Stoomtrein Katwijk Leiden

Voorheen Stoomtrein Valkenburgse Meer.

De Stoomtrein Katwijk Leiden is voortgekomen uit de Nederlandse Smalspoor Stichting (NSS) die in de jaren 70 actief was op het terrein van de Leidsche Duinwater Maatschappij. Ik was hier op 18 november 2006, toen de organisatie nog Stoomtrein Valkenburgse Meer heette. Het gaat hier om Valkenburg in Zuid-Holland, dat tegen Leiden aanligt. Op 11 november 2023 bracht ik tijdens een NVBS-excursie opnieuw een bezoek aan dit leuke museumbedrijf, dat in 2018 nog in zijn voortbestaan werd bedreigd door snode plannen van de gemeenten Katwijk en Wassenaar.

Het museum bezit een grote, deels rijdende, collectie smalspoor­materieel. Daarnaast staat restaurant De Tender (tegenwoordig Brasserie Buitenhuis), dat ook enige spoorse objecten bezit.

Valkenburg ZH, 18 november 2006. Sik 366 bij de toegang tot het Valkenburgse Meer. Aanvankelijk was het locje hier nog in zijn Strukton-beschildering te zien (foto Tim Goorman, 25 november 2004).

Bij restaurant De Tender staat Blokkendoos C9410.

Toegang tot de Stoomtrein Valkenburgse Meer.

Hier werd uw webmaster gespot door Tim Goorman.

Kipkarren werden tot in de jaren vijftig veel gebruikt door aannemers. De wagens reden over tijdelijk aangelegd smalspoor, en werden getrokken door kleine stoom- of diesellocjes. Door de opkomst van de vrachtauto is dit materieel in onbruik geraakt.

De Stoomtrein Valkenburgse Meer beschikt over een grote collectie smalspoormaterieel. In het museum zijn ook veel modellen en gereedschappen te bekijken. In een grote werkplaats wordt door vrijwilligers aan het materieel gewerkt.

Stoomlocomotief 'Marijnke'.

Motorloc 76, in 1958 gebouwd door Deutz.

Primeur voor Langs de rails: de eerste officiële stoomtrein naast het nieuwe perron. Achter de historische telefooncel (die nog wel grijs geschilderd moet worden) zal een echt stationsgebouw verschijnen, compleet met overkapping van de sporen. Ook een locomotiefloods en een rijtuigloods staan op het programma van dit rijdende museum.

Bij de Stoomtrein Valkenburgse Meer werd op 18 november 2006 het boek "Erfgoed dat beweegt" gepresenteerd. Aan dat boek heb ik enkele fotobijdragen geleverd.

Het boek gaat in op het "waardestellend kader" dat in opdracht van staatssecretaris Medy van der Laan door ambtelijke instanties is ontworpen om subsidieaanvragen te kunnen beoordelen. Medy van der Laan (D66) was een politieke eendagsvlieg die allang weer is gevlogen, vandaar dat ze bij de boekpresentatie niet aanwezig was. Het is een erg leuk boek, ook als het ambtelijke deel je niet interesseert.

Meer over dit boek.

Silvolde

Spoorwegmuseum Utrecht, 1 februari 1994. Loc 13 "Silvolde" op normaalsporige draaistelletjes. Deze loc is in 1900 gebouwd door de Machinefabriek Breda (Backer en Rueb). De loc heeft dienst­gedaan bij Geldersche Stoomtramweg Maatschappij (GSTM, later GTW). De loc is genoemd naar een van de plaatsen die de GSTM aandeed. Na het staken van het personenvervoer kwam de loc in de rangeerdienst in Doetinchem. In de zomer van 1956, bij het 75-jarig jubileum van de Gelderse Tramwegen, werd met deze loc en bijpassende tram een toeristische dienstregeling gereden tussen Doesburg en Doetinchem. In 1957 werd deze dienstregeling herhaald, omdat in dat jaar de tramdienst definitief beëindigd werd. In 1975 verhuisde het tramstel naar Utrecht. Tussen 1996 en 2000 vond het onderdak in het Openluchtmuseum in Arnhem. Tegenwoordig bevindt het materieel zich bij het Nationaal Smalspoormuseum.

Loc "Sandra"

Purmerend Overwhere, 18 mei 1974. Een O&K-loc als monument, ter beschikking gesteld door aannemersbedrijf N.V. v/h A. de Groot & Zn. De loc is in 1922 gebouwd door Orenstein & Koppel, fabrieksnummer 10145. Een bijzonderheid is de plaatsing van de kolenbakken, die geheel in de cabine liggen. De loc is gekocht via Du Croo & Brauns. Deze naam staat vermeld op het driehoekige plaatje op het machinistenhuis. De aannemer beschikte over twee van deze machines. Na de oorlog zijn de machines in zeer slechte staat teruggevonden. Slechts één is gereviseerd. Aan het eind van de jaren zestig werd zij bij het station Purmerend Overwhere opgesteld. De loc draagt de naam Sandra, naar de kleindochter van de heer Groot.

Purmerend, 4 september 2010. Sandra keerde even terug naar Purmerend. Over een tijdelijk spoor reed ze een stoomweekend lang heen en weer tussen de Koemarkt en de Kaasmarkt. Foto Michel Bikkel.

Sinds 1981 bevindt de loc zich bij het Nationaal Smalspoormuseum. In 2022 werd hier de honderdste verjaardag van Sandra gevierd; zie het artikel hieronder in het blad van de Nederlandse Smalspoor Stichting.

Stoomtrein Katwijk Leiden, 11 november 2023. Tijdens een NVBS-excursie poseert ons team bij loc Sandra.

1970-1980. Jubileumuitgave van de Nederlandse Smalspoor Stichting. In 1980 uitgegeven bij het 10-jarig jubileum van de NSS.

De NSS was aanvankelijk actief op het terrein van de Leidsche Duinwater Maatschappij. Later is uit deze organisatie het Nationaal Smalspoormuseum bij Valkenburg (Z.H.) voortgekomen.

Smalspoor 2022-2, 134. Uitgave van de Nederlandse Smalspoor Stichting en de Stichting Nationaal Smalspoor. In dit nummer onder andere een uitgebreid artikel over loc "Sandra", geschreven door Gerard de Graaf.

Klik hier voor een pdf-versie van het blad.

Nederlandse industrielocomotieven. Overzicht van in Nederland door aannemers, verhuurders en de industrie gebruikte smalsporige stoom­locomotieven. Door Hans de Herder. Uitg. Uquilair, 2001. ISBN 9071513416. Deel 36 in de boekenreeks van de NVBS.

In Nederland hebben smalsporige stoomlocomotieven ruim tachtig jaar hun arbeid verricht. Niet alleen hun werkterrein was zeer gevarieerd: zij waren actief bij het graven van kanalen, het aanlegen van wegen, het opwerpen van dijken of vervoer van klei. Maar ook de omvang van het werk kon variëren van het transport van één kiepwagen per daag tot het maken van verschillende ritten over lange afstanden met zware treinen met grond, zand of veen. Even gevarieerd als het werk dat zij verrichtten was de voor het werk geschiktste locomotief in te zetten kon de gebruiker een keuze maken uit exemplaren met verwarmde oppervlakten van de ketels van 7 m² tot 55 m². Veel locomotieven waren al van verre herkenbaar aan hun uiterlijk: dat was een Henschel, dat een O&K en die andere een Maffei. Ook aan de zware arbeidsomstandigheden voor het personeel op de locomotieven wordt aandacht geschonken.

Achterin het boek is een overzicht opgenomen van de eigenaars van de diverse locomotieven. Een aantal exemplaren is museaal bewaard gebleven, onder andere bij de Stoomtrein Valkenburgse Meer.

Zie ook:

Website:


vorige       start       omhoog