast het verzorgen van het huisvuilcontainertransport. De RRF 5 is voor onderhoud en een schilderbeurt op transport gezet en krijgt het nummer 9701 van Locon. Daarna zal deze zal bij het vuilafvoerbedrijf VAM in Wijster als rangeerloc worden ingezet. Foto Koos Hagers.

Spoorwegmuseum Utrecht, 24 januari 2014. Links loc 508, die in 2013 zwart is geschilderd en het oorspronkelijke nummer WD 70269 van het War Department heeft gekregen.

Spoorwegmuseum, 10 maart 2017.

Rotterdam Botlek, 5 oktober 2019. Freek Koning kwam deze Hippel tegen, compleet met gevaarstrepen zoals die in de jaren 70 op Feijenoord werden gebruikt. Hij vroeg zich af welke loc dit is en wie de eigenaar is. Inmiddels blijkt de loc van een nummer te zijn voorzien: 98840600692-0 NL-RRL. De eigenaar is dus RRL (RailReLease), die de loc momenteel verhuurt aan Rail Force One (RFO). Het betreft loc 692 (voor de verbouwing tot radioloc NS 649), een van de vier Hippels die in september 2018 weer zijn teruggekeerd uit Groot-Brittannië. Zie ook www.industriespoor.nl/...

Amersfoort, 9 maart 2019. Loc 9702 van RFO (ex Locon, ex RRF 4, ex NS 676, ex NS 614).

"Onze treinen en locomotieven" (1971)

vorige       start       omhoog